Ένα αριστοτεχνικά στημένο, δυστοπικό μας φαινόταν στις αρχές του αιώνα, αστυνομικό μυθιστόρημα για νέους, μεγαλύτερους και πολύ μεγαλύτερους. Πενήντα ένα κεφάλαια, πενήντα μία σκηνές μιας κινηματογραφικής λήψης που τυπώθηκε σαν μονοκάμερο πλάνο στις σελίδες ενός βιβλίου. Αν διάβαζα το βιβλίο πριν 120 χρόνια που ο κινηματογράφος ήταν άγνωστη λέξη, θα ένιωθα πως ο συγγραφέας του ήταν ο μέγας μύστης των εικόνων του μέλλοντος. Εικόνων που ορθώνονται μπροστά σου και χορεύουν στα λευκά περιθώρια των σελίδων την ώρα που εσύ διαβάζεις τη συνέχεια.

Όμως, ο κόσμος άλλαξε με μεγάλη ταχύτητα τα τελευταία δέκα-δεκαπέντε χρόνια. Ολοκληρωτικά καθεστώτα κατέρρευσαν, ωστόσο νέες ολοκληρωτικές πρακτικές άρχισαν να αναδύονται. Αυτήν την περίοδο (4/2022) είδαμε ότι στη Σαγκάη επιβλήθηκε ένα απίθανο λοκντάουν με κάμερες, σκύλους-ρομπότ και τρομερή αστυνομική πίεση για έναν ιό ο οποίος έμοιαζε να φθίνει ως προς την σοβαρότητά του. Πάει η δυστοπία. Όσα περιγράφει ο Βασίλης Παπαθεοδώρου είτε βρίσκονται στο κατώφλι είτε δεν μοιάζουν τόσο μακρινά πια. Στην έξοχη, δυστοπική σειρά Black Mirror, αρκετά μεταγενέστερη του Χνότα στο τζάμι, ώστε να την έχει υπόψη του ο συγγραφέας, υπάρχουν επεισόδια που θυμίζουν τόσο έντονα το μυθιστόρημα του Βασίλη Παπαθεοδώρου που αναρωτιέσαι πόσο μακριά έβλεπε από το 2007 (και πιο πριν ασφαλώς, αφού το μυθιστόρημα δεν γράφεται σε μια εβδομάδα). Ειδικά η βαθμολόγηση της κοινωνικής συμπεριφοράς είναι ένα ολόκληρο επεισόδιο του Black Mirror που σοκάρει με τον κυνισμό του, καθώς οι άνθρωποι προσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους προς κάποιον αναλόγως της βαθμολογίας που έχει, την οποία γνωρίζουν μέσω του κινητού τους.

Οι ήρωες του βιβλίου είναι ψαγμένοι, τοποθετημένοι με ευκρίνεια μέσα στο κάδρο της ιστορίας, η οποία με συνεχείς ανατροπές και συγγραφικά ευρήματα καθηλώνει κρατώντας αμείωτο το ενδιαφέρον ως το τέλος. Το σχόλιο του συγγραφέα για τις κοινωνίες που κάποιοι ονειρεύονται να στήσουν πάνω στο φόβο και τον τρόμο και τους «κακούς» που πρέπει να υπάρχουν για να διαπαιδαγωγούν τη μάζα ώστε να μην είναι επικίνδυνη για το καλοκουρδισμένο γρανάζι των αρχόντων, είναι ξεκάθαρο. Σήμερα αν τα λες αυτά είσαι συνωμοσιολόγος ή φαντασιόπληκτος, η πολιτική ορθότητα σε κυκλώνει από παντού και η άλλη άποψη είναι πάντα ύποπτη. Ο Παπαθεοδώρου μοιάζει να κάνει μία ακραιφνή επικαιροποίηση της οργουελικής τάξης πραγμάτων εστιάζοντας στην προσωπική στάση και ευθύνη, στην ελευθερία που διεκδικείς ακόμα και μέσα στον ζόφο. Παρόλα αυτά, κατορθώνει να μην πέσει στην παγίδα της πάντα γοητευτικής γενικευμένης κινδυνολογίας, αλλά να διαφυλάξει χαραμάδες φωτός και αισιοδοξίας, τροφοδοτώντας με στιβάδες προβληματισμού τους νεαρούς αναγνώστες.

Το βιβλίο έχει τιμηθεί με το Κρατικό Βραβείο, το Βραβείο του περιοδικού Διαβάζω καθώς και με Έπαινο από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου.
Προτείνεται.

Απόστολος Πάππος

Όχι. Ο Άλεκ δεν μπόρεσε ποτέ να φανταστεί πως, τελειώνοντας το μάθημα «μηχανικής συμπεριφολογίας που εξέταζε τις συμπεριφορές των ανθρώπων σε ένα περιβάλλον που κυριαρχούν τα μηχανήματα», θα γινόταν μάρτυρας δολοφονίας. Τον Πολ τον συμφοιτητή του που κανονικά τον έλεγαν Πάμπλο, τον σκότωσαν έτσι, δίχως λόγο, αστυνομικοί στο μετρό, θεωρώντας τον τρομοκράτη.

Όχι! Η Ρόζα, η μικρή αδελφή του Άλεκ, δεν μπορούσε ποτέ να φανταστεί «πώς ήταν τέλος πάντων αυτή η παιδική χαρά» όπου πριν από πολλά χρόνια τα παιδιά μπορούσαν να πάνε να παίξουν. Τότε, που δεν υπήρχαν κάμερες παντού, να εστιάζουν σε όποιο παιδί διαφέρει, κι ας είναι το ότι παίζει μπάλα το μόνο επικίνδυνο που κάνει. Όχι! Ούτε ο πατέρας τους μπορούσε ποτέ να φανταστεί το βίντεο που θα ερχόταν στα χέρια του στην εταιρεία τηλεπικοινωνιών που δουλεύει. Ούτε η δασκάλα, η κα Τζόζεφ, πως κάνει το πιο ύποπτο επάγγελμα επειδή τα παιδιά είναι η ελπίδα του κόσμου «που πρέπει να φοβόμαστε». Ούτε κι εμείς βέβαια πως αν πούμε «σοκολάτα» ή «μπισκότο» είμαστε ύποπτοι/ες για τρομοκρατία. Ούτε όμως και οι εμπνευστές τούτου του ολοκληρωτικού συστήματος πως η ανατροπή θα ερχόταν από «τα χνότα στο τζάμι» που αφήνει η κλεισούρα και ο φόβος.

Είναι της μόδας η καταστροφολογία επιστημονικής φαντασίας στην τέχνη, κυρίως στον κινηματογράφο. Ο Βασίλης Παπαθεοδώρου, γνώριμος κι αγαπημένος συγγραφέας παιδικών κι εφηβικών βιβλίων λογοτεχνίας, γράφει αυτό το μυθιστόρημα το 2007, μπροστά από την εποχή του. Ανατυπώθηκε το 2021. Εδώ η καταστροφή προϋπάρχει ως δομικό στοιχείο μιας κοινωνίας τόσο δυστοπικής που τρομάζει τους πάντες. Σκηνές έντονης κινηματογραφικής δράσης περνούν μπρος στα μάτια της/ου αναγνώστριας/η ενώ οι αλλεπάλληλες ανατροπές μαγνητίζουν και κάνουν την ανάγνωση ακατάπαυστη. Σε μια πλοκή όπου οι νεαροί ήρωες παίρνουν την κατάσταση στα χέρια τους, αν διαφαίνεται κάποια ελπίδα, έρχεται από αυτούς. Αμφισβητούν την εξουσία που προκαλεί και διαχειρίζεται τον φόβο των πολιτών οι οποίοι δεν θέλουν πια «να φοβούνται τις νύχτες το ελικόπτερο της αστυνομίας που πετά ανάμεσα στους ουρανοξύστες με φρικτό θόρυβο».

Με μια τόσο αληθοφανή γραφή, το βιβλίο διαβάζεται απνευστί. Θα μπορούσε να είναι σενάριο ακριβής χολιγουντιανής παραγωγής με πρόσημο θαρραλέα αντιεξουσιαστικό και τολμηρά επαναστατικό απέναντι στην καταπίεση και τον σκοταδισμό που ελπίζουμε να μην έλθουν ποτέ.

Μαρία Καζάντη

Τελευταία συνάντηση της Λέσχης Ανάγνωσης της Β' Γυμνασίου για φέτος και κλείνουμε με το βιβλίο του Β. Παπαθεοδώρου «Χνότα στο τζάμι». Ένα βιβλίο που η ιστορία του διαδραματίζεται κάπου στο μέλλον- αλλά ποιος θα φανταζόταν ότι το μέλλον είναι τόσο κοντά μας πια….

Σε αυτή την ανώνυμη πόλη κάμερες παρακολουθούν την ιδιωτική ζωή των ανθρώπων στο όνομα μιας δήθεν προστασίας από το κακό. Τα παιδιά είναι η πιο καταπιεσμένη ομάδα σε αυτή την πόλη, αφού αγνοούν την έννοια της ζωής έξω από το σπίτι, του παιχνιδιού στην αλάνα ή στην παιδική χαρά. Οι μεγάλοι έχουν προσαρμόσει τη ζωή τους στις αυστηρές επιταγές της παρακολούθησης και έχουν συμμορφωθεί με τις εντολές της κυβέρνησης που καταγράφει τις συνομιλίες τους και επεμβαίνει κάθε φορά που ξεφεύγουν στο λόγο τους και εκστομίζουν επικίνδυνες λέξεις-ακόμα και αθώες λέξεις όπως μπισκότο.

Όλο αυτό το σκηνικό θα ανατραπεί με τη τυχαία δολοφονία ενός φοιτητή, που εν συνεχεία κατηγορείται για τρομοκράτης. Τι θα συμβεί όμως όταν παρών στη δολοφονία είναι ο Άλεκ που καταγράφει τη δολοφονία και τα γεγονότα δεν συνάδουν με την επίσημη ανακοίνωση των αρχών; Πώς θα αξιοποιήσει το βίντεο αυτό; Πού θα τον οδηγήσουν οι δικές του προσωπικές έρευνες και πώς όλα αυτά τα γεγονότα θα ανατινάξουν την . κατά τα άλλα, ήσυχη ζωή της οικογένειας του αλλά και ολόκληρης της πόλης; Ποιοι είναι οι καλοί και ποιοι οι κακοί; Πώς να ξέρεις ποιον να εμπιστευτείς όταν οι άνθρωποι υπό το καθεστώς του φόβου κρατούν κρυφά πολλά για τον εαυτό τους ή δείχνουν ένα ψεύτικο πρόσωπο;

Η Αγγελική θεωρεί το βιβλίο αυτό ως το καλύτερο που διαβάσαμε φέτος . Την εντυπωσίασε η παρουσίαση αυτής της μελλοντολογικής κοινωνίας με τις κάμερες παρακολούθησης , τα σκηνοθετημένα γεγονότα, τους ανθρώπους που δείχνουν αλλά δεν είναι τέλειοι. Και στη Ντανιέλα άρεσε πολύ το βιβλίο, το οποίο έθιγε και το θέμα του ρατσισμού( το περιστατικό με το αγόρι με τη μπάλα στην παιδική χαρά, η περιθωριοποίηση των ξένων με τον αποκλεισμό τους σε συγκεκριμένη συνοικία της πόλης, οι ξένοι αιτία των κακών που συνέβαιναν στην πόλη σύμφωνα με την κυβέρνηση). Και η Κυρανιώ μας μίλησε για το πώς ζούσαν οι κάτοικοι της πόλης (κάμερες παντού) αλλά και το πόσο ευρηματικά ήταν τα παιδιά που ξεκίνησαν να επικοινωνούν με τα χνότα τους στο τζάμι.

Ο Χρήστος στάθηκε σε συγκεκριμένα περιστατικά – στο ότι ο Άλεκ ήθελε να βρει τη Σιμόν, στη σχέση του Άλεκ με το Μάικ, στο ρόλο της αστυνομίας (που δεν ήταν τόσο αγαθός), στην πλύση εγκεφάλου των πολιτών από τα ΜΜΕ, στην επικοινωνία των παιδιών- για να μας μιλήσει για το πόσο του άρεσε το βιβλίο.

Ο Σωτήρης αγχώθηκε από το ότι υπήρχαν παντού κάμερες που παρακολουθούσαν τη ζωή των ανθρώπων και επέκρινε τη στάση του Νικ, του πατέρα του Άλεκ, απέναντι στον Τζόρτζ, μιας και ήταν ιδιαίτερα επιφυλακτικός και καχύποπτος. Οι ανατροπές στην πορεία της εξέλιξης ήταν πολύ ευρηματικές και διόλου αναμενόμενες.

Η Ειρήνη βρήκε περίεργο το βιβλίο, γιατί δεν έμοιαζε με τα υπόλοιπα μελλοντολογικά βιβλία που έχει διαβάσει. Σε αυτά οι κοινωνίες είναι τέλειες , χωρίς ρατσιστικές αναφορές.

Το βιβλίο άρεσε πολύ στην Καλλιόπη ιδιαίτερα από το σημείο με την κάμερα μενταγιόν και μετά. Πολλές οι ανατροπές στην υπόθεση, πολλές οι αλλαγές στην πορεία (οι καλοί ήρωες αποδεικνύονται κακοί!). Υπήρξαν σημεία που την ανατρίχιασαν –όπως ο θάνατος του σκύλου της Ρόζας, ενώ δεν περίμενε ότι πολλά γεγονότα που παρουσιάζονταν ως αληθινά ήταν στημένα από την ίδια την κυβέρνηση.

Η γενική συζήτηση περιστράφηκε γύρω από το ρόλο των ΜΜΕ που καλλιεργούν το φόβο στους ανθρώπους και ελέγχουν έτσι τη ζωή τους και τις αντιδράσεις τους είτε αποσιωπώντας είτε μεγεθύνοντας τα γεγονότα. Τα σκηνοθετημένα περιστατικά, οι πλαστές ειδήσεις αλλά και τα ψευδή γεγονότα κυριαρχούν και στη δική μας κοινωνία και ο άνθρωπος πρέπει να είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικός σε ό,τι ακούει και βλέπει και οφείλει να ελέγχει την είδηση. Η σκηνοθετική ματιά του συγγραφέα είναι έντονη-τα περιστατικά μοιάζουν να εκτυλίσσονται μπροστά μας. Η ειρηνική επανάσταση των παιδιών που δίνει τη λύση στο τέλος του βιβλίου είναι άραγε εφικτή; Ή μήπως ναι μεν είναι εφικτή αλλά αποκλείεται να είναι αναίμακτη; Τέλος, σταθήκαμε στο πόσο έξυπνα χειρίστηκε ο συγγραφέας το παιδικό αυτό παιχνίδι με τα χνότα στο τζάμι, προκειμένου να ξεκινήσει αυτή η αλλαγή στην κοινωνία.

Τα παιδιά βαθμολόγησαν με 9 το βιβλίο και ετοίμασαν το ερωτηματολόγιο που θα χρησιμοποιήσουν στη συνάντηση τους με το συγγραφέα την ερχόμενη Πέμπτη!

Γιώτα Κεφαλά

Η κοινωνία στην οποία εκτυλίσσεται η ιστορία του Βασίλη Παπαθεοδώρου ίσως δεν αντιπροσωπεύει την πραγματική κοινωνία, ωστόσο δεν απέχει πολύ από αυτή. Δεν αποκλείεται στο κοντινό μέλλον να αναγνωρίσουμε σκηνές του βιβλίου μέσα στην καθημερινότητά μας. Εξάλλου το πολυπολιτισμικό περιβάλλον, οι ρατσιστικές συμπεριφορές που κατατάσσουν τα άτομα ανάλογα με την προέλευση, οι υπερβολές τις οποίες μια μεγάλη μερίδα ατόμων υιοθετούν ένεκα φόβου και προκαταλήψεων ήδη υπάρχουν γύρω μας.

Στο εξαιρετικά γραμμένο και άψογα δομημένο βιβλίο του Βασίλη Παπαθεοδώρου οι πολίτες ζουν κάτω από τη σκιά της τρομοκρατίας η οποία ορίζει απόλυτα τη ζωή και συμπεριφορά τους. Ο όρος ελευθερία δεν υφίσταται αφού δεν τολμούν να μιλήσουν, να κινηθούν, να επιλέξουν όπως θα ήθελαν. Ιδιαίτερα για τα παιδιά όλα είναι χειρότερα αφού εκείνα δεν βγαίνουν έξω, παρακολουθούν μαθήματα κατ’ οίκον (τα σχολεία είναι μόνο για μετανάστες), δεν παίζουν, δεν έχουν φίλους, δεν επικοινωνούν με άτομα της ηλικίας τους.

Ωστόσο κάποια θέματα όπως η έννοιες του καλού και του κακού, ο έρωτας, η ανάγκη φιλίας, η εμπιστοσύνη και η αγάπη μέσα στην οικογένεια ακόμα και σε τούτη την κοινωνία υφίστανται και παίζουν πρωταρχικό ρόλο. Τα παιδιά μπορούν να ελπίζουν, να αγωνίζονται και να εφευρίσκουν τρόπους να επιστρέψουν σε όσα θέλει και ορίζει η ηλικία τους.

Ποιος είναι όμως τελικά αυτός που ασκεί τρομοκρατία; Ποιος συντηρεί τον φόβο της και γιατί; Ποιος είναι ο ρόλος των ηλεκτρονικών μέσων μαζικής επικοινωνίας και πόσο αρνητικά μπορούν να επηρεάσουν τον άνθρωπο. Μήπως τα κέντρα εξουσίας θέλουν το άτομο υποταγμένο ώστε να γίνεται υποχείριό τους;

Ο Άλεκ, η Σιμόν, ο Πάμπλο, η Ρόζα, ο Ομάρ, ο Νικ και οι υπόλοιποι χαρακτήρες δρουν αλληλοεπιδρώντας και συνθέτοντας μια ενδιαφέρουσα ανατρεπτική και ίσως προφητική ιστορία η οποία απευθύνεται σε εφήβους αλλά διαβάζεται ευχάριστα και από ενήλικες.

Γιώτα Φώτου

Ο Βασίλης Παπαθεοδώρου, για μια ακόμη φορά έχει καταφέρει να γράψει ένα μυθιστόρημα που δύσκολα αφήνεις από τα χέρια σου αν δεν φτάσεις στην τελευταία σελίδα. Πρόκειται για μια δυστοπία. Σε μια κοινωνία που θυμίζει το «1984» του Όργουελ τα πάντα και οι πάντες είναι υπό παρακολούθηση. Η εξουσία χρησιμοποιώντας το φόβητρο της τρομοκρατίας κρατάει δέσμιους τους πολίτες. Κανείς δεν μπορεί ή δεν έχει διάθεση να κυκλοφορεί άσκοπα στους δρόμους. Οι παιδικές χαρές είναι έρημες. Μόνο κάποιοι μετανάστες σε φτωχογειτονιές κυκλοφορούν πιο ελεύθερα, μόνο και μόνο για να μπαίνουν στο στόχαστρο των διωκτικών αρχών. Ακόμη και το ονόματα πρέπει να είναι ίδια. Όποιος διαφέρει είναι ύποπτος. Η οικογένεια του νεαρού ήρωα του Άλεκ είναι απολύτως νομοταγής. Ο πατέρας είναι πρότυπο υπαλλήλου και πολίτη. Μέχρι που ο νεαρός ήρωας αποφασίζει να ακολουθήσει βιντεοσκοπώντας μια όμορφη συμφοιτήτριά του. Θα γίνει μάρτυρας μιας δολοφονίας, έχοντας στην κατοχή του το ντοκουμέντο που αποδεικνύει τα ψέματα της αστυνομίας. Η συνέχεια έχει καταιγιστική δράση αφού θα τον οδηγήσει στην αποκάλυψη ότι οι περίφημες «τρομοκρατικές ενέργειες» είναι απλώς …σκηνοθετημένες… Μέσα στο ζοφερό κλίμα τη λύση θα δώσουν τα έγκλειστα στα διαμερίσματα παιδιά που ανακαλύπτουν έναν τρόπο επικοινωνία που δεν μπορούν να εντοπίσουν οι αρχές. Τα χνώτα στο τζάμι…

Κώστας Στοφόρος

Κάπου στο μέλλον, ίσως όχι και τόσο μακριά, μια πόλη πανικόβλητων, τρομοκαταβεβλημένων κατοίκων ανασαίνει βαριά κάτω από απίστευτους περιορισμούς ζωής, έκφρασης, κίνησης. Όλοι και όλα παρακολουθούνται από τις Αρχές με κάμερες που βρίσκονται παντού και καταγράφουν κάθε κίνηση, συνομιλία, νεύμα. Στο όνομα της ασφάλειας και της αποφυγής τρομοκρατικών χτυπημάτων, η ιδιωτική ζωή των ανθρώπων μοιάζει με ανέκδοτο, η κοινωνική τους παρουσία βαθμολογείται με θετικούς κι αρνητικούς πόντους, τα παράθυρα παρακολουθούνται με συστήματα καταγραφής θερμικής ακτινοβολίας όταν κάποιος στέκεται μπροστά τους και τα παιδιά δε γνωρίζουν τι σημαίνει σχολείο, φίλοι, υπαίθριο παιχνίδι.
Στο όνομα της ασφάλειας λέξεις όπως γόμα και μπισκότο θεωρούνται ύποπτες και οι «χρήστες» τους καταχωρούνται ως ύποπτοι προς παρακολούθηση. Τα τηλεοπτικά κανάλια σε αγαστή συνεργασία με τις αρχές δημιουργούν γεγονότα για να χειραγωγούν την περίφημη «κοινή γνώμη» και όλα μοιάζουν αγγελικά πλασμένα από τον κόσμο του Όργουελ και του Μεγάλου Αδερφού.
Κι έρχεται ένα τυχαίο γεγονός, μια «κατά λάθος» δολοφονία ενός μετανάστη φοιτητή για να κάνει το κάδρο της πόλης πιο εφιαλτικό. Ο 19χρονος Άλεκ καταγράφει εντελώς τυχαία με την κάμερά του τη δολοφονία του συμφοιτητή του που απλά έτρεχε κάνοντας πλάκα με τη φίλη του. Λίγο μετά, βλέπει το γεγονός να παρουσιάζεται στις οθόνες ως εκτέλεση ενός τρομοκράτη ο οποίος σκόπευε να ανατινάξει το μετρό με βόμβες που έκρυβε στο σακίδιό του.
Από εκείνη την ώρα κουβαλά σα βάρος πάνω του ένα βίντεο που δε ξέρει τι να το κάνει. Ψάχνει για συμμάχους. Μα δεν είναι και τόσο εύκολο. Η συμφοιτήτριά του Σιμόν, παρούσα στο περιστατικό, ξαφνικά εξαφανίζεται και η παράξενη ασυλία της σε κάποιους χώρους όπου κινούνται αστυνομικοί παραξενεύει τον Άλεκ. Ο πατέρας του Άλεκ, ο Νικ, εργάζεται στην εταιρία τηλεπικοινωνιών της πόλης. Ευυπόληπτος και δίχως ούτε έναν αρνητικό βαθμό, πράγμα εξαιρετικά σπάνιο και ενδεικτικό του βίου του, ανακαλύπτει απρόσμενα ότι ο γιος του είναι ο λήπτης και κάτοχος του βίντεο (ο κομιστής όπως θα έλεγαν τα σημερινά media) που οι αρχές κυνηγούν μανιωδώς καθώς αποκαλύπτει το λάθος τους. Η μητέρα του, Έλεν, και η μικρή αδερφή του, η Ρόζα, κλεισμένες στο σπίτι βιώνουν τη δική τους «τρομοκρατία», μανταλωμένες μέσα στο καβούκι του φόβου και της καθοδηγούμενης ξενοφοβίας. Ο καθηγητής Πίτερσον, εμψυχώνει τους φοιτητές του, αγνοώντας το καθεστώς ανελευθερίας που έχουν επιβάλλει οι Αρχές και είναι το στήριγμα κάθε φοιτητή που θέλει να διαφοροποιηθεί από το καθεστώς. Ο φίλος του Άλεκ, ο Μάικ, είναι κοντά του στις ανησυχίες και τις ενοχές του, τους φόβους και τις επόμενες κινήσεις του.
Όμως, στ’ αλήθεια, σε μια τόσο αστυνομοκρατούμενη και… φοβοφοβούμενη πόλη, κανείς δε μπορεί να είναι σίγουρος για το τι στ’ αλήθεια συμβαίνει. Γιατί η αλήθεια μοιάζει κατακερματισμένη και η συλλογή του απαιτεί υπέρμετρο θάρρος και ίσως πολλούς αρνητικούς πόντους. Οι άνθρωποι κρατούν κρυφά κομμάτια του εαυτού τους υπό την απειλή του διαρκούς φόβου και η εμπιστοσύνη συστήνεται και επανανοηματοδοτείται διαρκώς.
Ο Άλεκ είναι άθελά του μπλεγμένος σε ένα θρίλερ. Και όλοι οι ήρωες της ιστορίας, καθένας με τον τρόπο του, θα αποκαλύψουν τι δε μπορούν, τι ονειρεύονται, πόσο ισχυρός είναι ο φόβος μέσα τους αλλά κυρίως πόση δύναμη διαθέτουν να τα βάλουν με το θηρίο που κατατρώει τις σάρκες τους.
Ένα αριστοτεχνικά στημένο αστυνομικό μυθιστόρημα για νέους, μεγαλύτερους και πολύ μεγαλύτερους. Πενήντα ένα κεφάλαια, πενήντα μία σκηνές μιας κινηματογραφικής λήψης που τυπώθηκε σαν μονοκάμερο πλάνο στις σελίδες ενός βιβλίου. Αν διάβαζα το βιβλίο πριν 120 χρόνια που ο κινηματογράφος ήταν άγνωστη λέξη, θα ένιωθα πως ο συγγραφέας του ήταν ο μέγας μύστης των εικόνων του μέλλοντος. Εικόνων που ορθώνονται μπροστά σου και χορεύουν στα λευκά περιθώρια των σελίδων την ώρα που εσύ διαβάζεις τη συνέχεια.
Πραγματικά καθηλωτικό, με συνεχείς ανατροπές αλλά και ξεκάθαρο σχόλιο του συγγραφέα για τις κοινωνίες που κάποιοι ονειρεύονται να στήσουν πάνω στο φόβο και τους «κακούς» που πρέπει να υπάρχουν για να διαπαιδαγωγούν τη μάζα ώστε να μην είναι επικίνδυνη για το καλοκουρδισμένο γρανάζι των αρχόντων.
Το βιβλίο έχει τιμηθεί με το Κρατικό Βραβείο, το Βραβείο του περιοδικού Διαβάζω καθώς και με Έπαινο από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου.
Προτείνεται.
ΥΓ: Όσο υπάρχουν Τζορτζ στις κοινωνίες, θα χαμογελώ για το είδος που λέγεται άνθρωπος… Προσέξτε αυτόν τον καταχωνιασμένο στις σελίδες του βιβλίου b-hero που είναι τόσο ύποπτος όσο και ο πραγματικός άνθρωπος.

Απόστολος Πάππος

Στο «Χνότα στο τζάμι» η δράση διαδραματίζεται σε μια φαινομενικά διαφορετική φουτουριστική κοινωνία όπου τα πάντα ελέγχονται από την τεχνολογία. Κάμερες που καταγράφουν τις κινήσεις των κατοίκων υπάρχουν παντού στους δρόμους ακόμη και μέσα στα σπίτια. Η επικοινωνία καταγράφεται κι ελέγχεται μέσα από τους υπολογιστές. Πρόκειται τελικά για μια δυστοπική κοινωνία όπου ο φόβος για πιθανές τρομοκρατικές επιθέσεις ορίζει τα πάντα. Έτσι οι ενήλικες έχουν ξεχάσει να ζουν πραγματικά και τα παιδιά μαραζώνουν στα σπίτια τους – δεν πηγαίνουν σχολείο αλλά διδάσκονται κατ’ οίκον, ούτε καν να παίξουν στην παιδική χαρά δεν τους επιτρέπεται.

Το γεγονός που πυροδοτεί την όλη δράση είναι όταν ένα φοιτητής πέφτει νεκρός από τα πυρά αστυνομικών στο σταθμό του μετρό. Είχε «λάθος» χρώμα κι έτρεχε χωρίς λόγο. Ο Άλεξ, συμφοιτητής του, ένας από τους βασικούς ήρωες της ιστορίας τυγχάνει να είναι αυτόπτης μάρτυρας του γεγονότος και καταγράφει ακούσια τα πάντα στην φορητή του κάμερα. Όταν θα βγει στο φως των ειδήσεων η κατασκευασμένη αλήθεια για τον, υποτιθέμενο τρομοκράτη, νεκρό φοιτητή ο Άλεξ θα βρεθεί μπλεγμένος σε μια περιπέτεια μέσα από την οποία θα ανακαλύψει εκ νέου την αλήθεια για την κατασκευασμένη πραγματικότητα που ζουν.

Θεωρώ πως ο Παπαθεοδώρου είναι μάστορας της πλοκής. Έτσι κι αυτό το βιβλίο του δομείται σε μικρά, κατά κύριο λόγο, κεφάλαια που θυμίζουν κινηματογραφικές σεκάνς καλής αμερικάνικης ταινίας. Γρήγορη αφήγηση με διαρκείς ανατροπές. Ένα βιβλίο που σε συνεπαίρνει με την έντονη δράση του, ενώ ταυτόχρονα σού κλείνει διαρκώς το μάτι θυμίζοντας σου «οικεία κακά» των σύγχρονων κοινωνιών – αστυνομοκρατία, στέρηση ατομικών ελευθεριών, τρομολαγνεία – χωρίς να κινδυνολογεί. Η φιλία, η τόλμη και η ανάγκη υπεράσπισης και διεκδίκησης της ατομικής ελευθερίας (που μοιάζει να ενσαρκώνονται στη Ρόζα, τη μικρή αδερφή του Άλεξ) τελικά νικούν, αφήνοντας μια επίγευση αισιοδοξίας.

Αγγελική Δαρλάση

Σε μια πανικόβλητη πόλη, που ζει και κινείται υπό την απειλή τρομοκρατικών χτυπημάτων, όπου οι πάντες και τα πάντα παρακολουθούνται από τις Αρχές με κάμερες και όπου η πραγματικότητα αρκετά συχνά δεν είναι αυτή που δείχνει, ο δεκαεννιάχρονος φοιτητής Άλεκ βιντεοσκοπεί, άθελά του, ένα εγκληματικό γεγονός. Η Σιμόν, η αινιγματική συμφοιτήτριά του που βρίσκεται μαζί του εκείνη τη στιγμή, εξαφανίζεται χωρίς να αφήσει ίχνη. Το βίντεο του Άλεκ εκθέτει τις Αρχές, οι οποίες αναζητούν αυτόν που το τράβηξε. Ο πατέρας του Άλεκ, που εργάζεται στην εταιρεία τηλεπικοινωνιών της πόλης, ανακαλύπτει συμπτωματικά τι συμβαίνει. Για πρώτη φορά στη ζωή του αναρωτιέται για το τι πρέπει να κάνει. Ποια είναι η αλήθεια; Ποιος είναι ο «εχθρός»; Ποιος βρίσκεται πίσω από όλες αυτές τις ενέργειες που σκορπούν τρόμο; Μήπως η στάση της Ρόζας, της μικρής αδελφής του Άλεκ, είναι η μόνη που γεννά μια ελπίδα;
Ε, καλά, μην περιμένετε από εμένα να σας χαρίσω την απάντηση. Όλα κι όλα: σπιούνος δεν θα γίνω ποτέ, ακόμα κι αν με στήσουν στον τοίχο όλες οι Αντιτρομοκρατικές Ομάδες του Κόσμου που, συχνά, είναι περισσότερο επικίνδυνες από τις Τρομοκρατικές Ομάδες του Κόσμου. Μέσα, λοιπόν, σε ένα παροξυσμικό κλίμα, και σε φουτουριστικό φόντο, στα σπλάχνα του οποίου «φοβάται ο Γιάννης το θεριό και το θεριό το Γιάννη» και ενώ είναι ολοφάνερη η αστυνομική αυθαιρεσία, και μάλιστα πέραν των ορίων της, ο Βασίλης Παπαθεοδώρου τεχνουργεί, με πληθωρική οξυδέρκεια, αλλά και με προφητικές πινελιές, μια φοβερά επίκαιρη ιστορία. Μια ιστορία που αναδεικνύει τις τεράστιες αποστάσεις ανάμεσα στο νόμο και στην ηθική που, κατά τη δική μου αντίληψη, διαφέρουν σαν μέρα με νύχτα και που, ταυτόχρονα, υμνεί, σε ποιητικά πλέον επίπεδα, την αναγκαιότητα και την πίστη στο καθήκον, κόντρα σε κάθε πίεση, προσωπική, οικογενειακή και κρατική. Προπάντων κρατική. Σε μια πόλη που τα χρώματα αφορούν την επικινδυνότητα των ατόμων, που το γιγάντιο μάτι της Κρατικής Δύναμης παρακολουθεί έως και τις μύγες που φτερουγίζουν, που το να σε τυλίξουν σε μια κόλλα και να σε βαφτίσουν τρομοκράτη είναι τόσο εύκολο όσο να ανοιγοκλείσει κάποιος τα βλέφαρά του, ο Άλεκ ισορροπεί επάνω σε τεντωμένο σκοινί. Το ντοκουμέντο που κρατάει στα χέρια του ανατινάζει στον αέρα την εκδοχή της Αστυνομίας και των παραφυάδων της. Ωστόσο, η δημοσιοποίησή του θα προκαλέσει, με μαθηματική ακρίβεια, προβλήματα στα πιο αγαπημένα του πρόσωπα. Κοντολογίς: μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα. Επιπλέον, σε ένα παρόμοιο, ίσως και χειρότερο, δίλημμα βρίσκεται ο πατέρας του Άλεκ, υπάκουο και πειθαρχικό γρανάζι στη μηχανή μιας εταιρείας τηλεπικοινωνιών η οποία, στην πραγματικότητα, κάνει κουμάντο. Α, έχουμε και τη γλυκιά και απονήρευτη, αν και παμπόνηρη και συγχωρήστε μου την αντίφαση, Ρόζα, που μοιάζει με τη σανίδα που ψάχνει απεγνωσμένα ο ναυαγός.
Ευφυές μυθιστόρημα, με σφυγμό και δράση, με ειλικρινή απεικόνιση του εξουσιαστικού ζόφου που, αργά ή γρήγορα, θα μας κυκλώσει, εάν δεν μας κύκλωσε ήδη, γραμμένο από την οργιαστικά παραγωγική πένα του Βασίλη Παπαθεοδώρου, ο οποίος ανανεώνεται διαρκώς και προστατεύει τη φρεσκάδα των ιδεών του ως κόρην οφθαλμού.

Ανδρέας Κούνιος

Το δεύτερο -συνεχόμενο μάλιστα- βιβλίο του Βασίλη Παπαθεοδώρου που διαβάζω. Αυτή τη φορά ένα θρίλερ επιστημονικής φαντασίας, στα χνάρια του 1984 του Όργουελ, με πλοκή, σασπένς και έντονα κλειστοφοβική ατμόσφαιρα κυρίως ως αίσθηση της κοινωνίας που περιγράφει. Αν έπρεπε να το κρίνω ως βιβλίο ενήλικης λογοτεχνίας θα ήμουν πιο αυστηρός. Όμως σαν ένα βιβλίο για εφήβους και νέους , και έχοντας διαβάσει και το τελευταίο του συγγραφέα "Στη διαπασών", νομίζω ότι ο συγγραφέας κάνει μία εξαιρετική δουλειά. Εισάγει με πολύ ομαλό τρόπο, με γλώσσα σύχγρονη και ρέουσα, με κινηματογραφικό ρυθμό και ενδιαφέρουσα πλοκή του νέους σε αυτό που λέμε λογοτεχνία. Και μάλιστα σε διαφορετικά είδη της. Με μηνύματα και σκέψεις που άπτονται αυτής της ηλικίας αλλά μας αφορούν και όλους ανεξαρτήτως ηλικίας. Νομίζω ότι το εύρημα με τα χνότα στο τζάμι είναι και το πιο συγκινητικό στο βιβλίο.
Χάρηκα που το διάβασα και χάρηκα που γνώρισα και το συγγραφέα.
Θα το δώσω στην taxidiarikopoul αύριο.

Karjim - Σάββατο, 25 Σεπτεμβρίου 2010

Αχ, πώς μου διέφυγε το journal entry κατά την παραλαβή του βιβλίου? Επανορθώνω με μία μικρή καθυστέρηση.
Μου έδωσε το βιβλίο ο καλός μου karjim στην επίσημη συνάντηση των Αθηναίων του Σεπτέμβρη στο γνωστό Cafe Rooster's. Τι μέρα ήταν?
26 Σεπτέμβρη 2010. Απολογήθηκε πάλι για την ντρίπλα που έκανε και βούτηξε το βιβλίο κάτω από τη μύτη μου, λες και θα του στραβομουτσούνιαζα που παρέκαμψε τη σειρά.
Τι μέρα είναι σήμερα? 30 Σεπτέμβρη παρακαλώ και έχω να γράψω ότι τελείωσα το βιβλίο σε ένα 24ωρο και θα γράψω τις εντυπώσεις μου (εξαγγελίες)! Μετά από τις πρώτες σελίδες ανάγνωσης μου δημιουργήθηκε έντονα το συναίσθημα ότι κάπου είχα ξανασυναντήσει αυτό το ζοφερό κλίμα που περιέγραφε το βιβλίο. Διάβαζα και προσπαθούσα να απομονώσω στη μνήμη μου πού είχα ξανασυναντήσει αυτή την ατμόσφαιρα. Τελικά θυμήθηκα! Στην ταινία "V for Vendetta". Αυτή η ταινία πολύ μου είχε αρέσει και την έχω κρατήσει καβάτζα για τα γεράματα μου. Στο βιβλίο τώρα. Θα συμφωνήσω κι εγώ με τον karjim ότι εάν επρόκειτο για βιβλίο που απευθύνεται σε ενηλίκους η βαθμολογία μου θα ήταν αυστηρότερη. Ο συγγραφέας όμως το έχει κατατάξει στα νεανικά αναγνώσματα και έτσι θα κριθεί. Πρόκειται για ένα βιβλίο που θα ικανοποιήσει τον αναγνώστη κάθε ηλικίας. Ο λόγος, απλός και ρέων, χωρίς να κουράζει στο ελάχιστο. Η πλοκή πολύ καλή, όσο πρέπει εκφοβιστική, όσο πρέπει διδακτική, όσο πρέπει ελπιδοφόρα. Οι χαρακτήρες ποικίλοι, καθημερινοί, της διπλανής πόρτας, με τις αδυναμίες των θνητών. Το εύρημα με τα χνότα στο τζάμι εξαιρετικό. Η κλιμάκωση της έντασης σε υποβάλλει και στο τέλος η ελπίδα της αλλαγής σε αναπτερώνει. Γενικά, δεν κρύβω ότι η ελπίδα και η επικράτηση του Καλού μου αρέσουν στα αναγνώσματα και με προδιαθέτουν θετικά. Πόσο μάλλον όταν απευθύνονται σε εφήβους. Το μόνο σημείο που δεν με ικανοποίησε ήταν η έλλειψη αναφοράς στους κρατούντες. Ποιοι ήταν αυτοί? Ποιος διοικούσε? Πού έδρευαν? Αλλά δεν πειράζει. Το βιβλίο είχε πολλά περισσότερα από αυτό που νομίζω εγώ ότι του έλειπε... Ευχαριστώ τον panost για την ευκαιρία που μας έδωσε να διαβάσουμε και να γνωρίσουμε από κοντά το συγγραφέα και τον karjim που μας έκλεψε τη σειρά, γιατί διαβάσαμε άλλα βιβλία στο ενδιάμεσο. Μικρή μου pilcher ανάμενε το βιβλίο .... σου έρχεται.... Καλή ανάγνωση!!!

Taxidiarikopoul - Πέμπτη, 30 Σεπτεμβρίου 2010

Τέλειωσα το βιβλίο πριν λίγες μέρες, σε σύντομο δηλαδή χρονικό διάστημα, καθώς πρόκειται για ένα ενδιαφέρον ανάγνωσμα με γρήγορη πλοκή που κρατά αμείωτη την αγωνία! Βέβαια κάποια στιγμή με κούρασε τόση τρομοκρατία, τα σκοτωμένα περιστέρια, ο σκύλος (γιατί έπρεπε να πεθάνει δεν κατάλαβα)... αλλά σίγουρα δε βαρέθηκα! Στέλνω μήνυμα στον επόμενο!

pilcher - Κυριακή, 31 Οκτωβρίου 2010

Μα τι ωραίο βιβλίο! Απευθύνεται σε παιδιά άνω των 15 ετών αλλά είναι τόσο καλογραμμένο και ορθά δομημένο που το διάβασα ανετότατα (ων τριακοντούτης τουλάχιστον). Από πού να πρωτοξεκινήσω, τι να πρωτοαναφέρω, τι να πρωτοσχολιάσω. Η ιστορία είναι απίστευτης επιστημονικής φαντασίας: κάπου στο απώτερο μέλλον μια πόλη ζει διαρκώς υπό το καθεστώς του φόβου και των τρομοκρατικών επιθέσεων. Όπως λέει ο συγγραφέας (απίστευτη οργουελική σύλληψη): "-Γιατί γίνονται όλα; -Γιατί πάντα χρειάζεται ένας εχθρός για να ζουν οι άνθρωποι. Ένας κίνδυνος, κάτι που να τους κάνει να νιώθουν ανασφαλείς. Τότε και μόνο τότε είναι πρόθυμοι να κάνουν τα πάντα για να αγοράσουν ασφάλεια" (σελ. 251).
Μια πόλη όπου απαγορεύεται η κυκλοφορία, κάμερες παντού στους δρόμους, ενιαίος υπολογιστής που καταχωρεί όλα τα προσωπικά δεδομένα των πολιτών που έχουν εφοδιαστεί με ειδικές ηλεκτρομαγνητικές κάρτες και μαζεύουν points καλής συμπεριφοράς, τα παιδιά είναι κλεισμένα στα διαμερίσματα και δεν ξέρουν τι θα πει να παίζουν με άλλα παιδιά, κανείς δε γράφει πλέον στο χαρτί και κανείς δε διαβάζει βιβλία κι εφημερίδες (όλα στον Η/Υ), όλοι και όλα παρακολουθούνται και καταγράφονται, απαγορευμένες λέξεις όπως γόμα και σοκολάτα σε καθιστούν ύποπτο. Η οικογένεια του πρωταγωνιστή αποτελείται από τον μπαμπά που δουλεύει στην επιτροπή τηλεπικοινωνιών κι ανακαλύπτει ότι τη σκηνή της εξόντωσης του "τρομοκράτη" την έχει καταγράψει κατά λάθος και κρυφά ο ίδιος του ο γιος και γκρεμίζονται όλα τα ιδανικά κι οι αξίες που πίστευε, ο γιος καταγράφει κατά λάθος τη σκηνή της δολοφονίας του φίλου του που έτρεχε (απαγορεύεται να τρέχεις, θεωρείται ύποπτο) κι αρχίζει να νιώθει το σύστημα να τον κυνηγά (μεταξύ άλλων ανακαλύπτει ότι κάθε τρεις λίγο τυχόν εκρήξεις και τρομοκρατικές ενέργειες είναι σκηνοθετημένες από ένα πολύ καλό συνεργείο ηθοποιών και σκηνοθετών) (θα ξεφύγει άραγε;) κι η μικρή του αδερφή σιγά σιγά με τον δικό της μοναδικό τρόπο καταφέρνει να ενώσει όλα τα παιδιά της γειτονιάς σε μια μεγάλη παρέα και να επαναστατήσουν με τον δικό τους τρόπο, ανταλλάσσοντας μηνύματα με χνότα στο τζάμι, απλώς βγαίνοντας στην παιδική χαρά!!! Είναι πάρα πολύ ωραίες οι παρομοιώσεις και οι μεταφορές (η απαγορευμένη περιοχή Η όπου έχουν κλείσει τους μετανάστες και τους ξένους κι είναι η πηγή όλων των κακών της πόλης είναι ένα γκέτο), τα μηνύματα που περνάει πίσω από τις γραμμές, τον τρόπο που αναπτύσσει βαθμιαία την πλοκή, το πώς ανατρέπονται τα πάντα (τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται) και τόσα άλλα. Δε θα βιαστώ να πω ότι δίκαια κέρδισε τόσα βραβεία (περιοδικού ΔΙΑΒΑΖΩ, κρατικό βραβείο, έπαινος Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου) γιατί δεν τα πάω καλά ούτε με τα βραβεία ούτε με τη νοοτροπία των υποψηφιοτήτων αλλά ναι, θα συναρπάσει και τους εφήβους αλλά και τους μεγαλύτερους. Ένα καθόλου παιδικό βιβλίο.

Πάνος Τουρλής

Η πόλη βρίσκεται κάτω από τα νύχια της τρομοκρατίας. Παντού υπάρχουν κάμερες που παρακολουθούν τους κατοίκους. Ο Άλεξ – φοιτητής- βιντεοσκοπεί τυχαία ένα εγκληματικό γεγονός που εκθέτει τις Αρχές. Προσπαθώντας να βρουν ποιος κρύβεται πίσω από όλα αυτά ανακαλύπτουν πλήθος γεγονότων που εξηγούνται ενώ πρώτα ήταν ακατανόητα. Μοντέρνο βιβλίο με κομπιούτερ, με ίντερνετ και τέτοια, στημένο ωραία με ανατροπές και σασπένς. Η Ρόζα, η μικρή αδελφή του Άλεξ βρίσκει ένα μονοπάτι ελπίδας. Με χνότα στο τζάμι στέλνει μηνύματα. Την ακολουθούν τα παιδιά όλης της γειτονιάς. Το βιβλίο έχει ένα μυστήριο που σε τραβά να το διαβάσεις μονορούφι.
Νομίζω ότι βραβεύτηκε από το Διαβάζω.

Αγγελική Βαρελλά
Συγγραφέας

Ένα νεανικό μυθιστόρημα φαντασίας που εστιάζει στο ζήτημα της τρομοκρατίας και της προσωπικής ελευθερίας. Ήρωες παιδιά, νέοι και έφηβοι. Ο συγγραφέας με εύστοχο τρόπο αναπτύσσει ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα. Το μυθιστόρημα διακρίνεται για την έντονη δράση και πλοκή που εξελίσσεται με τρόπο που κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Η γλώσσα λογοτεχνική και ρεαλιστική μαζί δημιουργεί ένα ευχάριστο αναγνωστικό κλίμα. Οι χαρακτήρες ολοκληρωμένοι προάγουν την εξέλιξη της ιστορίας. Ο συγγραφέας γίνεται ευρηματικός για την προώθηση του βασικού θέματός του και παράλληλα αναπτύσσει την έννοια της φιλίας και κυρίως της ατομικής ελευθερίας. Σημειώνεται ότι ο συγγραφέας δεν κινδυνολογεί και καλλιεργεί το πνεύμα αισιοδοξίας που χρειάζονται οι αναγνώστες αυτής της ηλικίας, διαφυλάσσοντας τον ρεαλισμό και την πραγματικότητα. Η συντομία των κεφαλαίων συμβάλλει στο αναγνωστικό ενδιαφέρον. Το βιβλίο διαθέτει όλα τα στοιχεία ενός πολύ καλού μυθιστορήματος και γι’ αυτό το προτείνω για τη βραχεία λίστα.

Τασούλα Τσιλιμένη
Επίκουρη Καθηγήτρια
Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΒΡΑΒΕΥΣΗΣ

Ένα βιβλίο που μιλά για το μέλλον και που χωρίς να αγχώνει τον αναγνώστη του στέλνει το μήνυμα για ενεργό συμμετοχή. Επίκαιρο, ανατρεπτικό, ευρηματικό, με κριτική διάθεση και χιούμορ που υποβόσκει, δημιουργεί ένα οργουελικό σκηνικό στο οποίο όμως αφήνει αχτίδα ελπίδας και αισιοδοξίας.

Vassilis Papatheodorou’s dystopian novel
Rulers use threat of internal enemies to subdue populace in world not unlike our own

Paranoia
Papatheodorou evokes a stifling society, governed by a supposed terror threat

A child shrieks in fear as a helicopter swoops on a car spotted on a city street after curfew. Warning shots sound while a voice warns residents to keep away from their windows as the raucous metallic craft shatters the peace of their neighborhood. It’s a common sight in the unnamed city of multistory apartment blocks – which might be Athens or any other city in the not too distant future – where Vassilis Papatheodorou has set his dystopian novel "Chnota sto tzami" (Breath on the Window Pane). The rulers, also unnamed, impose strict security, invoking the need to combat the threat of terrorism perpetrated by migrants who live in a suburb walled off from the rest of the city. An all-powerful telecommunications company polices the airwaves and cyberspace for evidence of subversion. Anyone using words that might be interpreted as referring to explosions automatically becomes suspect and is subjected to even closer surveillance. Cameras track every movement. People go out to work but are forever on their guard against infringing some minor rule and accumulating negative "points" that affect their careers. Students attend university, but young children are tutored at home for fear they might come to harm. Although they have access to DVDs and the Internet, they have no toys or friends. Papatheodorou evokes a stifling society, governed by a supposed terror threat, where lack of trust cultivates child phobias and destroys human relationships. But the human spirit is resilient and some of his characters find the courage to challenge the system in their own ways. When Alec follows Simone, an attractive fellow student, to the metro station one day, he unintentionally films the wrongful killing of another student by security guards. The subsequent cover-up and Simone’s mysterious disappearance lead him to uncover dangerous truths. His little sister Rosa, made frantic with anxiety by the helicopter raids and being kept permanently indoors, finds primitive means of communication with her neighbors that bypass high-tech spy systems. Their father, a model citizen, gets a promotion at the telecoms company where he learns secrets that terrify him, but he doesn’t even dare confide in a helpful colleague. In the end, nothing is quite what it seems in this cautionary tale. The novel is intended for teenage readers, but adults will find it equally compelling.

"Breath on the Window Pane" is published by Kedros.

by Vivienne Nilan

Με έναν εξαίρετο τρόπο ο συγγραφέας εξιστορεί μία κατάσταση μελλοντική που εντούτοις οδηγούμαστε σε αυτή, καθώς η τεχνολογία τείνει να μας κατακλύσει μέρα με τη μέρα. Ο διορατικός χαρακτήρας του βιβλίου -και συνεπώς του συγγραφέα- παρουσιάζει την επιρροή της ζωής μας από την τεχνολογία απλά σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι νομίζουμε... Ένα πολύ ωραίο και καλογραμμένο βιβλίο που δεν μπορούσα να σταματήσω να το διαβάζω! Εμπρός λοιπόν... ήρθε η σειρά σας...

Σπύρος Μπαλέσια

Βασίλη Παπαθεοδώρου, Χνότα στο τζάμι, εκδόσεις Κέδρος. Πώς θα σας φαινόταν αν κάποιοι ξεκινούσαν μια επανάσταση καταργώντας τα mails και τις τηλεοθόνες και ανταλλάσσουν με τον πιο ανατρεπτικό τρόπο: με χνότα στο τζάμι; Το σπουδαίο είναι ότι πρόκειται για παιδιά και εφήβους, οι οποίοι αγωνίζονται να επιβιώσουν σε έναν κόσμο όπου οι περισσότεροι νέοι διασκεδάζουν σερφάροντας στο Ίντερνετ, ενώ το παιχνίδι του είναι τα mail, γιατί η κοινωνία τους στερεί την ελευθερία.
Όλα αυτά και άλλα, με ιδιαίτερη δράση, προσαρμοσμένη στα δεδομένα της εποχής μας, καταγράφονται στο ενδιαφέρον μυθιστόρημα του Βασίλη Παπαθεοδώρου, το οποίο συνδυάζει τον κοινωνικό προβληματισμό, την επιστημονική φαντασία και το αστυνομικό σασπένς και έλαβε το Κρατικό Βιβλίο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου και άλλα βραβεία.

http://themistoklismourtzanos.blogspot.com/

Το «Χνότα στο Τζάμι» είναι ένα μυθιστόρημα, το οποίο μέσα από την αστυνομική μορφή και την επιστημονική φαντασία πραγματεύεται επίκαιρα ζητήματα με κοινωνικές και πολιτικές προεκτάσεις. Σε μία πόλη που δε διαφέρει πολύ από τις σύγχρονες, με διάχυτη ατμόσφαιρα φόβου και τρομοκρατίας, μία φαινομενικά εύκολη απόφαση μετατρέπεται σε απόφαση ζωής.

Όπως επισημαίνει ο συγγραφέας «Πολλές φορές οι συγγραφείς εμπνέονται ή παίρνουν ιδέες από την επικαιρότητα, από ένα άρθρο που διάβασαν ή από κάποια είδηση που είδαν στην τηλεόραση. Αρκετές όμως φορές η πραγματικότητα τρέχει με τέτοιους ρυθμούς, που ξεπερνά ακόμα και την όποια φαντασία είχαν χρησιμοποιήσει για να γράψουν ένα βιβλίο».

Το βιβλίο του Βασίλη Παπαθεοδώρου έχει διακριθεί με το Κρατικό Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου, Βραβείο του Περιοδικού ΔΙΑΒΑΖΩ 2008 στην κατηγορία Λογοτεχνικού Βιβλίου για Μεγάλα Παιδιά και έχει λάβει έπαινο του Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου 2008.

Έλενα Ψυλλάκου
www.fatsimare.gr

Παραστάσεις σε θολά τζάμια

Ο τραπεζοϋπάλληλος Βασίλης Παπαθεοδώρου κυκλοφόρησε το 2007 το μυθιστόρημα «χνότα στο τζάμι». Γράφει για την ιστορία ενός παιδιού, του 19χρονου Αλεκ, που δολοφονήθηκε από τις Αρχές σε ένα αστυνομοκρατούμενο μέλλον. Φυσικά οι αρχές θάβουν το θέμα, αλλά κάποιοι συμμαθητές μάρτυρες διαδίδουν το μήνυμα στα σχολεία τους αφήνοντας μηνύματα στη πάχνη του τζαμιού. Η είδηση απλώνεται και η εξέγερση ξεσπά.
Τον Ιούλιο του 2007 η Παναγιώτα Φράσκου στον site των εκδόσεων μιλάει για «Ωραίες ιδέες, πρωτότυπες, αληθοφανείς και καλά στημένες… άνετα μεταφέρεται στη μεγάλη οθόνη».
Πώς να έβλεπαν οι εκδότες τη μεταφορά του βιβλίου τους στη πραγματικότητα; Εξάλλου στο οπισθόφυλλο γράφουν ότι το βιβλίο είναι για παιδιά μεγαλύτερα από 15. Η κρατική πραγματικότητα δεν έβαλε τέτοια όρια.
Η δολοφονία του 15χρονου κάνει το βιβλίο μακάβρια προφητικό. Αλλά τέτοιες προφητείες δεν είναι υπερβατικές. Αντίθετα, σχετίζονται με μια εμμενή λειτουργία των τεχνουργημάτων να εντοπίζουν δυνητικούς κίνδυνους στο πραγματικό και να τους φωτίζουν αποτρέποντας τους. Εν τέλει οι Δεκέμβρηδες, όπως και μια επερχόμενη επανάσταση, ίσως να έρχονται με μαθηματική ακρίβεια.

«Χνότα στο τζάμι» και τρομοκρατία

Τρομοκράτες δίνουν το κατάλληλο πρόσχημα στις αστυνομικές αρχές για να περιορίσουν στο όνομα της ασφάλειας τις κοινωνικές ελευθερίες. Πρόκειται για το δυστυχώς επίκαιρο σύμπαν του νεανικού μυθιστορήματος «Χνότα στο τζάμι» του Βασίλη Παπαθεοδώρου...

Ένα προφητικό μυθιστόρημα που επιβεβαιώνεται τόσο σύντομα, όσο δεν θα ονειρευόταν, ενδεχομένως, ο ίδιος ο συγγραφέας του.

Όταν η τέχνη συναντά την πραγματική ζωή

Ο Βασίλης Παπαθεοδώρου, συγγραφέας του βραβευμένου μυθιστορήματος «Χνότα στο τζάμι», φαίνεται – ένα και πλέον χρόνο πριν από το τραγικό συμβάν – να επιτυγχάνει μια «επιστροφή στο... μέλλον»
Το νεανικό μυθιστόρημα «Χνότα στο τζάμι» αν και γράφτηκε πολλούς μήνες νωρίτερα – εκδόθηκε το 2007 – θα μπορούσε να αποτελεί το χρονικό των τελευταίων γεγονότων.
Το βιβλίο του Βασίλη Παπαθεοδώρου έπεσε τυχαία στα χέρια μου πριν από λίγες μέρες, καθώς πρόσφατα τιμήθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού με το Κρατικό Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου. Ξεφυλλίζοντας τις σελίδες του βιβλίου, ο αναγνώστης γίνεται μάρτυρας μιας παιδικής επανάστασης. Η ιστορία, αν βγάλει κανείς τα στοιχεία μυθοπλασίας, μοιάζει προφητική. Ταιριάζει με όσα έγιναν από την ημέρα του χαμού του 15χρονου Αλέξη Γρηγορόπουλου έως και σήμερα. Η πλοκή διαδραματίζεται σε μια μεγαλούπολη, στο κοντινό μέλλον, που ζει υπό τη μόνιμη απειλή τρομοκρατικών χτυπημάτων. Ένοπλοι άντρες περιπολούν και συλλαμβάνουν όποιον παραβιάζει την απαγόρευση κυκλοφορίας.
Οι μετανάστες είναι ανεπιθύμητοι. Οι νέοι, κλεισμένοι τις περισσότερες ώρες στο σπίτι, σερφάρουν στο διαδίκτυο. Σε μια ασφυκτική ατμόσφαιρα, ο 19χρονος φοιτητής Άλεκ βιντεοσκοπεί άθελά του τη δολοφονία του συμφοιτητή του από την αστυνομία.
Οι Αρχές υποστηρίζουν ότι ο νέος ήταν τρομοκράτης. Το βίντεο ωστόσο τους διαψεύδει. Το μόνο ελπιδοφόρο μήνυμα αντίστασης έρχεται όταν ξεκινά η «επανάσταση των παιδιών»: μια μεγάλη παρέα από παιδιά καταργούν τα mails και τις τηλεοθόνες και ανταλλάσσουν μηνύματα, με τον πιο ανατρεπτικό τρόπο: με χνότα στο τζάμι.
Ίσως το μυθιστόρημα να γράφτηκε τυχαία.
Ίσως πάλι κάποιοι άνθρωποι να αφουγκράζονται όλα όσα οι «υπεύθυνοι» δεν κατάφεραν.
Ποιος ξέρει...

Βασίλης Παπαθεοδώρου
Χνότα στο τζάμι Κέδρος, Αθήνα 2007, σελ. 271

Ένα νεανικό μυθιστόρημα που εστιάζει στο ζήτημα της τρομοκρατίας και της προσωπικής ελευθερίας. Ήρωες παιδιά, νέοι και έφηβοι. Ο συγγραφέας με εύστοχο τρόπο αναπτύσσει ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα.
Σε μια πόλη όλα και όλοι τελούν υπό αυστηρή παρακολούθηση μέσω προηγμένων τεχνολογικών μέσων με την αιτιολογία της προστασίας από τους τρομοκράτες. Ο αυστηρός περιορισμός κατ΄οίκον στο όνομα της σωματικής ακεραιότητας οδηγεί τα παιδιά σε μαρασμό. Βέβαια με την εξέλιξη του μυθιστορήματος θα θριαμβεύσει η ευρηματικότητα των παιδιών, η οποία θα επιφέρει και τη λύση. Προκατασκευασμένες τρομοκρατικές επιθέσεις από ειδικούς ηθοποιούς καλλιεργούν το κλίμα φοβίας και κατηγοριοποιεί την πόλη σε «καλούς» και «κακούς» (περιθωριακούς). Ψευδή ηρωικά πρότυπα δημοκρατικών καθηγητών καταρρίπτονται και αναδεικνύεται η τόλμη και η αλληλεγγύη. Ο συγγραφέας αποδεικνύεται προφητικός στη σελίδα 142 που αναφέρεται σε μια πρόταση διάφανης ενδυμασίας των πολιτών, ώστε να «σκανάρονται» πιο εύκολα από το σύστημα προς αποφυγή μεταφοράς επικίνδυνων μέσων. Μας παραπέμπει στο πρόσφατο προτεινόμενο μέτρο ασφαλείας που καταψηφίστηκε.
Το μυθιστόρημα διακρίνεται για την έντονη δράση και την πλοκή, η οποία εξελίσσεται με τρόπο που κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Ο συγγραφέας γίνεται ευρηματικός για την προώθηση του βασικού θέματός του και αναπτύσσει την έννοια της φιλίας και κυρίως της ατομικής ελευθερίας. Δεν καταγράφεται καμία κινδυνολογία. Αντίθετα καλλιεργείται το πνεύμα αισιοδοξίας που χρειάζονται οι αναγνώστες αυτής της ηλικίας, με την διατήρηση όμως του ρεαλισμού.
Ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα που αδικείται με τη σφραγίδα του «αστυνομικού», αφού θίγει το παγκόσμιο μέγα κοινωνικό ζήτημα της τρομοκρατίας, της αστυνόμευσης και της στέρησης της ατομικής ελευθερίας. Για παιδιά από 13 ετών και πάνω.

Τασούλα Τσιλιμένη

Το βραβευμένο βιβλίο των εκδόσεων Κέδρος με το δυνατό κοινωνικό μήνυμα, επίκαιρο όσο ποτέ.

«Χνότα στο τζάμι», του Βασίλη Παπαθεοδώρου. Πολλά μπορεί να τραβήξουν την προσοχή ενός βιβλιοφάγου σε ένα βιβλίο. Σε αυτό το βιβλίο με τράβηξε ο τίτλος του: «Χνότα στο τζάμι». Το δεύτερο γραφόταν ακριβώς από κάτω: «Νεανικό αστυνομικό μυθιστόρημα». Έχω διαβάσει άπειρα αστυνομικά μυθιστορήματα αλλά κανένα τους δεν ήταν νεανικό -όλα ήταν είτε παιδικά είτε ενηλίκων. Το ότι το είχε γράψει Έλληνας ήταν το κερασάκι στην τούρτα. Στρώθηκα λοιπόν στην ανάγνωση...

Η υπόθεση του βιβλίου εκτυλίσσεται -όπως λέει και στην αρχή του ο συγγραφέας- κάπου στο μέλλον... όχι και τόσο μακριά. Η μεγαλούπολη γεμάτη με ουρανοξύστες, ο ουρανός της με ελικόπτερα και μεγάφωνα που λένε για παράβαση της ώρας κυκλοφορίας! Άνθρωποι φοβισμένοι, τρομοκρατικές ενέργειες, οι τηλεοράσεις να κάνουν όλη την ώρα πλύση εγκεφάλου, ενώ αρνητικοί και θετικοί πόντοι συλλέγονται για τον κάθε άνθρωπο ανάλογα με την συμπεριφορά του.

Ο Άλεκ είναι φοιτητής και ζει με τους γονείς του και την μικρή του αδερφή σε ένα διαμέρισμα. Ανάσα στις βαρετές ώρες της ζωής του είναι το μάθημα της μηχανικής συμπεριφολογίας που κάνει με τον χαρισματικό καθηγητή Πίτερσον, στη σχολή του. Α, και κάτι άλλο. Η ελπίδα πως θα ξαναδεί την συμφοιτήτριά του Σιμόν.

Ο πατέρας του, Νικ, είναι μανιώδης συλλέκτης θετικών πόντων, όντας υπόδειγμα πολίτη. Πόντοι που μεταφράζονται σε μια καλύτερη θέση στην εργασία του. Η Ρόζα, η αδερφή του, είναι όλη μέρα κλεισμένη στο σπίτι, όπως και όλα τα συνομήλικα της παιδιά, μιας και τα μαθήματα παραδίδονται κατ’ οίκον από δασκάλους. Μόνη της συντροφιά ο σκύλος τους, Προυλ και ένα μικρότερό της αγόρι -έγκλειστο κι αυτό στο σπίτι του- που βλέπει μέσα από το τζάμι χωρίς τρόπο να επικοινωνήσουν.

Η ζωή συνεχίζεται στους συνήθεις ρυθμούς της μέχρι τη μέρα που ο Άλεξ γίνεται αυτόπτης μάρτυρας ενός τραγικού περιστατικού που θα είναι η αρχή στο να επανεξετάσει τα δεδομένα της ζωής του, τους φίλους του, τις ειδήσεις που μεταδίδονται και γενικά το σύστημα διακυβέρνησης. Ένα σύστημα που ελέγχει και την παραμικρή λεπτομέρεια της ζωής όλων των ανθρώπων. Υπάρχει άραγε ελπίδα να αλλάξει κάτι;

Το βιβλίο «Χνότα στο τζάμι» είναι ένα αστυνομικό μυθιστόρημα γεμάτο ανατροπές, γεμάτο αγωνία, με απίστευτες εξελίξεις στην πλοκή του. Με κέρδισε από την πρώτη του σελίδα και θα το διάβαζα μονορούφι εάν δεν το βούταγε σε κάθε ευκαιρία από τα χέρια μου ο έφηβος γιος μου για να το διαβάσει κι εκείνος. Ο συγγραφέας έχει το μεγάλο ταλέντο να σε παίρνει μαζί του στα γεγονότα που λαμβάνουν χώρα στις σελίδες του βιβλίου, να σε κάνει να μισοκλείνεις τα μάτια προσπαθώντας να βρεις τον «εχθρό» της υπόθεσης, και να καρδιοχτυπάς μήπως σε δουν οι κρυφές κάμερες! Και εκεί που πας να χάσεις την ελπίδα σου, τσουπ αριστοτεχνικά να ένα χαμόγελο στα χείλια σου μεγάλο και φωτεινό.

Σας είπα πως το απόλαυσα απέραντα από την αρχή μέχρι το τέλος; Το ίδιο και ο γιος μου. Θα σας συνιστούσα να το διαβάσετε ενήλικες και έφηβοι. Είναι ένα βιβλίο που μας προβληματίζει, κάνει το μυαλό μας να πάρει στροφές, και μας κάνει πιο έξυπνους και πιο ξύπνιους, βλέποντας μετά από αυτό πολλά πράγματα με άλλο μάτι.

Ολυμπία Κατσένη

Στο κυνήγι των θετικών και με το φόβο των αρνητικών πόντων ζουν στο πολύ κοντινό μέλλον οι κάτοικοι μιας μεγαλούπολης. Κι ενώ στη συνοικία η μια τρομοκρατική ενέργεια διαδέχεται την άλλη, τα παιδιά κλεισμένα στα δωμάτιά τους κοιτούν τη ζωή κάνοντας χνότα στο τζάμι. Μια ζωή εξαρτημένη στο φόβο, τη μοναδική δύναμη καταστολής κάθε αντίδρασης. Κι όταν όλα τα δεδομένα ανατραπούν, καταλαβαίνεις ότι δεν μπορείς να εμπιστευτείς ούτε τον ίδιο σου τον εαυτό.

Ελένη Κατσαμά

Ένα συναρπαστικό αστυνομικό μυθιστόρημα εξαιρετικά σύγχρονο, με πολλές προεκτάσεις γύρω από την τρομοκρατία, το κράτος του Μεγάλου Αδελφού και την αμφιλεγόμενη προστασία που προσφέρει στους πολίτες. Ο Άλεκ κινηματογραφεί άθελά του ένα εγκληματικό γεγονός. Ποιος φαίνεται στην ταινία; Είναι αυτός που τρομοκρατεί την πόλη; Οι αρχές γνωρίζουν την ύπαρξη του βίντεο και αναζητούν αυτόν που το τράβηξε. Και ο Άλεκ τι θα κάνει; Θα κινηθεί μόνος θέτοντας τον εαυτό του και τους δικούς του σε κίνδυνο; Ένα βιβλίο για όσα συμβαίνουν σήμερα στον κόσμο.

Μαρίζα ντε Κάστρο

Τα παιδιά ως η μόνη ελπίδα για έναν καλύτερο κόσμο

Το νεανικό αστυνομικό μυθιστόρημα "Χνότα στο τζάμι" τοποθετεί τους αναγνώστες του σε μια μεγαλούπολη, στο κοντινό μέλλον, που οι κάτοικοι της ζουν καθημερινά με το φόβο τρομοκρατικών χτυπημάτων.Υπάρχει έντονη αστυνόμευση και οι Αρχές εισάγουν κάμερες παντού. Έτσι καταγράφουν τις κινήσεις όλων των πολιτών. Καλλιεργείται καθημερινά ένα εχθρικό κλίμα εναντίον των μεταναστών, οι οποίοι σύμφωνα με την έρευνα της αστυνομίας είναι οι βασικόι υποκινητές των τρομοκρατικών επιθέσεων. Οι πολίτες φοβούνται να κυκλοφορήσουν στους δρόμους, να επικοινωνήσουν μεταξύ τους και γενικότερα να κινηθούν ελεύθερα. Οι νέοι τις περισσότερες ώρες της ημέρας είναι κλεισμένοι στο σπίτι και ασχολούνται με τους υπολογιστές. Τα παιδιά επικοινωνούν μεταξύ τους μόνο μέσω mail...
...Το βιβλίο αυτό συνδυάζει το σασπένς με τον προβληματισμό. Οι συνεχείς ανατροπές στην ιστορία εξάπτουν την περιέργεια του αναγνώστη. Ο Βασίλης Παπαθεοδώρου χωρίζει το βιβλίο του σε 51 κεφάλαια. Κάθε κεφάλαιο εστιάζει σε έναν ήρωα, στις σκέψεις του, στις κινήσεις του και στο ρόλο που παίζει σε κάθε στάδιο . Η γρήγορη εναλλαγή των κεφαλαίων προκαλεί συναισθήματα αγωνίας στους αναγνώστες για την εξέλιξη και την τελική τροπή της ιστορίας. Η γλώσσα που χρησιμοποιεί είναι ιδιαιτέρως παραστατική και βοηθά στη δημιουργία κλίματος μυστηρίου. Ταυτόχρονα ο συγγραφέας κατορθώνει να περάσει κοινωνικά μηνύματα που δεν αφορούν μόνο τους νέους, αλλά όλους ανεξαρτήτως ηλικίας. Η τρομοκρατία, η καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, η εξαπάτηση του λαού από τις κυβερνήσεις μας απασχολούν όλους.

Ευμορφία Ζήση

Εξαιρετικό βιβλίο! Ωραίες ιδέες, πρωτότυπες, αληθοφανείς και καλά στημένες. Πλοκή με τη μορφή παζλ. Πολλά υπονοούνται, δίνοντας την ευκαιρία στον αναγνώστη να ανακαλύψει συνδυάζοντας. Απλή γλώσσα, παραστατική. Βιβλίο που πρέπει να μεταφραστεί και να κυκλοφορήσει και στο εξωτερικό. Άνετα μεταφέρεται στην μεγάλη οθόνη. Μπράβο! Βαθμολογία: 5 στα 5 αστέρια

Παναγιώτα Φράσκου

Εξαιρετικό ανάγνωσμα! Κι όχι μόνο για τις μικρές ηλικίες. Δίνει μια άλλη διάσταση για τη ζωή στο μέλλον η οποία ίσως να μην απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Η πλοκή διαδραματίζεται με κινηματογραφικές σκηνές ενώ βάζει με κλιμακωτό τρόπο τον αναγνώστη στο κλίμα της φανταστικής αυτής μελλοντικής ζωής. Τα αρχικά κεφάλαια αποτελούν τα κομμάτια ενός παζλ που η σύνθεσή του οδηγεί σε ένα αποκαλυπτικό αποτέλεσμα. Όποιος έχει διαβάσει και κάποιο από τα προηγούμενα βιβλία του Παπαθεοδώρου όπως το "Μήνυμα" και τους "Εννέα Καίσαρες" διαπιστώνει τη βελτίωση στη γραφή και ότι το κείμενο ρέει με μεγάλη ευκολία. Το προτείνω ανεπιφύλακτα.

Παναγιώτα Φράσκου