Με ρωτάνε συχνά πώς συνδυάζω τα αστυνομικά με τα παιδικά βιβλία, τις δύο δηλαδή διακριτές κατηγορίες βιβλίων που έχω στο blog. Η απάντηση είναι απλή: Τα αστυνομικά τα διαβάζω επειδή μου αρέσουν, ενώ τα παιδικά τα διαβάζω γιατί αρέσουν στα παιδιά μου και επειδή όσο είναι μικρά οφείλω να επιλέγω τα αναγνώσματά τους, διαβάζω παιδικά για να ξέρω ποια να τους προτείνω.

Στα βιβλία για πιο μικρά παιδιά, κυρίως με ενδιαφέρουν ιστορίες ευφάνταστες που καταρρίπτουν και λίγο τα στερεότυπα ενώ στα εφηβικά, πάω και ένα βήμα παραπέρα: Ψάχνω βιβλία με τις κατευθύνσεις και τα ερεθίσματα που δίνω κι εγώ στα παιδιά μου. Το ημερολόγιο ενός δειλού -επιπλέον όλων των παραπάνω- κατάφερε να κρατήσει και το ενδιαφέρον μου αμείωτο. Δεν το διάβαζα δηλαδή μόνο για να δω αν μου αρέσει να το διαβάσουν κάποια στιγμή τα παιδιά μου και αν συμφωνώ με αυτά που λέει, αλλά τελικά μου άρεσε και ως ιστορία και ως γραφή και μου κράτησε το ενδιαφέρον έως το τέλος. Κυριολεκτικά ως το τέλος. 😉

Η ιστορία περιστρέφεται γύρω από δύο κεντρικά πρόσωπα σε μια ιστορία bullying, τον Θοδωρή (το θύμα) και τον Νίκο (τον θύτη). Τα δυο παιδιά ήταν συμμαθητές στη Β’ γυμνασίου στην Αθήνα, όπου ο Νίκος και η παρέα του είχαν κάνει τη ζωή του Θοδωρή πολύ δύσκολη. Πέντε χρόνια μετά, τα δύο παιδιά βρίσκονται σε ένα σουπερμάρκετ στην Πάτρα και οι αναμνήσεις ξυπνούν…

(…) Γι’ αυτό τις περισσότερες φορές τρέχω στις τουαλέτες του ορόφου, στο τέλος σχεδόν του διαδρόμου. Κλειδώνομαι και προσπαθώ ν’ ακούσω αν έχουν κατέβει όλοι. Τότε μόνο αποφασίζω να κατέβω κι εγώ, τουλάχιστον να μη χάσω όλο το διάλειμμα. Δεν είναι λίγες οι φορές που μ’ έχουν πιάσει τα κλάματα εκεί μέσα. Όταν είμαι πολύ φορτισμένος από κάτι που συνέβη στην τάξη, μια προσβολή, ένα πείραγμα μπροστά σε άλλους, μια γόμα που θα με πετύχει στο κεφάλι και θ’ ακούσω γελάκια. Μετά πάω και πλένω το πρόσωπό μου, προσπαθώντας να μη δείχνω κλαμένος. Άλλες φορές κρατάω την αναπνοή μου, αν τυχόν μπουν κάποια άλλα άτομα στις τουαλέτες. Προσπαθώ να είμαι όσο πιο αθόρυβος γίνεται μέχρι να σιγουρευτώ πως δεν είναι αυτοί. Τότε μόνο θα τολμήσω να ξεκλειδώσω και να βγω. Αυτό που συνέβη όμως προχτές είναι κάτι που δε θα ξεχάσω, που με φοβίζει για μέρες ακόμα. (…)

Το μεγάλο ενδιαφέρον είναι πως η ιστορία είναι γραμμένη σε α’ πρόσωπο και μιλάνε εναλλάξ και ο Θοδωρής και ο Νίκος. Εκτός από τη συνηθισμένη σκοπιά του θύματος δηλαδή, έχουμε πλέον και το πώς νιώθει για όλα αυτά και ο θύτης. Η συνειδητοποίηση του τι συμβαίνει στο μυαλό του θύτη είναι τραγική και δυστυχώς αληθινή: Όσο το θύμα bullying αναλώνεται στο τι έπαθε ή τι άλλο μπορεί να πάθει στο μέλλον από τον θύτη, άλλο τόσο ο θύτης δεν ασχολείται με το θύμα. Ο Θοδωρής όλη μέρα ασχολείται με το τι του έκανε ο Νίκος και πώς θα τον αποφύγει, ενώ ο Νίκος δεν αναφέρει καθόλου το όνομα του Θοδωρή. Ο Θοδωρής τρέμει τη στιγμή που θα συναντήσει το Νίκο και ο Νίκος δεν ανατρέχει σε κανένα από τα σκηνικά τα οποία στιγματίζουν τον Θοδωρή. Οι καθοριστικές στιγμές στη ζωή μας λοιπόν, αφορούν συνήθως μόνο τη δική μας ζωή. Για τους άλλους οι ίδιες στιγμές μπορεί να είναι από αδιάφορες έως απλώς μια καθημερινότητα, και αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με το bullying. Ενδιαφέρον επίσης έχουν και οι συμμαθητές, οι δεύτεροι ρόλοι, που άλλοι συμμετέχουν απρόθυμα στα βασανιστήρια -aka πλάκες– και άλλοι απλώς δεν κάνουν τίποτα και αισθάνονται εντάξει με τον εαυτό τους, ρόλοι που όλοι έχουμε δει ή ακόμη και έχουμε παίξει στο παρελθόν.

(…) Χα, χα,ναι, όντως είμαι κωλόπαιδο, αλλά αρέσω τι να κάνω; Ειδικά τα κορίτσια θέλουν τον άλλον να είναι κωλόπαιδο. Να σου μιλάνε και να τις φτύνεις, κι αν τελικά τους πεις κι  ένα «γεια», να νομίζουν πως σου έχουν την υποχρέωση. Σου λένε, δεν μπορεί, αυτό το κωλόπαιδο θα έχει φοβερή ψυχή, οι καταστάσεις τον έκαναν έτσι. Και θέλουν ν’ αποδείξουν ότι είσαι καρδούλα κατά βάθος. Και προσπαθούν να σε αλλάξουν, να σου βγάλουν, και καλά, τον καλύτερό σου εαυτό. Παπάρια. Καταρχάς τον ρώτησαν τον άλλον αν θέλει ν’ αλλάξει; Και γιατί δηλαδή να μην τις αλλάξει αυτός; Και άντε και καταφέρνουν με τα πολλά να τον αλλάξουν – τον κάνουν δηλαδή σκατά σαν τις μούρες τους· μετά τον κλάνουν ψάχνοντας για το επόμενο θύμα. Τις ξέρω καλά αυτές, ψέμα και μόνο ψέμα θέλουν. (…)

Για το bullying έχουν γραφτεί εκτός από βιβλία και αρκετά άρθρα. Πριν μερικούς μήνες είχα γράψει κι εγώ ένα σχετικό άρθρο σε αυτό εδώ το blog, με αφορμή κάποια γεγονότα που συνέβησαν στο σχολείο του γιου μου, τα οποία μου θύμισαν τα δικά μου σχολικά χρόνια. Το άρθρο το διάβασαν οι γονείς και η αδελφή μου και με ρώτησαν ένα μεγάλο ΓΙΑΤΙ; Γιατί δεν τους είπα τίποτα τότε; Γιατί το έκρυψα τόσα χρόνια; Δεν έχω κάποια καλή απάντηση. Ίσως γιατί ντρεπόμουνα; Ντρεπόμουνα πως ήμουν κάποιος που αφήνω να με κοροϊδεύουν και να με χτυπούν; Ίσως γιατί φοβόμουν μην το μάθει ο κόσμος; Το συζητήσουν με φίλους ή συγγενείς και βγει παραέξω; Δεν ξέρω. Γεγονός είναι πως αυτό πιστεύω πως συμβαίνει και στα πιο πολλά παιδιά-θύματα, όπως και στον Θοδωρή της ιστορίας μας. Τα παιδιά συνήθως δε μιλούν, σημάδια όμως πάντα υπάρχουν, αρκεί λοιπόν να «ανοίξουμε τα μάτια» μας εμείς οι γονείς, δάσκαλοι, φίλοι και να τα δούμε.

Παιδιά να το διαβάσετε και αμέσως μετά να το δώσετε και στους γονείς σας. 🙂

Εκδόσεις Καστανιώτη. Βαθμολογία 8/10

Δώρος Αντωνιάδης

Πώς να αισθάνεται άραγε ένα παιδί, όταν δεν μπορεί να είναι ασφαλές και ήρεμο μέσα στον χώρο του σχολείου; Ποιος είναι τελικά ο δειλός, ο θύτης ή το θύμα;

Η ενδοσχολική βία ή θυματοποίηση (bullying) ορίζονται ως μια κατάσταση κατά την οποία ασκείται σκόπιμη, χωρίς αίτιο επαναλαμβανόμενη βία μεταξύ ατόμων με σκοπό την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου. Αυτό είναι και το θέμα του εφηβικού μυθιστορήματος του Βασίλη Παπαθεοδώρου, «Το ημερολόγιο ενός δειλού», στο οποίο απεικονίζεται μια σύγχρονη σχολική πραγματικότητα. Ο πολυβραβευμένος συγγραφέας του ελληνικού εφηβικού/νεανικού μυθιστορήματος καταπιάνεται στα βιβλία του με θέματα επίκαιρα ‒όπως η τρομοκρατία, ο ρατσισμός, η βία‒ που δεν απευθύνονται αποκλειστικά και μόνο σε νέους, αλλά εξίσου και σε μεγαλύτερες ηλικίες. Θύτες υπάρχουν σε όλες τις ηλικίες. Όταν κάποιος κατευθύνει και χειρίζεται τον άλλον ψυχολογικά, πράγμα που μπορεί να συμβαίνει και μέσα στην οικογένεια, στην επαγγελματική ζωή, στον έρωτα, στις φιλίες, αυτό είναι bullying.Το βιβλίο του «Το ημερολόγιο ενός δειλού» μου θύμισε μια θεατρική παράσταση αρχαίου δράματος στην Επίδαυρο, όπου ο σκηνοθέτης όρισε στους ηθοποιούς να υποδυθούν όλους τους ήρωες. Όλοι μπήκαν στον ρόλο του κάθε ήρωα της τραγωδίας. Έτσι και εδώ ο συγγραφέας προωθεί την εναλλαγή των ρόλων των ηρώων του και αυτό αποτελεί ένα πολύ θετικό στοιχείο της πλοκής του βιβλίου.

Η ιστορία εκτυλίσσεται στο χθες και στο σήμερα, σ’ ένα ιδιωτικό σχολείο στο παρελθόν και στην Πάτρα στο παρόν. Οι δύο ήρωες πρωταγωνιστές, ο Νίκος και ο Θοδωρής, βιώνουν διαφορετικά το τότε και το τώρα. Δύο προσωπικές αφηγήσεις εναλλασσόμενης νίκης και ήττας, χαράς και απόγνωσης, θυματοποίησης και κυριαρχίας-επιβολής. Πώς θα αντιδράσει ο περίγυρος στην υπάρχουσα θυματοποίηση; Πώς μπορεί κάποιος να διαφύγει από μια τέτοια δυσάρεστη κατάσταση και σε ποιον μπορεί να απευθυνθεί; Σκιαγραφούνται καταστάσεις που είναι πια καθημερινές στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία.

Ο συγγραφέας επιτυγχάνει να απεικονίσει με ακρίβεια και ρεαλισμό την ψυχολογία και τη συμπεριφορά των σημερινών εφήβων και όσα αποτελούν πια στοιχεία της καθημερινότητάς τους, όπως η περιθωριοποίηση, η αποδοχή, η φιλία, η απόρριψη. « Το Σάββατο είναι η καλύτερή μου μέρα, για όλους δηλαδή είναι η καλύτερη μέρα, αλλά εγώ έχω και έναν λόγο παραπάνω. Καταφέρνω να ηρεμήσω από όλη την εβδομάδα και δε με πιάνει το άγχος της Κυριακής, πως τη Δευτέρα θ’ αρχίσει ξανά το μαρτύριο. Το Σάββατο είμαι αισιόδοξος, πιο πολύ δηλαδή από οποιαδήποτε άλλη μέρα, δίνω υποσχέσεις στον εαυτό μου: πως θα χειριστώ διαφορετικά τα πράγματα, πως δεν θ’ αφήσω ξανά κανέναν να με πειράξει, πως θα είμαι πιο κοινωνικός και πιο ανοιχτός, πως δεν θα φοβάμαι τόσο. Υποσχέσεις που συνήθως ξεθωριάζουν από το μεσημέρι της Κυριακής, τότε με πιάνει ένα πλάκωμα στο στήθος που φεύγει συνήθως το πρωί της Δευτέρας, όταν μπαίνω στην τάξη και προσπαθώ να είμαι έτοιμος ν’ αντιμετωπίσω ό, τι είναι ν’ αντιμετωπίσω» (σελ.60).

Στο βιβλίο επιτυχώς δίδεται και η μεριά του θύτη και η μεριά του θύματος, εξίσου σημαντικά και τα δύο για την κατανόηση του φαινομένου. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα με πλοκή ανατρεπτική και ενδιαφέρουσα, που κρατά τους αναγνώστες σε εγρήγορση. Είναι πολύτιμο ανάγνωσμα για τα παιδιά, τους γονείς , τους εκπαιδευτικούς, αλλά και για όποιον επιθυμεί να γνωρίσει κάποιες εκφάνσεις της σχολικής βίας. Παρά το είδος του θέματος απορρέει μια αισιοδοξία, καθώς αποδεικνύεται εν τέλει ότι η άσκηση βίας ουδεμία σχέση έχει με τη δύναμη. Αντιθέτως έχει με τη δειλία. Η παράλληλη αφήγηση των γεγονότων από τους δύο ήρωες, θύτη και θύμα, κρατάει ζωντανό το ενδιαφέρον του αναγνώστη που βιώνει τα έντονα συναισθήματα του θύματος και ταυτόχρονα προβάλλει και τα κίνητρα του θύτη. Ο λόγος του συγγραφέα είναι μεστός και ρεαλιστικός. Αποδίδει τη γλώσσα των εφήβων με τη χρήση της νεανικής αργκό. Αποφεύγεται ο διδακτισμός και προτείνονται λύσεις από τον συγγραφέα με έμμεσο τρόπο. «Δε μου προκαλούσε πλέον καμία αναστάτωση το αίτημα φιλίας, αλλά και δε μ’ ένοιαζε καθόλου να εκδικηθώ ή να με δικαιώσουν για όσα πέρασα κάποτε. Εγώ ο ίδιος δικαίωσα τον εαυτό μου όλα αυτά τα χρόνια, ξεπερνώντας τις αδυναμίες και τους φόβους μου με προσπάθεια και κόπο» (σελ. 260).

Ευμορφία Ζήση

«Νίκος Γόλιος. Το άτομο που δεν θα ήθελα ποτέ να έχω για συμμαθητή μου, που δεν θα μ’ άρεσε να διασταυρωθούν οι δρόμοι μας. Και που τελικά αυτό δυστυχώς έγινε». Μια ιστορία κακοποίησης σ’ ένα γυμνάσιο κάπου στην Αθήνα. Πρωταγωνιστές ο Νίκος και ο Θοδωρής, ο θύτης και το θύμα. Συμμαθητές, παρέες, κλίκες, ακραίες συμπεριφορές. Παιδιά, γονείς και καθηγητές γίνονται μάρτυρες βίαιων καταστάσεων, αλλά κανείς δεν βρίσκει το θάρρος να μιλήσει. Ο Θοδωρής θα χρειαστεί να κάνει τεράστια προσπάθεια για να ξεπεράσει τη δειλία του. Μια απόλυτα σημερινή ιστορία που περιγράφει την ενδοσχολική βία και αναλύει την ψυχολογία τόσο του θύματος όσο και του θύτη.

Γιατί μας αρέσει:

Γιατί ο Βασίλης Παπαθεοδώρου γράφει με μοναδική ευαισθησία για ένα θέμα εξαιρετικά σύνθετο, δίνοντας φωνή όχι μόνο στο θύμα αλλά και στον θύτη. Γιατί το «Ημερολόγιο» είναι γραμμένο σε γλώσσα σημερινή, με χαρακτήρες αληθινούς που νομίζεις ότι τους βλέπεις να περπατάνε δίπλα σου. Γιατί είναι ένα βιβλίο που δεν δαιμονοποιεί, δεν κρίνει ούτε προσφέρει έτοιμη λύση. Γιατί ο σχολικός εκφοβισμός που έγινε τελευταία θέμα ατέλειωτων συζητήσεων με αφορμή τραγικά γεγονότα, είναι ένα μεγάλο θέμα που υπήρχε, υπάρχει και πιθανότατα θα εξακολουθεί να υπάρχει αν συνεχίσουμε να εθελοτυφλούμε.

Χριστίνα Δρούζα

Με το καυτό ζήτημα του bullying καταπιάνεται ο συγγραφέας εφηβικών βιβλίων Βασίλης Παπαθεοδώρου στο νεανικό του μυθιστόρημα «Το Ημερολόγιο Ενός Δειλού», που κυκλοφόρησε το 2014 από τις εκδόσεις Καστανιώτη. «Ένα βιβλίο που γράφτηκε κάπως διστακτικά, επειδή δεν είχα γράψει ούτε μια πρόταση για 1,5+ χρόνο. Δεν είχα να πω κάτι, μια ιστορία, οπότε κι έκανα «αγρανάπαυση», μπορεί να πόσταρε στο προφίλ του στο facebook ο συγγραφέας, κατάφερε, όμως, να πει «πράγματα ήδη ειπωμένα» με το δικό του μοναδικό τρόπο.

Μέσα από το ημερολόγιο του Θοδωρή, που είναι το θύμα, καταγράφεται μία πορεία ενηλικίωσης γεμάτη τραυματικά επεισόδια εκφοβισμού, δραματικών καταστάσεων κατά τη διάρκεια της φοίτησής του από τις τελευταίες κιόλας τάξεις του δημοτικού οι οποίες κορυφώνονται στο γυμνάσιο. Μια πορεία στρωμένη με πολύ δάκρυ, μοναξιά, ενοχές, δειλά βήματα, απόγνωση και απομόνωση εωσότου ο Θοδωρής, φοιτητής πια, να πατήσει γερά στα πόδια του με τη βοήθεια της οικογένειάς του. Ο Θοδωρής του χθες είναι δειλός και φοβισμένος. Είναι ευαίσθητος, διαφορετικός μα προπάντων ανυπεράσπιστος και δεν πιστεύει στον εαυτό του. Και πώς να τα βάλει με την παρέα των κακομαθημένων που στραπατσάρουν τη ζωή των άλλων χωρίς να μπορούν να διαβλέψουν τους κινδύνους που ελλοχεύουν και για τη δική τους ζωή στο μέλλον;

Αντίθετα, ο Θοδωρής του σήμερα είναι ένας άλλος άνθρωπος. Αντιμετωπίζει τις μελανές σελίδες αυτής της σκοτεινής περιόδου με ένα ώριμο χαμόγελο και μια διάθεση συγχώρεσης των «βασανιστών» του που τυχαία συναντά στη φοιτητική πόλη. Τα βόρεια και νότια προάστια της πρωτεύουσας επιλέγει ο συγγραφέας ως τόπο για να μοιραστεί την ιστορία του. Οι νέοι εμφανίζονται χωρίς όρια, χωρίς ηθικούς φραγμούς. Νέοι που αδυνατούν να μπουν στη θέση του άλλου. Όλα ανάγονται σε αυτή τη δραματική αφήγηση των παθών του Θοδωρή στη φιλοσοφία της «πλάκας» και του «χαβαλέ».

Εκτός από την αφήγηση του Θοδωρή, ο Παπαθεοδώρου επιλέγει ως δεύτερο αφηγητή τον Νίκο Γόλιο, τον θύτη. Ο θύτης παρουσιάζεται πολύ πετυχημένα να απαξιώνει ανθρώπους και θεσμούς, να ανήκει σε μια παρέα συνομηλίκων με χαρακτηριστικά συμμορίας. Ένα παιδί επικίνδυνο, μεγαλωμένο χωρίς ισχυρούς οικογενειακούς δεσμούς, με επίπλαστη μαγκιά που αρδεύει από την οικονομική επιφάνεια του πατέρα του. Έχει την αίσθηση ότι πατά «γερά» στο δρόμο της οικονομικής ευμάρειας που του παρέχει η οικογένειά του, αλλά στο βιβλίο είναι σα να πατά στα παγωμένα αλλά εύθραυστα νερά μιας λίμνης. Ο Γόλιος είναι επιθετικός από επιλογή, ανασφαλής και συνάμα φοβισμένος.

Μέσα από την εξιστόρηση και των δύο, φωτίζεται η ιστορία των σχολικών χρόνων του Θοδωρή, του Γόλιου και των συμμαθητών τους σε ιδιωτικά σχολεία της πρωτεύουσας. Ο συγγραφέας σκιαγραφεί τόσο την πλευρά του θύματος όσο και την πλευρά του κυρίαρχου. Μια αφήγηση ζωντανή, που ταρακουνά τον αναγνώστη με τις φοβερές και τρομερές πράξεις που σκαρώνουν κάθε τρεις και λίγο οι συμμαθητές του Θοδωρή. Μια αφήγηση που πισωγυρίζει στο χρόνο με κεφάλαια που «παίζονται» στο σήμερα και στο χθες. Ο Γόλιος ενήλικας του σήμερα, στραπατσαρισμένος κοινωνικά και οικονομικά, τίποτα να μην του έχει βγει απ' όλα όσα ονειρευόταν στη χαλαρή αφασιακή ηλικία των 13, που όλα έμοιαζαν εύκολα και προσχεδιασμένα για το μέλλον του. Το σήμερα είναι τραγικά δύσκολο για τον θύτη του χθες που έγινε θύμα της κρίσης του σήμερα. Κι αντίστροφα εύκολο κι αισιόδοξο για τον Θοδωρή, φοιτητή της αρχιτεκτονικής πια. Ο Γόλιος κουβαλά στην πλάτη του τον ανήμπορο πια και κατεστραμμένο επαγγελματικά και ψυχολογικά πατέρα του. Η μάνα του τους εγκατέλειψε στα δύσκολα και διαβιούν στο παραχωρημένο από την υπηρέτριά τους, τη Μερόπη, δυαράκι στην επαρχιακή πόλη. Η ζωή έδειξε το σκληρό της πρόσωπο νωρίς στον Γόλιο. Η βίαιη ενηλικίωσή του τον προσγείωσε σε έναν αγώνα επιβίωσης.

Ο συγγραφέας δεν αρκείται μόνο στην καταγραφή συνηθισμένων πια επεισοδίων σχολικού εκφοβισμού τόσο σε ιδιωτικά όσο και σε δημόσια σχολεία τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα της κρίσης. Βυθίζει βαθιά την πένα του στο μελάνι για να αναδείξει τις βαθύτερες αιτίες τέτοιων συμπεριφορών, στα πραγματικά κοινωνικά αίτια, που θέλουν την οικογένεια απούσα απ' την αγωγή των νέων, τους εφήβους αχαλίνωτους στη μεγάλη λεωφόρο της ζωής χωρίς εποπτεία χωρίς θετικά πρότυπα μα κυρίως χωρίς συναισθηματικά στηρίγματα. Από την άλλη, μοιάζει σα να μας λέει ότι όσο υπάρχουν θύτες θα υπάρχουν και θύματα και προτρέπει τα θύματα να βρουν τη δύναμη να αντιδράσουν, να μιλήσουν, να ανοιχτούν σε φίλους και κυρίως στους δικούς τους ανθρώπους. Ένα παιχνίδι δύσκολο, καθώς τελικά ο φόβος και η δειλία είναι οι πρωταγωνιστές του βιβλίου.

Το βιβλίο είναι καλογραμμένο. Η γλώσσα του μοιάζει σα να μιλούν οι νέοι στο αυτί του αναγνώστη, σα να είναι κι αυτός ένας συνομήλικος από την παρέα τους. Ο συγγραφέας καταγράφει τον παλμό της γλώσσας αυτής και μαζί τα χτυποκάρδια των νέων, τις ανησυχίες αλλά και τα αδιέξοδά τους σε μια ζωή ιλουστρασιόν.

Τι ρόλο θα παίξουν τα οικεία πρόσωπα του θύματος; Γιατί δεν μιλούν αυτοί που πρέπει να μιλήσουν;

Ο Παπαθεοδώρου χωρίς στείρους διδακτισμούς και πρέπει, χωρίς να κουνά το δάκτυλο με τιμωρητική διάθεση προς τους θύτες, δίνει τελικά διεξόδους και λύσεις. Στέλνει το μήνυμα, ότι τα θύματα πρέπει να βρουν τη δύναμη να περάσουν το κομβικό σημείο της σιωπής και να βρουν το θάρρος να υπερασπιστούν τον εαυτό τους, όπως όταν ο Κίμωνας ανοίγει τα μάτια στον Θοδωρή: «Θοδωρή, ...θέλεις να μάθεις τι φταίει σε εσένα; Δείχνεις ...φοβισμένος κι απελπισμένος. Αυτό προσφέρεις στους άλλους, την ευκαιρία να ξεσπούν κάπου, τη χαρά να φοβίζουν κάποιον. Γιατί είναι και οι ίδιοι φοβισμένοι, και ο Γόλιος και οι άλλοι... Μιλάμε για προβληματικά, φοβισμένα άτομα, με χίλια κόμπλεξ και άγχη. Αυτοί οι άνθρωποι χαίρονται να βλέπουν κάποιον άλλον να υποφέρει και να φοβάται... Ίσως να βλέπουν και τον εαυτό τους στους πιο αδύναμους»

Γιατί, τελικά οι ίδιοι δικαιώνουμε τον εαυτό μας, ξεπερνώντας τις αδυναμίες και τους φόβους μας με προσπάθεια και κόπο. Ένα βιβλίο που θα χαρούν οι νέοι, αλλά θα πρότεινα να διαβαστεί και από γονείς και εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης. Μέσα στις σελίδες του θα βρουν πολλές απαντήσεις στο καίριο ζήτημα του σχολικού εκφοβισμού.

Αναστασία Ευσταθίου

Το ημερολόγιο ενός δειλού. Μια ιστορία για τον ενδοσχολικό εκφοβισμό. Και ίσως μοιάζει φυσικό να αποδώσουμε το χαρακτηρισμό του δειλού στον πιο αδύναμο, σε εκείνον που καθημερινά καταδυναστεύεται η ζωή του από τη βία, σωματική, ψυχολογική, ηλεκτρονική που του ασκεί ο δυνατός, ο νταής, η βεντέτα του σχολείου. Μοιάζει φυσικό, αλλά δεν θα ήταν ορθό. Νομίζω δεν το θέλησε και ο ίδιος ο συγγραφέας, που ενώ εμφανώς παρουσιάζει τον Θοδωρή, το θύμα της ιστορίας, να ξεκινά την εξιστόρηση των όσων του συμβαίνουν με τη μορφή ημερολογίου, στην ουσία μας παρουσιάζει δυο παράλληλες εξομολογήσεις. Του θύτη και του θύματος. Του Νίκου και του Θοδωρή. Δυο παιδιών με πολύ διαφορετικό χαρακτήρα, διαφορετική οπτική στη ζωή και στις σχέσεις, διαφορετικό οικογενειακό και κοινωνικό υπόβαθρο, που τα "δένει" ο γόρδιος δεσμός της ενδοσχολικής βίας. Θύτης και θύμα σε μια εκ βαθέων εξομολόγηση, αυτών που δύσκολα ομολογούνται σε τρίτους, αυτών που δύσκολα ομολογούν τα παιδιά και στον ίδιο τους τον εαυτό πολλές φορές.

Εκπλήσσει η γλώσσα, η τόσο ζωντανή, πολλές φορές ωμή και σκληρή, μα μήπως δεν είναι ωμό και σκληρό το φαινόμενο της ενδοσχολικής βίας. Δεν είναι σκληρός ο πόνος των θυμάτων; Δεν είναι ωμή η μοναξιά των θυτών;

O συγγραφέας καταφέρνει να δώσει φωνή σε όλους όσοι εμπλέκονται στο πολυσύνθετο φαινόμενο της βίας στα σχολεία. Παιδιά θύτες, παιδιά θύματα και παιδιά παρατηρητές, απαίδευτοι εκπαιδευτικοί και γονείς απόντες, όλοι θα μπορέσουν να δουν πλευρές του εαυτού τους μέσα στην εξέλιξη της ιστορίας. Και αυτό ίσως τους κάνει να τολμήσουν. Να τολμήσουν να κοιτάξουν μέσα τους και γύρω τους. Να τολμήσουν να μιλήσουν. Να τολμήσουν να αντιδράσουν. Να τολμήσουν να απλώσουν το χέρι σε εκείνον που το έχει ανάγκη. Να τολμήσουν να ψηλαφίσουν τις πληγές που έχουν προκαλέσει. Να τολμήσουν τελικά να αλλάξουν. Γιατί ό,τι διαχωρίζει την τόλμη από την δειλία, είναι η πράξη. Είναι η γενναιότητα μια συγνώμης και η επιλογή να μην μείνεις αμέτοχος σε αυτό που συμβαίνει δίπλα σου.

Με αυτή την οπτική, νομίζω ότι "Το Ημερολόγιο ενός δειλού" έχει γραφτεί για τον καθένα από εμάς. Μιλάει ξεχωριστά στον καθένα μας και μας προκαλεί να εξετάσουμε τη ζωή και τους ρόλους μας σε αυτή. Η ενδοσχολική βία είναι μια ακόμη μορφή βίας. Γιατί η βία έχει πολλές αφορμές και ακόμα περισσότερες μορφές. Και τη συναντάμε καθημερινά μπροστά μας. Ίσως και να την ασκούμε. Μήπως δεν είναι βία η αγένεια, ο ρατσισμός, o χουλιγκανισμός, η προκατάληψη; Δεν είναι βία, η κατασπατάληση των φυσικών πόρων; Kαι ο οικονομικός πόλεμος που ζούμε, δεν είναι βία; H απουσία των γονιών που εξαγοράζουν την αγάπη των παιδιών με υλικά αγαθά, βία δεν είναι. Ή μήπως δεν είναι βία η υπερπροστασία που πνίγει το δυναμισμό και την αυτοπεποίθηση των παιδιών μας.

"Το ημερολόγιο ενός δειλού" είναι αφιερωμένο σε εκείνους που από επιλογή δειλιάζουν. Αρνούνται δηλαδή να αλλάξουν, να αναθεωρήσουν την πράξη και τη στάση τους στη ζωή. Είτε βρίσκονται στην πλευρά του θύτη, είτε εκείνης του θύματος. Αρνούνται να αμφισβητήσουν την τάξη των πραγμάτων. Αρνούνται να αγαπήσουν τον εαυτό τους και τον συνάνθρωπό τους.

Ο συγγραφέας κατορθώνει χωρίς να κάνει κήρυγμα, να δώσει πρακτικές κατευθύνσεις στα παιδιά που βιώνουν τη βία. Σε αυτό το πλαίσιο, πραγματικά ξεχωρίζει ο διάλογος του θύματος Θοδωρή με τον μεγαλύτερο του και καλό του φίλο Κίμωνα. Τι σημαίνει "καλό παιδί", τι σημαίνει "νοιάζομαι", είμαι "καρφί" αν μιλήσω, τι σημαίνει σέβομαι τον εαυτό μου, υπάρχει δικαίωση για τα θύματα. Πολλά από τα ερωτήματα των παιδιών θα απαντηθούν στις λίγες σελίδες αυτού του διαλόγου. Εξαιρετικό και το τέλος που επιλέγει ο συγγραφέας να δώσει στην ιστορία του και που έρχεται σαν επιστέγασμα όλων όσων λέγονται και συμβαίνουν στο βιβλίο. Θάρρος είναι η ελευθερία της επιλογής.

Αγγελική Ευσταθίου

Οnline και τραμπούκος στην υποκριτική ελληνική κοινωνία του 2015

«Καθόμουν και κοίταζα το αίτημα φιλίας από τον Γόλιο κι έτριβα τα μάτια μου. Η αλήθεια είναι πως αυτό το παιδί ανέκαθεν είχε την ικανότητα να μ’ αιφνιδιάζει, να με φέρνει στη θέση να σκέφτομαι συνέχεια και να υπεραναλύω τα πράγματα… Nikos Golios has sent you a friend request». Ο Γόλιος, παλιός συμμαθητής και αρχιτραμπούκος του ιδιωτικού σχολείου στη Γλυφάδα, στέλνει έπειτα από χρόνια αίτημα φιλίας μέσω Facebook στο έκπληκτο θύμα του, τον Θοδωρή. Βρισκόμαστε στο τέλος της αφήγησης· το θύμα έχει, με βάση την «ιστορία», δικαιωθεί. Φοιτητής σε επαρχιακό πανεπιστήμιο, στη σχολή μάλιστα στην οποία σχεδίαζε τον παλιό καλό καιρό να σπουδάσει ο θύτης του, συναντά τον άλλον να βιοπορίζεται ως υπάλληλος σούπερ μάρκετ και να συμπληρώνει το πενιχρό του εισόδημα με περιστασιακές μικροδουλειές, αφού η άλλοτε εύπορη οικογένειά του έχει χρεοκοπήσει. Η σύμπτωση –ο Γόλιος με τον συνεταίρο του αναλαμβάνουν να βάψουν το φοιτητικό σπίτι που, όπως αποκαλύπτεται, ανήκει στον Θοδωρή– φέρνει τον θύτη αντιμέτωπο με το ημερολόγιο και τις παλιές εξομολογήσεις του θύματος. Ο αλλοτινός τραμπούκος μπαίνει σε μια διαδικασία αυτοανάλυσης και, όπως συμβαίνει στα καλά βιβλία, πολλά ερωτηματικά παραμένουν μέχρι τέλους ανοιχτά.

Με μάλλον ασυνήθιστο τρόπο, ο Παπαθεοδώρου αφηγείται μία συνηθισμένη ιστορία bullying. Η φωνή του θύτη «σπάει», όμως, επιπλέον, σε δύο περσόνες: τον αλλοτινό «Γόλιο» του γυμνασίου και τον σημερινό «Νίκο» του επαρχιακού σούπερ μάρκετ. Μέσα από την αποστασιοποιημένη ματιά του τελευταίου διαβάζουμε (μαζί του) τις σελίδες ημερολογίου του Θοδωρή, αλλά και του παλιού εαυτού του αφηγητή, σε μιαν ιδιότυπη «κατ’ αντιπαράσταση» μαρτυρία της δύσκολης εκείνης γυμνασιακής χρονιάς. Είναι δύο εκ διαμέτρου αντίθετες οπτικές των εφήβων που πρωταγωνιστούν στο δράμα αλλά και μια τρίτη ματιά του, ενήλικου πλέον, και μάλλον πικρά συνετισμένου Γόλιου. Ο συγγραφέας υποβάλλει έτσι μια σύνθετη, διαφοροποιημένη προσέγγιση του προβλήματος της ενδοσχολικής βίας.

Ως «δειλός» μπορεί να νοηθεί εξίσου το θύμα, ο θύτης και οι περισσότεροι ενήλικοι που τους πλαισιώνουν. Φωτίζεται ανατριχιαστικά ένας περίγυρος που είτε αγνοεί ηθελημένα το πρόβλημα (γονείς), είτε αδιαφορεί προκλητικά (καθηγητές), είτε συναινεί ένοχα, προκειμένου να βρίσκεται στην ασφαλή όχθη (συμμαθητές). Είναι, εντέλει, κάποιες ατομικές στάσεις μαθητών και καθηγητών, που επιδεικνύοντας το περίπου άγνωστο ως όρο στη χώρα μας, αλλά πολυσυζητημένο αλλού, «θάρρος του πολίτη» (civil courage), διαφοροποιούνται από αυτόν τον επικίνδυνο συρμό, πυροδοτώντας τη λύση του δράματος με την τιμωρία των ενόχων και την αποκατάσταση του θύματος.

Πρόσφατα δραματικά περιστατικά του αστυνομικού δελτίου φέρνουν την ελληνική κοινή γνώμη αντιμέτωπη με ό,τι αρνούνταν έως τώρα να παραδεχτεί: τη διάχυτη βία στους χώρους όπου τα παιδιά και οι νέοι μορφώνονται και διασκεδάζουν, τη βία που δεν ασκείται από περιθωριακά στοιχεία, όπως θα βόλευε, δίνοντας στην υπόλοιπη κοινωνία την ευκαιρία να εκφράσει τον αποτροπιασμό της και να κοιτάξει αμέσως μετά αλλού, αφού οι θύτες είναι κανονικά παιδιά, κανονικών οικογενειών, συχνά με υψηλό βιοτικό και μορφωτικό επίπεδο. Τέλος, οι θύτες, έτσι όπως έχουν σήμερα τα πράγματα, de facto προστατεύονται. Τα θύματα, όχι.

Ο Παπαθεοδώρου διακρίνεται για τη διαισθητική αλλά εντυπωσιακά εύστοχη και έγκαιρη επισήμανση σκοτεινών πλευρών της εφηβικής πραγματικότητας στη χώρα μας. Ποιος ξεχνάει την εκ μέρους του έγερση του ζητήματος της επιρροής βίαιων ακροδεξιών στοιχείων στα σχολεία της περιοχής που εκλογικά ανήκει στην περίφημη Β΄ Πειραιώς, στο βραβευμένο «Στη διαπασών» εν έτει 2009, όταν κανείς δεν μιλούσε για τέτοια θέματα; Στο υπό συζήτηση βιβλίο δείχνει τώρα με το δάχτυλο εκεί ακριβώς όπου αρνούμαστε να κοιτάξουμε: στις μικρές ηλικίες, στα ιδιωτικά σχολεία των «καλών» περιοχών, στις εύπορες μορφωμένες οικογένειες του ακραίου καταναλωτισμού, στην ανεξέλεγκτη χρήση των κινητών τηλεφώνων και του Διαδικτύου ως μέσου άσκησης του bullying στις μέρες μας.

Το βιβλίο τελειώνει με το «αίτημα φιλίας» του Γόλιου προς τον Θοδωρή μέσω Facebook· αποφεύγοντας όμως την κακή συνήθεια της ελληνικής εκπαίδευσης που θέλει να «κλείνει» τα πάσης φύσεως κείμενα με ένα οριστικό «συμπέρασμα», ο Παπαθεοδώρου προτιμά να κλείσει το μάτι στον αναγνώστη. «"Χαμογέλασα», λέει μέσα του ο Θοδωρής. «Ξανακοίταξα το αίτημα φιλίας. Καλά, θα δω άλλη φορά τι θα κάνω μ’ αυτό", είπα δυνατά, έτσι, για να με ακούσω. Έκλεισα τον υπολογιστή, πήρα τα κλειδιά και βγήκα να συναντήσω την παρέα μου…».

Μαρία Τοπάλη

Η 6η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα κατά της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού, ένα επίκαιρο θέμα που αναδεικνύει ο Βασίλης Παπαθεοδώρου

Ένα ημερολόγιο που σφίγγει το στομάχι.

Το σφίξιμο στο στομάχι είναι σίγουρο πως θα το νιώσει ο απλός αναγνώστης. Αν είναι γονιός με παιδί στο σχολείο θα πεταχτεί από τον καναπέ μάλλον πριν φτάσει στις τελευταίες σελίδες, για να αρχίσει να παρατηρεί με περισσότερη προσοχή τη συμπεριφορά του παιδιού του, να ψάχνει ίσως τα πράγματά του ή να επανεξετάζει δικαιολογίες που ως τώρα του είχαν περάσει απαρατήρητες. Κι ακόμα κι αν διαπιστώσει πως το παιδί του δεν ταυτίζεται ούτε με τον Θοδωρή, τον μαθητή της Β’ Γυμνασίου που έχει πέσει θύμα σχολικού εκφοβισμού, ούτε με τον Νίκο, τον συμμαθητή του που έχει τον ρόλο του θύτη, δύσκολα θα φύγει από τον νου και την ψυχή του η καταπίεση που βίωσε διαβάζοντας «Το ημερολόγιο ενός δειλού».

Διότι όσο κι αν συμφωνεί ή διαφωνεί κάποιος με τις επιλογές του έμπειρου συγγραφέα βιβλίων νεανικής λογοτεχνίας Βασίλη Παπαθεοδώρου στον τρόπο που προσεγγίζει ένα τόσο καυτό και διαρκώς, δυστυχώς, επίκαιρο θέμα-πέραν του ότι χθες ήταν η Παγκόσμια Ημέρα κατά της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού- το βέβαιο είναι ότι το δυσάρεστο συναίσθημα που προκαλεί το bullying, όπως έχει καθιερωθεί διεθνώς να αποκαλείται το φαινόμενο, και η αγανάκτηση περνάνε στον αναγνώστη ανεξαρτήτως αν πρόκειται για γονέα ή μαθητή.

Ως ένα γραπτό ντοκιμαντέρ θα μπορούσε να δει κάποιος «Το ημερολόγιο ενός δειλού», όπου σχεδόν σε προφορικό λόγο, χωρίς έντονα στοιχεία λογοτεχνικής γλώσσας, οι δύο πρωταγωνιστές αφηγούνται την ίδια χρονική περίοδο. Από τις σελίδες του «δειλού» Θοδωρή μαθαίνουμε πώς κακοποιείται λεκτικά και σωματικά από μια ομάδα συμμαθητών του, που δρουν ως συμμορία. Πώς φοβάται να αντιμετωπίσει τους εκβιαστές του και πώς ενοχοποιεί τον εαυτό του. από το ημερολόγιο του «νταή» αναδεικνύονται ως αιτίες της συμπεριφοράς του βασανιστή Νίκου κυρίως η αδιαφορία από το οικογενειακό περιβάλλον (ο πατέρας αφοσιωμένος στην καριέρα του, η μητέρα στην κοινωνική της ζωή) και η αποθέωση των υλικών αγαθών στην οικογένεια. Είναι όμως ο σχολικός εκφοβισμός μόνο η πάλη ανάμεσα στη μεγαλοαστική και την μεσοαστική τάξη, όπως αναδεικνύεται στο βιβλίο; Ή μήπως συχνά τον ρόλο του δράστη αναλαμβάνει ο κοινωνικά και οικονομικά ανίσχυρος; Αρκεί ένα παιδί να είναι υπέρβαρο ή καλός μαθητής για να μπει στο στόχαστρο; Οι περιπτώσεις είναι πολλές κι ο συγγραφέας έπρεπε να επιλέξει ενδεικτικά, αν και ίσως όχι την πιο χαρακτηριστική.

Νεανικοί έρωτες, κόντρες μέσα στις παρέες, δυνατές φιλίες, δόσεις ρατσισμού, όλα καταφέρνουν να περάσουν μέσα από την ιστορία των δύο αγοριών, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα το εξίσου μεγάλο πρόβλημα με τον σχολικό εκφοβισμό, την αδιαφορία του περιβάλλοντος: συμμαθητές και καθηγητές κοιτάζουν, αλλά δεν βλέπουν. Γυρίζουν το βλέμμα αλλού (για να μην στοχοποιηθούν και οι ίδιοι;).

Όσοι διαβάσουν το βιβλίο –και αυτοί δεν πρέπει να είναι μόνο οι έφηβοι- θα κινητοποιηθούν είτε για να μιλήσουν (αν είναι θύματα) είτε για να βοηθήσουν και να δώσουν λύση. Διότι ούτε μια τριήμερη αποβολή δεν βάζει φρένο στους δράστες ούτε μπορεί να περιμένει κάποιος τη Θεία Δίκη όπως στο βιβλίο. Απαιτείται δράση.

Μαίρη Αδαμοπούλου

Σχολικός εκφοβισμός: «Τι κάνουμε λάθος ως γονείς, ως εκπαιδευτικοί, ως φίλοι;»

Γιατί κάποιος / κάποια χρησιμοποιεί βία και τον εκφοβισμό!

Γιατί κάποιος / κάποια δέχεται τη βία και τον εκφοβισμό!

Που συμβαίνει!

Από ποιους προέρχεται και σε ποιους απευθύνεται!

Υπήρχε ή είναι φαινόμενο των καιρών!

Μήπως υπερβάλλουμε ή πάλι μήπως το καλύπτουμε ή δεν το αξιολογούμε ως κάτι που υπάρχει και μάλιστα αυξάνεται!

Βία λεκτική ή σωματική ή ψυχολογική ή…

Το ημερολόγιο ενός δειλού, του Βασίλη Παπαθεοδώρου, είναι από αυτά τα βιβλία που από την πρώτη σελίδα σε αρπάζουν και σε βάζουν στην πιο δύσκολη θέση ή καλύτερα μέσα σε μια στενή, γκρίζα κορνίζα που δεν μπορείς να κινηθείς, να αναπνεύσεις, να μιλήσεις, να εκφραστείς.

Θυμώνεις, ιδρώνεις, πονάς, αγανακτείς, δακρύζεις, ουρλιάζεις και τέλος μέσα από την ανατροπή που επιλέγει ο Βασίλης Παπαθεοδώρου, καταφέρνουμε να δούμε τον απέναντι και να πάρουμε επιτέλους ανάσα για να αναλογιστούμε: «Τι κάνουμε λάθος ως γονείς, ως κοινωνία, ως εκπαιδευτικοί, ως φίλοι, ως απλοί πολίτες όταν συμβαίνουν γεγονότα και εμείς δεν τα βλέπουμε ή δεν αντιδρούμε!»

Μια ιστορία με δυνατή πλοκή, με κορυφώσεις και διακυμάνσεις. Με πρόσωπα που εναλλάσσονται αποκαλύπτοντας ο καθένας τα δικά του συναισθήματα και τα γεγονότα. Μια ιστορία που φωτίζεται από πολλές πλευρές καθώς την αφηγούνται θύματα και θύτες.

Σημερινοί έφηβοι ήρωες που μιλούν και συμπεριφέρονται όπως συμβαίνει και στη ζωή και άλλοι που προκαλούν και σπέρνουν τον πανικό και τον φόβο.

Η δύναμη της γραφής, και σε αυτό το βιβλίο όπως και στην «Λευκή απεργία των ροζ φλαμίνγκο», του Παπαθεοδώρου είναι αδιαμφισβήτητη.

Ο συγγραφέας ξέρει να στήνει ιστορίες που διαθέτουν όλα εκείνα που χαρακτηρίζουν μια καλή λογοτεχνική ιστορία. Αναμετριέται με συμπεριφορές, διαλόγους, σκηνές και φόβους των νέων με απόλυτη επιτυχία. Στο τέλος καταφέρνει να δώσει ένα ανατρεπτικό τέλος φυλάσσοντας τη λύτρωση ως έκπληξη.

«Το ημερολόγιο ενός δειλού», μπορεί να αποτελέσει, και όχι μόνο, την αρχή της συζήτησης αλλά και της ενσυναίσθησης για τη βία και τον εκφοβισμό σε κάθε τάξη γυμνασίου και λυκείου, αλλά και σε παιδιά της τελευταίας τάξης του Δημοτικού. Φυσικά μια ιστορία και για τους ενήλικες.

*Η βία και ο εκφοβισμός δεν έχουν ημερομηνίες, γι’ αυτό λογοτεχνικά κείμενα σαν και αυτό, αλλά και σαν και κάποια άλλα χρειάζεται να υπάρχουν σε κάθε σπίτι, σχολείο, βιβλιοθήκη, αλλά και να παρουσιάζονται σε εκπομπές που δυστυχώς ή δεν υπάρχουν ή μόνο επετειακά κάποιοι επιλέγουν να παρουσιάσουν.

Έλενα Αρτζανίδου

«Όλα αυτά τα χρόνια το μόνο που ευθυνόταν για το πόσο κακοπερνούσα ήταν η δειλία μου και η τεράστια προσπάθεια να αποδείξω στον εαυτό μου ότι δικαιούμαι και γω το νορμάλ. Το κανονικό όμως δεν είναι κάτι που πρέπει να αγωνιστείς γι αυτό, είναι δικαίωμα σου , όπως για όλους τους ανθρώπους». Με αυτές τις σκέψεις του Θοδωρή, του κεντρικού ήρωα-του δειλού του βιβλίου- κλείνει το βιβλίο το Ημερολόγιο ενός δειλού.

Ο Βασίλης Παπαθεοδώρου γράφει ένα βιβλίο για την ενδοσχολική βία, ένα θέμα που ίσως ακούγεται κλισέ και της μόδας. Αλλά δυστυχώς δεν είναι τίποτε από τα δύο. Η βία που βιώνουν τα παιδιά στο σχολείο είναι ένα φαινόμενο που δεν γνωρίζουμε την έκταση του, κυρίως γιατί τα θύματα δε μιλάνε. Παιδιά που πηγαίνουν στο σχολείο καθημερινά με έναν κόμπο στο στομάχι, με το φόβο του εξευτελισμού, με την αγωνία για το τι μπορεί να τα περιμένει από τους θύτες τους. Που κάθε μέρα περιμένουν ένα θαύμα για να γλιτώσουν από την κακία των συμμαθητών τους, κάποιο από μηχανής θεό να τους σώσει. Μόνο που αυτός μπορεί να μη φανεί ποτέ και τα σημάδια της ψυχικής και σωματικής κακοποίησης να τους ακολουθούν μια ζωή.

Ο Θοδωρής, ο ήρωας του Βασίλη είναι ένα παιδί της Β γυμνασίου, που έχει ήδη πέσει θύμα της κοροϊδίας των συμμαθητών του στην Ε δημοτικού. Αλλάζει σχολείο και πιστεύει ότι τα βάσανα του τελείωσαν. Βρίσκει ένα φίλο, τον Κώστα, με τον οποίο ταιριάζουν και έχουν κοινά ενδιαφέροντα (ταινίες, μουσική, παιχνίδια) και η Α Γυμνασίου κυλάει ήρεμα. Δυστυχώς στη Β γυμνασίου τα τμήματα του σχολείου συρρικνώνονται λόγω της οικονομικής κρίσης και ο Θοδωρής βρίσκεται στο ίδιο τμήμα με το νταή του σχολείου, τον Νίκο Γόλιο και τα πρωτοπαλίκαρα του. Ήδη από τη δεύτερη μέρα του σχολείου γίνεται φανερό ότι ο Θοδωρής αποτελεί το αγαπημένο θύμα της συμμορίας και η ζωή του αρχίζει να γίνεται δύσκολη. Λεκτικές προσβολές που σχετίζονται με το βάρος του (βουβάλι, παλιοχοντρέ, κωλοχοντρός), τη συμμετοχή του στο μάθημα και τους βαθμούς του (φύτουλας, γλείφτης) αλλά και τη σεξουαλική του ταυτότητα –χωρίς φυσικά να έχουν κανένα αποδεικτικό στοιχείο γι αυτό. Ο Θοδωρής υφίσταται όλη αυτή τη βία δίχως να αντιδρά και τις ελάχιστες φορές που το κάνει εισπράττει περισσότερη απαξίωση από τους θύτες. Οι καθηγητές δεν έχουν αντιληφθεί τίποτε και ο γυμναστής, πιστεύοντας ότι όλα αυτά είναι φυσιολογικά πειράγματα μεταξύ των μαθητών, χειρίζεται το θέμα με την συμπεριφορά ενός δεκαπεντάχρονου. Τα πράγματα όμως πάνε από το κακό στο χειρότερο καθώς ο Γόλιος και η παρέα του χοντραίνουν τις πλάκες τους και ο Θοδωρής βρίσκεται έκθετος με φωτογραφίες που έχουν τραβήξει στην τουαλέτα και ανεβάζουν στο facebook, χωρίς κινητό αφού του το κλέβουν και το χρησιμοποιούν κατά βούληση, και η ιστορία φτάνει στην κορύφωση της με το περιστατικό στο πάρτι του σχολείου όπου ο Θοδωρής ρεζιλεύεται μπροστά σε όλο το σχολείο.

Το βιβλίο αυτό του Βασίλη (και θα μου συγχωρέσετε τον ενικό, αλλά μετά από τέσσερις επισκέψεις στο νησί και αντίστοιχες συναντήσεις με τους μαθητές μας, είμαστε πια φίλοι) είναι πάνω από όλα ένα αληθινό βιβλίο. Ο Βασίλης δεν δημιουργεί ψεύτικους χαρακτήρες, δεν επιδιώκει το διδακτισμό, δεν έχει στόχο να κερδίσει το εφηβικό κοινό γράφοντας εύκολα. Οι ήρωες του είναι παιδιά του σήμερα, με εφηβικές ανησυχίες, με την ενασχόληση με τα κινητά αλλά και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με τις καταπιεσμένες σκέψεις τους και τον αλλοπρόσαλλο συναισθηματικό τους κόσμο. Διαβάζοντας αυτό το βιβλίο μπαίνεις στη διαδικασία να καταλάβεις τον ψυχισμό του θύτη πέρα από το θυμό που νιώθεις για τη συμπεριφορά του απέναντι στο θύμα. Η παράλληλη αφήγηση των γεγονότων από τους δυο ήρωες, το θύτη και το θύμα, κρατάει ζωντανό το ενδιαφέρον του αναγνώστη που βιώνει τα έντονα συναισθήματα του θύματος (το φόβο, το θυμό, την πίκρα, την αίσθηση της απόρριψης, την ταπείνωση, το ΓΙΑΤΙ μου συμβαίνουν όλα αυτά, τι δεν κάνω σωστά,) αλλά μπαίνει και στη διαδικασία να «κατανοήσει» και τα ελατήρια του θύτη, την απαξίωση που βιώνει από μια οικογένεια που απέχει από τη ζωή του παιδιού και την ανυπαρξία ηθικών αξιών και ανθρωπιάς.

Ο Βασίλης είναι ένας συγγραφέας που συνομιλεί με τους έφηβους και η αληθινή επαφή και σχέση του με αυτούς αποτυπώνεται και στον τρόπο που γράφει. Λόγος ρέων, μεστός, με χρήση της νεανικής αργκό, που συμβάλλει στην αληθοφάνεια του βιβλίου, ουσιαστική κατάδυση στον ψυχισμό του καταπιεσμένου και φοβισμένου θύματος και αποκάλυψη όλων των ζοφερών σκέψεων ενός εφήβου που βιώνει τη βία των συνομηλίκων του.

Φτάνοντας στην τελευταία σελίδα του βιβλίου –που λειτουργεί λυτρωτικά- αντιλαμβάνεσαι ότι οφείλουμε ως κοινωνία να δώσουμε ένα τέλος σε αυτή τη βία που ανακυκλώνεται και αναπαράγεται ακρωτηριάζοντας το συναισθηματικό κόσμο ενός έφηβου. Και ως εκπαιδευτικοί οφείλουμε να έχουμε και ενημέρωση αλλά και να παρεμβαίνουμε στις περιπτώσεις που θα αντιληφθούμε ότι ένας μαθητής μας έχει πέσει θύμα εκφοβισμού.

Ο Βασίλης Παπαθεοδώρου έγραψε ένα βιβλίο που δε δίνει συνταγές για τη λύση του προβλήματος αλλά έμμεσα προτείνει λύσεις στο θύμα (μίλα, άνοιξε την ψυχή σου στους φίλους, την οικογένεια, τους καθηγητές σου, αντιμετώπισε το θύτη). Για να φτάσει σε όσα λέει ο Θοδωρής στο τέλος του βιβλίου: «Δε με ένοιαζε καθόλου να εκδικηθώ ή να με δικαιώσουν για όσα πέρασα κάποτε. Εγώ ο ίδιος δικαίωσα τον εαυτό μου όλα αυτά τα χρόνια, ξεπερνώντας τις αδυναμίες και τους φόβους μου με προσπάθεια και κόπο».

Γιώτα Κεφαλά

Τελικά ποιος έχει τη δύναμη, αυτός που χτυπάει ή αυτός που πονάει; Ο Βασίλης Παπαθεοδώρου έγραψε ένα συγκλονιστικό μυθιστόρημα για το bullying και μιλά για το πώς μπορούν να νικηθούν, τελικά, οι τραμπούκοι.

"Το ημερολόγιο ενός Δειλού" (εκδ. Καστανιώτη) κυκλοφόρησε πριν από λίγους μήνες. Ο Βασίλης Παπαθεοδώρου έχει βραβευτεί μπόλικες φορές για τα εφηβικά/νεανικά του μυθιστορήματα που αγγίζουν κοινωνικά θέματα επίκαιρα και δύσκολα, και διαβάζονται μεν από νέους αλλά απευθύνονται εξίσου και σε μεγαλύτερες ηλικίες. ("Το Χνότα στο Τζάμι" πήρε το Κρατικό Βραβείο λίγες μέρες μετά τα Δεκεμβριανά του '08 και ο Παπαθεοδώρου συζητήθηκε όταν παραλαμβάνοντας το βραβείο μίλησε για τον Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο, προκαλώντας την ακατανόητη αντίδραση των κρατικών παραγόντων που ήταν παρόντες.) Το βιβλίο είναι χρήσιμο και αισιόδοξο και συγκινητικό γιατί δείχνει πως ακόμα κι αν περνάς δύσκολα τώρα, τα πράγματα θα καλυτερέψουν, και γιατί αποδεικνύει πως ο δειλός δεν είναι πάντα αυτός που φαίνεται εκ πρώτης όψεως, και τη δύναμη δεν την έχει (για) πάντα αυτός που χτυπάει. Στα βιβλία του αγγίζει θέματα καθημερινά που συχνά δεν τα αγγίζουν ούτε οι συγγραφείς καθαρά «ενήλικης» λογοτεχνίας. Την τρομοκρατία, την καταστολή του κράτους, την ακροδεξιά, τους εθνικιστές χούλιγκαν, το ρατσισμό. Και όλα αυτά όχι με τρόπο βαρύ ή διδακτικό: ως συγγραφέας ξέρει και μπορεί να διατηρεί το ενδιαφέρον και την αγωνία του αναγνώστη χτίζοντας ενδιαφέρουσες και συχνά συναρπαστικές πλοκές. "Το ημερολόγιο ενός Δειλού", είναι, για μένα, το αριστούργημά του. Είναι εξαιρετικά ζωντανό, αληθινό, επίκαιρο, τολμηρό βιβλίο, στο οποίο μπορεί να αναγνωρίσεις τον εαυτό σου είτε ως θύμα είτε ως θύτη είτε ως σιωπηλό μάρτυρα.

Πέρα από φοβερά δυνατό ανάγνωσμα με πλοκή ανατρεπτική και ενδιαφέρουσα το βιβλίο είναι και κάτι άλλο, κατά τη γνώμη μου: Εξαιρετικά χρήσιμο. Για τους μαθητές - και αυτούς που χωρίς να το σκεφτούν κάνουν τη ζωή δύσκολη στους άλλους, και αυτούς που πονούν αλλά δεν ξέρουν τι να κάνουν, και αυτούς βλέπουν το bullying να γίνεται γύρω τους. Για τους δασκάλους/καθηγητές που έχουν τη δύναμη να σώσουν ζωές. Για τους γονείς που είναι η ρίζα του καλού και του κακού και πρέπει να αναγνωρίζουν τέτοιες συμπεριφορές στα παιδιά τους (είτε θύτη είτε θύματος) και να τα βοηθούν. Το βιβλίο είναι χρήσιμο και αισιόδοξο και συγκινητικό γιατί δείχνει πως ακόμα κι αν περνάς δύσκολα τώρα, τα πράγματα θα καλυτερέψουν, και γιατί αποδεικνύει πως ο δειλός δεν είναι πάντα αυτός που φαίνεται εκ πρώτης όψεως, και τη δύναμη δεν την έχει (για) πάντα αυτός που χτυπάει.

Άρης Δημοκίδης

Τo bullying είναι παλιό όσο και ο κόσμος. Μόνο που τότε δεν είχε όνομα. Οι θύτες ήταν τα πειραχτήρια, παιδιά ζωηρά και ατίθασα, ενώ το θύμα είχε κάποιο «κουσούρι»: ήταν χοντρός, αυτιάς, γυαλάκιας, τραυλός, χαζός. Σήμερα, όσο οι κοινωνίες εξελίσσονται τόσο αγριεύει και ο σχολικός εκφοβισμός. Βοηθά σε αυτό και η πρόοδος της τεχνολογίας με τα κινητά και τους υπολογιστές, που προσφέρουν ανωνυμία και δίνουν τη δυνατότητα στους θύτες, πολλές φορές παιδιά προβληματικά, φοβισμένα, κομπλεξικά, να χαίρονται όταν βλέπουν τον διπλανό τους να υποφέρει. Ίσως και να αισθάνονται έτσι οι ίδιοι ασφαλείς, μάγκες, δυνατοί. Ο συγγραφέας στο τελευταίο του μυθιστόρημα διαχειρίζεται με επιτυχία το θέμα του σχολικού αλλά και του ηλεκτρονικού εκφοβισμού, σκιαγραφεί με παραστατικό τρόπο τις δύσκολες καταστάσεις που βιώνουν πολλά παιδιά, περιγράφοντας ακραίες καταστάσεις και συμπεριφορές μαθητών ενός ιδιωτικού γυμνασίου. Με γλώσσα τολμηρή και γνώση της ψυχολογίας των εφήβων, μας χαρίζει ένα καλογραμμένο μυθιστόρημα που θα το απολαύσουν όχι μόνο τα παιδιά, αλλά και οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί.

Λίτσα Ψαραύτη

Μιλώντας άπταιστα τη γλώσσα των εφήβων, κατανοώντας τα θέλω και γνωρίζοντας τις συνήθειές τους, ο Βασίλης Παπαθεοδώρου γράφει και συνταιριάζει ουσιαστικά δυο ημερολόγια, το ημερολόγιο του θύτη και αυτό του θύματος, τις προσωπικές σκέψεις δύο παιδιών, δύο εκ διαμέτρου αντίθετων χαρακτήρων, που διασταυρώνονται σε κάποιο τυχαίο ιδιωτικό σχολείο των νοτίων προαστίων. Ο πρώτος επιτίθεται διαρκώς στον δεύτερο, τον μειώνει. Το bullying, οι σκληρές πλάκες (κάποιοι μπορεί να γελάνε, κάποιοι να πονούν), το cyberbullying (προσβλητικά σχόλια στο facebook), η πραγματική φιλία και η απόρριψη, οι ανθρώπινες διακρίσεις, ρεαλιστικές σκηνές που συντίθενται σε ένα μυθιστόρημα όπου το χιούμορ εναλλάσσεται με την πικρία.

Σπύρος Γιαννακόπουλος

Το καινούργιο κεφάλι της Λερναίας Ύδρας, του Κώστα Ακριβού

Αν ήθελε κανείς να απομονώσει δύο στοιχεία από τα γνωρίσματα που χαρακτηρίζουν το σύνολο των έργων του Βασίλη Παπαθεοδώρου, αυτά θα έλεγα πως είναι καταρχήν η πρωτοτυπία της θεματολογίας του, συνδυασμένη με αρκετή δόση συγγραφικής τόλμης, και κατά δεύτερο η αφηγηματική γλαφυρότητα που διακρίνει τα δεκατέσσερα μέχρι στιγμής βιβλία του.

Οι χαρακτήρες που κατοικούν τη μυθοπλασία του Β. Παπαθεοδώρου είναι τόσο εύγλωττοι και αληθοφανείς στη δράση τους, ώστε δεν χρειάζεται μεγάλος κόπος για να τους εγγράψει η φαντασία του αναγνώστη στο οικείο κοινωνικό του περιβάλλον. Τους διαποτίζει το άρωμα της καθημερινότητας, γίνονται άμεσα και απτά ο καθρέφτης των συνηθισμένων ανθρώπων που κυκλοφορούν γύρω μας αλλά ταυτόχρονα και του ίδιου του εαυτού μας. Πρέπει ωστόσο να διευκρινιστεί ότι δεν πρόκειται για γλαφυρότητα που κλίνει προς την αφηγηματική και κατά συνέπεια την αναγνωστική ευκολία, το αντίθετο μάλιστα. Με χαρακτήρες πειστικούς και ευδιάκριτους εκείνο που πετυχαίνει η γραφή του Β. Παπαθεοδώρου είναι να κερδίσει την απρόσκοπτη αφηγηματική ροή, για να έρθει αβίαστα και εντελώς φυσικά να διαποτίσει τη συνείδηση του αναγνώστη με την προβληματική και την αγωνία του. Όσο δε για την πρωτοτυπία και τη συνεπακόλουθη τόλμη των θεμάτων που πραγματεύεται, καλύτερη απόδειξη από το τελευταίο του μυθιστόρημα Το ημερολόγιο ενός δειλού δεν υπάρχει.

Ο σχολικός εκφοβισμός, αλλιώς bullying, είναι ίσως το χειρότερο απόστημα του σημερινού σχολείου. Η λεκτική και η σωματική βία ανάμεσα μαθητές και μαθήτριες, γυμνασίου και λυκείου, είναι μαζί με την εμφάνιση της Χρυσής Αυγής στα σχολεία αυτά τα φαινόμενα που όχι μόνο υποβαθμίζουν την όποια ποιότητα του σημερινού σχολείου, δημόσιου και ιδιωτικού, αλλά και τα στοιχεία που προοιωνίζονται ένα μάλλον ζοφερό μέλλον της ήδη προβληματικής μας κοινωνίας. Όλοι συμφωνούμε πως επιδίωξη και ζητούμενο στις μέρες μας είναι η συνεργασία των μαθητών και η από κοινού δράση για την επίτευξη ενός κοινωνικού μοντέλου όπου θα πρυτανεύει το πνεύμα της αλληλεγγύης. Όμως κάτι τέτοιο δυστυχώς εγγράφεται στη σφαίρα του ευχολογίου, γιατί όσο θα συνεχίσει να υπάρχει και να γιγαντώνεται το κλίμα της ειρωνείας, του αποδοκιμαστικού βλέμματος, του χλευασμού, της απόρριψης, της κρυφής ή φανερής βιαιοπραγίας, οι έννοιες της συμπαράστασης και της φιλίας όλο και θα απομακρύνονται. Οι δύο πρωταγωνιστές του μυθιστορήματος δεν είναι παρά ενδεικτικά πρόσωπα μιας αρρωστημένης κατάστασης που απλώνεται σαν πανώλη στο σημερινό σχολείο, γι’ αυτό άλλωστε η αφήγηση του συγγραφέα διαποτίζεται από ένα άρωμα θλίψης, όσο κι αν προσπαθεί να ελαφρύνει αυτό το κλίμα με δόσεις χιούμορ – δηλωτικό κι αυτό γνώρισμα της γραφής του Β. Παπαθεοδώρου.

Οι απόψεις που ακολουθούν είναι από πρόσωπα που βιώνουν το γεγονός του σχολικού εκφοβισμού, καθώς πρόκειται για μαθητές που διάβασαν το βιβλίο. Συγκεκριμένα πρόκειται για τέσσερις μαθητές και μαθήτριες που φοιτούν στη Β΄ τάξη του Γυμνασίου Ιωλκού, στον Άνω Βόλο.

"Το ημερολόγιο ενός δειλού" περιγράφει την καθημερινή βιαιότητα ανάμεσα στα παιδιά, ενώ αναλύει τις ψυχολογικές μεταπτώσεις τόσο του θύματος όσο και του θύτη. Κατά τη γνώμη μου πρόκειται για ένα μυθιστόρημα όπου ο συγγραφέας μέσα από αυτό προσπαθεί να "σηκώσει" το ηθικό των θυμάτων στον σημερινό κόσμο που ζούμε. Έναν κόσμο όπου κυριαρχεί ο θυμός, η βία, η έχθρα και όχι η φιλία και η αγάπη. Το συνιστώ σε όλα τα παιδιά του γυμνασίου, αγόρια και κορίτσια, είτε έχουν ασκήσει είτε έχουν υποστεί κάποια μορφή βίας. Γιατί; Μα για να διαπιστώσουν ότι υπάρχουν δύο "φάρμακα" που ίσως οδηγούν στη λύση του προβλήματος: όχι η δειλία και ο φόβος, αλλά ο χρόνος και προπάντων η τόλμη.

Χριστίνα Μ.

Είναι ένα καλογραμμένο βιβλίο που κάνει κλικ και ζουμάρει σ’ ένα δύσκολο και επίκαιρο θέμα, το bullying. Γραμμένο με αμεσότητα και ξεκάθαρα νοήματα μπορεί να διαβαστεί απ’ όλα τα παιδιά της ηλικίας μου. Μας δίνει να καταλάβουμε ότι δυστυχώς, εκτός από την οικονομική κρίση, υπάρχει η κρίση ανθρωπιάς που εμφανίζεται κυρίως με τη μορφή της βίας. Το μυθιστόρημα μας παρουσιάζει με έξυπνο τρόπο δύο εκ διαμέτρου αντίθετους χαρακτήρες. Ο Νίκος και ο Θοδωρής, ο θύτης και το θύμα. Ο πρώτος είναι βίαιος, εγωιστής και στην αντίπερα όχθη ένα παιδί ευαίσθητο, ευγενικό και ήρεμο. Δυστυχώς έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση και αφήνει να τον στοχοποιούν και να τον εκμεταλλεύονται. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί και άλλους χαρακτήρες που παίρνουν μέρος στη δράση. Έτσι, υπάρχει η ομάδα που αδιαφορεί και προσπερνά το πρόβλημα γιατί δεν την αγγίζει, ο ομάδα που για να είναι in συμμετέχει, εκείνη των αλλοδαπών που για να μην περιθωριοποιηθούν εθελοτυφλούν και γενικά όλοι κατά κάποιο τρόπο είναι μάρτυρες των βίαιων περιστατικών. Το bullying εξελίσσεται με διάφορες μορφές: ψυχολογικά, λεκτικά, ηλεκτρονικά. Το τέλος του βιβλίου βέβαια έρχεται να δικαιώσει το θύμα και να ανατρέψει όλη την κατάσταση. Εδώ είναι που ο αναγνώστης συνειδητοποιεί τη θέση του καθενός, αλλά και πόσο εύκολα μπορούν να ανατραπούν οι ρόλοι. Έτσι λοιπόν συμβαίνει αυτό που έλεγε ο Γκάντι: "Το κακό που προξενεί η βία είναι μόνιμο", όμως ο συγγραφέας του βιβλίου μάς λέει με τον τρόπο του ότι πάντα το καλό θα βρίσκει τον τρόπο να νικάει.

Μαργιάννα Κ.

Το βιβλίου "Το ημερολόγιο ενός δειλού" του Βασίλη Παπαθεοδώρου μού "μίλησε", είναι ένα βιβλίο συγκινητικό και γραμμένο με μοναδική ζωντάνια. Οι χαρακτήρες του είναι αληθινοί, πραγματικοί, σχεδόν σου θυμίζουν κάποιον. Αναφέρεται στη σχολική βία και στα τραύματα που αφήνουν στο θύμα αλλά και στον θύτη. Παρουσιάζει τα γεγονότα με πρωτότυπο τρόπο και όχι από τη συνηθισμένη οπτική γωνία. Το συστήνω ανεπιφύλακτα σε όλα τα παιδιά της ηλικίας μου, επειδή η ιστορία μας αφορά και μας αγγίζει όλους.

Αθηνά Α.

"Το ημερολόγιο ενός δειλού" είναι εξαιρετικό και κατά τη διάρκεια που το διάβαζα με είχε εντυπωσιάσει. Είναι ένα μυθιστόρημα που σε "τραβάει" μέσα του, δεν θέλεις να σταματήσεις να το διαβάζεις επειδή έχεις αγωνία για την επόμενη κίνηση κάθε χαρακτήρα. Για να πω την αλήθεια μου, δεν είναι εύκολο, πρέπει να δώσεις όλη σου την προσοχή, γιατί σε καθηλώνει, αλλά και γιατί έχει βαθιά νοήματα. Ο συγγραφέας Βασίλης Παπαθεοδώρου κατάφερε να γράψει ένα βιβλίο που ενδιαφέρει τη νεολαία και ταυτόχρονα την ευαισθητοποιεί γύρω από το πολύ σοβαρό ζήτημα του bullying.

Χριστόφορος Φ.

Γιατί οι κοινωνίες ευαισθητοποιήθηκαν τώρα πολύ με το bullying;, ρωτήσαμε στην προ δυο μηνών συνέντευξή μας το Βασίλη Παπαθεοδώρου.

"…Φαντάζομαι ότι κάποιες κοινωνίες έχουν γίνει λίγο πιο «politically correct» ως υστερικές, είχε πει. "Και παλιά στην Ελλάδα γινόντουσαν διάφορες «πλάκες» ως χοντράδες αλλά απουσίαζε κάτι. Η κακία! Φαντάζομαι ότι το καινούριο στοιχείο που έχει προστεθεί αυτές τις μέρες είναι η κακία. Δηλαδή κάποιος το κάνει κάποιος με σκοπό να βλάψει. Παλιά το έκανε κάποιος με σκοπό την πλάκα, το χαβαλέ, όσο χοντρό και να ήταν. Όταν κάποιος σπρωχνόταν στο ποδόσφαιρο, γινόταν γιατί απλά έπαιζε ποδόσφαιρο. Τώρα αν σπρώξει κάποιος τον άλλον, πολλές φορές τον σπρώχνει για να τον χτυπήσει. Πιστεύω ότι το καινούριο στοιχείο είναι η κακία."

Νόμιζε ο Θοδωρής ότι στο νέο του (ιδιωτικό) σχολείο δε θα ξαναζούσε τις καζούρες και τις χοντράδες του προηγούμενου. Είχε λαθέψει. Η πόλις δεν τον πρόδωσε. Παντού θα κουβαλάς τον εαυτό σου.

Β’ Γυμνασίου. Κάπου εκεί ξεκινούν όλα. Νίκος Γόλιος. Ο ζόρικος, ο μάγκας, ο θύτης, ένας εφιάλτης για τον Θοδωρή, την άλλη ιδιοσυγκρασία, το θύμα. Έχει συμμάχους. Πάντοτε έχουν συμμάχους οι Γόλιοι του κόσμου. Τον Πάνο, τον Άρη, το Σταμάτη, τη σιωπή όσων βλέπουν και γυρίζουν το κεφάλι, του γυμναστή που έκανε χειρισμούς…νηπιαγωγείου.

Η παρενόχληση είναι διαρκής. Είναι παντού. Ο ένας ξυπνούσε το πρωί και πήγαινε σαν πρόβατο στη σφαγή. Ο άλλος ξυπνούσε το πρωί και πήγαινε με ένα νέο βάσανο από το πλούσιο ρεπερτόριό του.

Η εκκωφαντική αδυναμία του Θοδωρή και των γύρω του. Η εκκωφαντική φασαρία του Νίκου και των δικών του. Η εκκωφαντική σιωπή της κοινωνίας και των μελών της. Είναι γροθιά στο στομάχι αυτή η ιστορία. Όχι! Πολύ κλισέ! Είναι φωνή διαμαρτυρίας; Μμμ…ούτε αυτό εκφράζει απόλυτα αυτό που θα διαβάσετε. Είναι η εκούσια εισβολή σας σε έναν κόσμο, γνώριμο κι άγνωστο ταυτόχρονα, που ανασαίνει ακριβώς δίπλα σας: στο δικό σας παρελθόν, στων φίλων σας, στα σχολεία του σήμερα, στις παρέες των εφήβων που ξέρετε. Αν υποθέσουμε ότι το bullying για τους περισσότερους ανθρώπους είναι μια νιόφερτη ορολογία και μόδα, ένας όρος που απλώς γνωρίζουν τι σημαίνει και τον ορίζουν ικανοποιητικά αν τους ζητηθεί, με το "Ημερολόγιο ενός δειλού", ο αναγνώστης θα βιώσει κυριολεκτικά στο δέρμα του το ρίγος του καθημερινού φόβου στα σωθικά του θύματος και την απωθητική σιωπή της κοινωνίας που γίνεται συνενοχή και "απενοχοποίηση"…

Το είχε πει στη συνέντευξή μας ο συγγραφέας: "Ένα άλλο πολύ σημαντικό στοιχείο για μένα, που έχει έρθει ως όρος στο προσκήνιο, είναι η απενοχοποίηση των κοινωνιών. Μιλάμε συνέχεια για το ίδιο πράγμα, ανεχόμενοι το ίδιο πράγμα, μιλάμε συνέχεια νομίζοντας ότι το ξορκίζουμε και νομίζοντας ότι κάτι κάνουμε. Στην ουσία δεν κάνουμε τίποτα. Άμα δεν πράξεις, με τα λόγια και το ευχολόγιο, με τα σεμινάρια κι όλα αυτά, λίγα πράγματα καταφέρνεις. Πιστεύω ότι και η απενοχοποίηση και ότι θέλουμε να δείξουμε ότι κάνουμε κάτι ενώ στην ουσία δεν κάνουμε τίποτα, παίζει κι αυτό ένα ρόλο στο ότι έχει γιγαντωθεί όλη αυτή η κουβέντα γύρω από το bullying."

Τον Βασίλη Παπαθεοδώρου τον γνωρίζω και συγγραφικά (έχοντας διαβάσει όλα του τα βιβλία) και προσωπικά (έχοντας συνεργαστεί μαζί του). Πρέπει να σωπάσω επειδή τον γνωρίζω ώστε να μην παρεξηγηθεί η άποψή μου ότι είναι μια από τις 2-3 πιο δυνατές "πένες" της -ας πούμε- νεανικής λογοτεχνίας; Πρόβλημα αυτό αν σκεφτείτε ότι στο elniplex έχουμε προσωπική επαφή με πάνω από 100 συγγραφείς, εικονογράφους, ανθρώπους του βιβλίου. Οπότε θα έπρεπε να μην ξαναγράψουμε ποτέ. Αφήστε το κατά μέρους αυτό.

Ισχύει στο ακέραιο ο,τι σας γράφω. Είναι δυναμίτης η αφηγηματική τεχνική του συγγραφέα, μια κλιμακωτή ύφανση σε ένα λευκό ύφασμα που σελίδα τη σελίδα "μαυρίζει". Είναι ένα ημερολόγιο που το διαβάζεις και δε χαμογελάς. Σου υπόσχομαι, ταπεινέ αναγνώστη, ότι δε θα την περάσεις ζάχαρη καθώς θα το διαβάζεις. Γιατί θα ζορίζεσαι κάθε φορά μαζί με το Θοδωρή πριν πας στο σχολείο, όταν σου πατάνε το τοστ κάτω, όταν σε στριμώχνουν στις τουαλέτες, όταν σε εκβιάζουν με φωτογραφίες, όταν σου παίρνουν χρήματα για να "αγοράσουν" τη σιωπή σου, όταν γυρεύουν να σε καταστήσουν ένοχο, έτσι γιατί απλά γουστάρουν. Λυπάμαι, αλλά αυτά τα βιβλία πήγαν μπροστά τη λογοτεχνία και ακόμα περισσότερο τη σκέψη των ανθρώπων. Αυτά που τους γρατζούνισαν λίγο το θυμό και τους ώθησαν να μην τον εκσφενδονίσουν απλώς αλλά να τον κάνουν συνείδηση και σκέψη και στάση.

Με την αφήγηση του θύτη, με την αφήγηση του θύματος. Δε θα κληθείτε να πάρετε θέση. Η θέση είναι μία, στη μη βία. Μα θα γνωρίσετε. Μια από τις χειρότερες μορφές βίας, εκείνη που ασκείται από νεαρό σε παιδί σε άλλο. Γιατί πολλοί έφηβοι είναι εσωστρεφείς, περήφανοι, φοβισμένοι, αδέξιοι, έχουν τέλος πάντων πολλά από τα χαρακτηριστικά που σε καλούν να μη μιλήσεις, να μη μοιραστείς, να μην εκτονωθείς, να μην το λύσεις το ρημάδι που σε δένει κόμπο και σε κρεμάει.

Θα τον μισήσεις τον Γόλιο. Κι ύστερα θα τον ακούσεις καλύτερα. Και θα καταλάβεις. Δε θα του δώσεις δίκιο, μας ποιος νοιάζεται; Θα τον καταλάβεις. Γιατί θα έχει καταλάβει κάμποσα κι εκείνος. Σ’ αυτήν την κατανόηση παίζει, θαρρώ, μεγάλο ρόλο η πολύ καλή επαφή και γνώση του συγγραφέα με τον κόσμο των σημερινών εφήβων. Δεν τους έχει εγκλωβισμένους στη δική του επαφή. Τους έχει απόλυτα τοποθετημένους στη δική τους. Με τα facebook και τα greeklish, με τις αναποδιές και τη γλώσσα τους, με τις ανάκατες σκέψεις τους. Κι είναι κι εκείνη η ενδόμυχη σκέψη του Νίκου Γόλιου: "Εντάξει, ποτέ δε θα γίνει (ο Θοδωρής) το αλάνι της παρέας, όπως ήμουν ή ήθελα να πιστεύω εγώ για μένα τότε, αλλά δεν είναι πλέον αυτό το δειλό παιδί που φοβόταν και τον ίσκιο του. Αυτό που σιχαινόμουν τόσο πολύ, γιατί βαθιά μέσα μου φοβόμουν μη γίνω κι εγώ έτσι. Κάτι που τελικά έγινα."

Φίλοι μου έφηβοι, παλιοί μου μαθητές που ήρθατε στην εφηβεία, γονείς μου παλιοί που τα παιδιά σας περνοδιαβαίνουν τα στενά της εφηβείας, αποκηρύξτε τη βία. Όχι κηρυγματικά. Ανθρώπινα. Ένα βιβλίο σαν το "Ημερολόγιο ενός δειλού" του Βασίλη Παπαθεοδώρου μπορεί να είναι η πρώτη σας υπογραφή σε αυτήν την κοινωνική συμφωνία.

Απόστολος Πάππος

Το bullying ή σχολικός εκφοβισμός είναι ένα φαινόμενο νεανικής παραβατικότητας, που εμφανίζεται σε πολλές χώρες του κόσμου. Ο σχολικός εκφοβισμός αναφέρεται στη χρήση βίας μεταξύ μαθητών ή συνομηλίκων παιδιών με στόχο να προκληθεί πόνος ή αναστάτωση. Εμφανίζεται με τη μορφή του λεκτικού εκφοβισμού (κοροϊδία, διακρίσεις, σεξουαλικά σχόλια), του κοινωνικού εκφοβισμού (διάδοση φημών, καταστροφή προσωπικών αντικειμένων, απομόνωση από την ομάδα), του σωματικού εκφοβισμού (χτυπήματα, σπρωξίματα, κλωτσιές), του ηλεκτρονικού εκφοβισμού (εκβιασμός μέσω Διαδικτύου και ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, μέσω μηνυμάτων στο κινητό τηλέφωνο) κλπ.

Συχνά ακούω ότι τα παιδιά είναι σκληρά, άπονα, ωμά κλπ. Θα συμφωνήσω, όμως όλα έχουν και το μέτρο τους. Ο σχολικός εκφοβισμός υπερβαίνει κατά πολύ την απλή κοροϊδία μεταξύ συμμαθητών και τα ειρωνικά σχόλια για την εμφάνιση, το χρώμα επιδερμίδας ή τις σχολικές επιδόσεις κάποιου. Είναι ένα φαινόμενο που, αν παρατηρηθεί, πρέπει να εξαλειφθεί άμεσα και όχι οι καθηγητές να εθελοτυφλούν ή να αδιαφορούν. Ομολογώ ότι κι εγώ υπήρξα θύμα σχολικού εκφοβισμού αλλά σαφώς δεν ήταν τόσο έντονο, επίμονο και τρομακτικό όσο στην εποχή μας, που το θύμα κινδυνεύει από παντού: να γράφουν το κινητό του στις τουαλέτες, να το φωτογραφίσουν στο μπάνιο και να το γελοιοποιήσουν σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης κλπ. Ανεξάρτητα από τον λόγο που γίνεται είναι επικίνδυνο για την ψυχική και σωματική υγεία του θύματος και καλό είναι να ενημερωθεί ο σχολικός και οικογενειακός περίγυρος. Δεν έχει να κάνει με «κάρφωμα», «ρουφιανιά» ή δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο. Το παιδί πρέπει να σωθεί από αυτό το αγκάθι που του καταστρέφει την ψυχολογία, την αντίληψη, τη νοοτροπία και τις επιδόσεις στο σχολείο. Αυτά τα συναισθήματα μου προκάλεσε το νέο, εξαιρετικό βιβλίο του συγγραφέα Βασίλη Παπαθεοδώρου που ασχολείται με αυτό το φαινόμενο. Δεν έχω λόγια να περιγράψω πόσο καλογραμμένο είναι, πόσο αληθινό, τρισδιάστατο, προσεγμένο, ειλικρινές! Η συγγραφική του δεξιότητα φτάνει στο αποκορύφωμά της και η εμπειρία που έχει συγκεντρώσει γράφοντας τόσο καιρό για εφήβους αλλά και για παιδιά τον έχουν γεμίσει με ουσιαστικά εφόδια και πλέον είναι δεξιοτέχνης και στην εκφορά του λόγου, και στο στήσιμο της πλοκής και στον αξεπέραστο χειρισμό του θέματός του.

Ο Θοδωρής είναι ένα ευτραφές παιδί και πολύ καλός μαθητής γυμνασίου σε ιδιωτικό σχολείο των νοτίων προαστίων. Αυτό τραβά την προσοχή μιας παρέας παιδιών, τα οποία, με αρχηγό τον Νίκο, του κάνουν τον βίο αβίωτο. Τον σπρώχνουν, τον κλωτσάνε, του σκίζουν τα βιβλία, τον εκβιάζουν, τον φωτογραφίζουν στις τουαλέτες, εκμηδενίζουν τη σεξουαλικότητά του, τον χλευάζουν στο facebook. Ο Θοδωρής δεν μπορεί να αντιδράσει, γεμίζει ενοχές, ρίχνει το φταίξιμο στον εαυτό του, οι βαθμοί του πάνε από το κακό στο χειρότερο, δε βρίσκει ευχαρίστηση πουθενά, από φόβο μην ξεπεταχτούν από κάπου ο Νίκος και η παρέα του και του χαλάσουν τη μέρα.

Η ιστορία εκτυλίσσεται σε δύο περιόδους: στο χτες και στο σήμερα, στο ιδιωτικό σχολείο του τότε και στην Πάτρα του παρόντος, οπότε και οι δυο αντίπαλοι θα βρεθούν ξανά ενώπιος ενωπίω, αρκετά χρόνια μετά. Διαφορετικοί, κατασταλαγμένοι, πιο ώριμοι. Τι θα συμβεί; Σε τι βαθμό έχει επηρεάσει η πορεία της ζωής τους τα συναισθήματά τους; Τι πραγματικά συμβαίνει στην ψυχή του Νίκου και ξεκίνησε όλη αυτήν την ταλαιπωρία για τον Θοδωρή;

Είμαι στο τσακ να γράψω πολλά περισσότερα όμως υπάρχει μια τέτοια ανατροπή στο βιβλίο που σας αφήνω να την ανακαλύψετε μόνοι σας. Ο συγγραφέας δε χαρίζει μόνο αφειδώς εικόνες και στιγμές σχολικού εκφοβισμού που λες ότι συμβαίνουν ολοζώντανοι μπροστά σου, δεν εναλλάσσει μόνο τους αφηγητές (από τον Νίκο στον Θοδωρή και το ανάποδο), δεν υιοθετεί διαφορετικό λεξιλόγιο και τρόπο ορθογραφίας για κάθε συμπρωταγωνιστή του βιβλίου αλλά δίνει και μια τόσο τρανταχτή ανατροπή που ο τίτλος, η ιστορία, ολόκληρο το βιβλίο μπαίνουν σε νέα διάσταση!

Το βιβλίο είναι εξαιρετικό από κάθε άποψη και χαίρομαι που δε δίνει σαφή λύση ως προς το τι να κάνει ένα παιδί. Ο συγγραφέας επιλέγει να παρουσιάσει όλες τις πιθανές λύσεις και τις συνέπειές τους ώστε ο αναγνώστης να έχει μια πληρέστερη εικόνα και να πάρει στα χέρια του τη ζωή του. Ολοκληρωμένο, μεστό, αληθέστατο, ανατριχιαστικά γλαφυρό, το νέο βιβλίο του Βασίλη Παπαθεοδώρου καταπιάνεται με ένα σοβαρό πρόβλημα και χαρίζει την έμπειρη ματιά του ως καθηγητής και συγγραφέας για να βοηθήσει όσο γίνεται τα παιδιά που υφίστανται σχολικό εκφοβισμό.

Παιδιά, μη διστάσετε να επικοινωνήσετε με το Χαμόγελο του Παιδιού αν ντρέπεστε ή φοβάστε να μιλήσετε στην οικογένεια και τους φίλους σας. Εδώ θα βρείτε όλα τα προγράμματα και τις δράσεις που σχεδιάζει αυτός ο οργανισμός για να σας βοηθήσει. Πάντως, ό,τι κι αν συμβαίνει στη ζωή σας υπάρχει λύση και πρέπει να το χειριστείτε σωστά!

http://www.hamogelo.gr/4-1/909/Sxolikos-ekfobismos

Χαρακτηριστικά αποσπάσματα:

«Το Σάββατο είναι η καλύτερή μου μέρα...Καταφέρνω να ηρεμήσω από όλη τη βδομάδα και δε με πιάνει το άγχος της Κυριακής, πως τη Δευτέρα θ' αρχίσει ξανά το μαρτύριο. Το Σάββατο είμαι αισιόδοξος...δίνω υποσχέσεις στον εαυτό μου: πως θα χειριστώ διαφορετικά τα πράγματα...Υποσχέσεις που συνήθως ξεθωριάζουν από το μεσημέρι της Κυριακής, τότε με πιάνει ένα πλάκωμα στο στήθος που φεύγει συνήθως το πρωί της Δευτέρας, όταν μπαίνω στην τάξη και προσπαθώ να είμαι έτοιμος ν' αντιμετωπίσω ό,τι είναι ν' αντιμετωπίσω» (σελ. 60).

Εκπληκτικό απόσπασμα για το πώς διασκεδάζουν κάποια παιδιά στα πάρτι:

«Δεν υπάρχουν και πολλά να πω για το πάρτι. Μια μεγάλη παρέα από βλαμμένα που έχουν χωριστεί σε δυο ομάδες, μία να τη βρίσκει με το Game of thrones και η άλλη με το Walking dead...Δηλαδή πόσο πίσω μπορεί να μένει κανείς; Τρεις συμμαθήτριές μου να βγάζουν σαν τις τρελές selfies και να τις ποστάρουν αμέσως στο Facebook κάνοντας check in στη Βουλιαγμένη, μη και δε μάθει ο Ζούκεμπεργκ πού βρίσκονται. Και οι τρεις με duckface, να κάνουν πως παίζουν με τα μαλλιά τους γεμάτες νάζι, ξεράστε ελεύθερα κατάσταση. ...το μόνο που ήθελα ήταν να τους κοπανήσω ένα τηγάνι στη μούρη, να τους μείνει το duckface μόνιμο» (σελ. 94).

«Καλά, έχει φοβερή πλάκα. Είναι μια παρέα από κάτι χαζοβιόλες που ποστάρουν συνέχεια, στίχους, τριαντάφυλλα με κάτι ατάκες του κ... που, και καλά, τις έχουν πει δίασημοι, μετά κάτι γατάκια και κάτι ηλιοβασίλεματα, κάνουν σαν τις παλαβές like η μία στην άλλη με κάτι σχόλια όπως Εξαιρετικό, Μάνια μου, !!!!!!!! Ψυχούλα μου εσύ ευαίσθητη και άλλα τέτοια, που χρειάζεσαι δεξαμενή για να ξεράσεις, γιατί ο κουβάς δε φτάνει» (σελ. 102).

«Πόσο απλή φαίνεται η λύση διαβάζοντας αυτές τις λέξεις και πόσο δύσκολο είναι τελικά να ξεφύγεις από μια τέτοια κατάσταση» (σελ. 116).

«Καλά, ευτυχώς το έχω καταλάβει το κόλπο, ποστάρω τον εαυτό μου μωρό, ή ανεβάζω φωτό απο γατάκια και σκυλάκια και λυσσάνε αυτές αντί για τα ζώα. Εννοείται πως σιχαίνομαι και τα ζώα και τα μωρά, τα πρώτα είναι για τις φόλες και τα δεύτερα για σφαλιάρες αλλά έτσι βγάζεις γκόμενα σήμερα, ευαίσθητος και καλά» (σελ. 120-121).

Και κλείνω με ένα inside joke, όπου ο αγαπημένος μας συγγραφέας εμφανίζεται ανωνύμως στο ίδιο του το βιβλίο:

«Καλά, έχουμε ξαναδεί συγγραφέα στο σχολείο, δηλαδή κάθε χρόνο μας κουβαλάνε κι από έναν, ειδικά στο δημοτικό μας τα 'χαν πρήξει μ' αυτούς. Μας βάζουν ν' αγοράζουμε τα βιβλία τους, πολύ ενδιαφέρον, με κάτι πάπιες, κάτι φλαμίνγκο, κάτι τσιπούρες, κάτι σκυλιά και γατιά, κάτι δεν ξέρω κι εγώ τι, που στο τέλος όλοι τ' αγαπάνε γιατί είναι ιδιαίτερα. Αντί να κάνουν, βέβαια, ό,τι θα έκανε κάθε νορμάλ άνθρωπος, δηλαδή να βάλει τα πουλερικά στο φούρνο με πατάτες, να κάνει τα ψάρια σούσι και να ρίξει φόλες στα υπόλοιπα...Υποτίθεται πως συζητάμε μαζί τους, με τους συγγραφείς, για τα προβλήματά μας και μας καταλαβαίνουν -ο νεότερος έχει είκοσι οχτώ φορές πάνω τα χρόνια μας και μας νιώθει. Ρε, άντε από δω...» (σελ. 182).

Πάνος Τουρλής

Ο Θοδωρής, μαθητής της Β’ Γυμνασίου πια, έχει κάθε λόγο να πιστεύει πως ο εφιάλτης του μπορεί να λάβει τέλος. Έχει αλλάξει σχολείο, έχει μεγαλώσει και ελπίζει πως η ζωή του μπορεί να γίνει λιγότερο εφιαλτική τις ώρες του σχολείου. Ιδέα δεν έχει τι είναι αυτό πάνω του, που κάνει τους άλλους -όχι όλους τους άλλους, τους νταήδες μόνο- να τον βάζουν στο στόχαστρο, να του κάνουν την ζωή του δύσκολη και την κάθε του μέρα πιο δύσκολη και πιο οδυνηρή από την προηγούμενη.

Ότι κι αν είναι αυτό πάντως, δυστυχώς ο Θοδωρής φαίνεται να το κουβαλάει μαζί του. Δεν περνούν λίγες μέρες στο καινούργιο του ιδιωτικό σχολείο και μια πολύ οικεία σε αυτόν ιστορία, με γνωστές, αναμενόμενες ακολουθίες ξεκινά. Στις πρώτες κιόλας μέρες των μαθημάτων αρχίζουν οι ενοχλήσεις, οι απειλές, και οι εκφοβισμοί. Η ιστορία αρχίζει να επαναλαμβάνεται…

…

Ο Άρης μου κοπάνησε το χέρι και μου έπεσε το τοστ. Ο Γόλιος το πάτησε.

«Τι κρίμα, δε θα φάει το παιδί το τοστάκι που του έφτιαξε στο σπίτι η μαμάκα», είπε κι όλοι άρχισαν να γελάνε.

«Θα το πεις στη μαμά και στον μπαμπά που έρχονται κάθε μεσημέρι να σε πάρουν; Τι ωραία οικογένεια που είστε, ποπό, ζηλεύω… μες στη χαζομάρα».

Τα άλλα παιδιά περνούσαν λίγα βήματα πιο κει χωρίς να δίνουν σημασία -έχουν συνηθίσει τον Γόλιο και την παρέα του. Ή κανείς δεν θέλει πάρε δώσε μαζί τους.

…

Ο Νίκος Γόλιος είναι το αλάνι της παρέας. Μιας παρέας όπου είναι αρχηγός -ή έτσι νομίζει- σφιχτοδεμένης χωρίς μυστικά μεταξύ τους και με κοινή πορεία πλεύσης. Νιώθει πολύ κουλ, πιστεύει πως σε αυτό συμβάλουν τα πανάκριβα ρούχα που φοράει και ο ακριβός τρόπος ζωής που έχουν καθιερώσει οι γονείς του. Τα μαθήματα στο σχολείο δεν τον απασχολούν, αδιαφορεί γι αυτά. Τι να το κάνεις το σχολείο άλλωστε όταν μπορείς να μάθεις τόσα για τη ζωή στα γυμναστήρια, στο ίντερνετ, στις βόλτες, ακόμη και στα χαμπουργκεράδικα; Νομίζει μάλιστα πως ήδη έχει πιάσει για τα καλά το νόημα της ζωής…

…

Χα, χα, ναι, όντως είμαι κωλόπαιδο, αλλά αρέσω τι να κάνω; Ειδικά τα κορίτσια θέλουν τον άλλον να είναι κωλόπαιδο. Να σου μιλάνε και να τις φτύνεις, κι αν τελικά τους πεις κι ένα «γειά», να νομίζουν πως σου έχουν την υποχρέωση. Σου λένε, δεν μπορεί, αυτό το κωλόπαιδο θα έχει φοβερή ψυχή, οι καταστάσεις τον έκαναν έτσι. Και θέλουν ν’ αποδείξουν πως είσαι ψυχούλα κατά βάθος. Και προσπαθούν να σε αλλάξουν, να σου βγάλουν, και καλά, τον καλύτερό σου εαυτό.

…

Στον Νίκο πάντως, απ” ότι φαίνεται, αλλά και όπως παραδέχεται ο ίδιος, δεν υπάρχει κάτι καλύτερο εντός του από αυτό που δείχνει εκτός του. Τουλάχιστον προς το παρόν. Όσο για τον Θοδωρή; Ο Θοδωρής ζει μέσα στον φόβο. Κάθε του μέρα στο σχολείο και μια μάχη που αδυνατεί να δώσει. Το πατημένο τοστ είναι απλά η αρχή. Έτσι δόθηκαν οι… συστάσεις. Θα ακολουθήσουν οι προσβολές που γράφουν πάνω στα βιβλία και στα τετράδια, ο εκφοβισμός του μέσα στις σχολικές τουαλέτες, η κλοπή του κινητού του. Με αυτό το κινητό θα σπείρουν ζιζάνια στις σχέσεις του με του συμμαθητές του, στέλνοντας μηνύματα που έχουν, φυσικά, τον Θοδωρή σαν αποστολέα. Όμως το προχώρησαν κι άλλο. Στην τάξη, στον δρόμο, στο διάλειμμα, στα αποδυτήρια. Έρχεται και ο εκβιασμός. Θα βγει στο facebook η φωτογραφία που του έβγαλαν -παρά την θέλησή του φυσικά- στην τουαλέτα; Τα βίντεο από το σχολικό αποκριάτικο πάρτυ;

Ο Νίκος δεν δρα μόνος. Αγέλη και συμμάχους του έχει τον Άρη, τον Σταμάτη και τον Πάνο. Σύμμαχοί του και όλοι όσοι βλέπουν και σιωπούν. Σύμμαχός του ακόμη και ο καθηγητής της γυμναστικής που πολύ φυσιολογικά του φαίνονται όλα αυτά…

Θα καταφέρει ο Θοδωρής να βρει δύναμη; Θα βρεθεί κάποιος επιτέλους να βάλει φρένο σε αυτή τη κατάσταση; Θα σταματήσουν οι «καλοί» να σιωπούν;

«Το ημερολόγιο ενός δειλού» είναι ένα βιβλίο εκρηκτικό. Η δύναμή του οφείλεται τόσο στην εξαιρετική πένα του συγγραφέα του, Βασίλη Παπαθεοδώρου, όσο και στο φυσικό ταλέντο του να αντιλαμβάνεται και να περιγράφει ρεαλιστικά, συναισθήματα, σκέψεις και αντιδράσεις παιδιών και εφήβων. Στο «Το ημερολόγιο ενός δειλού» νιώθεις τον εγκλωβισμό, τον πόνο, την πίκρα και τον βαθύ φόβο του Θοδωρή. Βλέπεις, ζεις, θυμάσαι, αναγνωρίζεις τις συμπεριφορές των ηρώων του. Δεν μένει όμως μόνο σε αυτά· σου δείχνει τον σωστό δρόμο, σου δίνει λύσεις. Είναι ένα εξαιρετικό βιβλίο που μιλά σφαιρικά για το bullying που όλο και αυξάνεται στα σχολεία του σήμερα. Πως ξεκινά, πως συνεχίζει, με τι θρέφεται, πως σκέφτεται ο θύτης και πως το θύμα, και κυρίως, το πως σταματά. Είναι ένα βιβλίο που πρέπει, επιβάλλεται να διαβαστεί από παιδιά, από γονείς και οπωσδήποτε από δασκάλους και καθηγητές. Διαβάστε το, χαρίστε το. Ένα πραγματικά πολύτιμο δώρο.

Ολυμπία Κατσένη