Ο Αϊ-Βασίλης στο ραντάρ, Ο Αϊ-Βασίλης και ο χοντρός Γιαννάκης, "Χριστός γεννάται σήμερον" και Το τυχερό ελατάκι είναι οι τέσσερις ιστορίες που περιέχονται στο βιβλίο με την πρώτη να δίνει και το όνομά της στον τίτλο του. Πρόκειται για τέσσερις χριστουγεννιάτικες ιστορίες, όλες ξεχωριστές και πολύ όμορφες (όχι εξίσου γιατί υπάρχουν και αδυναμίες-όχι του συγγραφέα, δικές μας- σε αυτήν τη ζωή).

Ο Άι Βασίλης στο ραντάρ

Κάθε χρόνο στις 23 Δεκεμβρίου, χιονίζει στους πρόποδες του Πάηκ Πικ όπου είναι χτισμένη η μικρή πόλη Κολοράντο Σπρινγκς που βρίσκεται στο Κολοράντο της πολιτείας του Ντένβερ των Η.Π.Α. Χιονίζει κι αυτό είναι κάτι συνηθισμένο για εκείνη τη μέρα. Αυτό που δεν είναι συνηθισμένο είναι να τηλεφωνεί ένας πιτσιρικάς, εν έτη 1955 (ψυχρός πόλεμος) στο κόκκινο τηλέφωνο της Διοίκησης Αεροδιαστημικής Άμυνας των ΗΠΑ και να ζητεί να μιλήσει με τον Άγιο Βασίλη. Το κόκκινο τηλέφωνο δε χτυπούσε ποτέ. Αν αυτό συνέβαινε, σημαίνει ότι θα ήταν μόνο για… πόλεμο!

Πως έγινε αυτό; Εκείνη τη χρονιά, το εμπορικό πολυκατάστημα Sears στο Κολοράντο Σπρινγκς, όπου έχει την έδρα της η Βορειοαμερικανική Διοίκηση Αεροδιαστημικής Άμυνας των ΗΠΑ, η NORAD (North American Aeroscape Defence Command), είχε δημοσιεύσει διαφήμιση, στην οποία έδινε το τηλέφωνο επικοινωνίας του Αϊ-Βασίλη. Μόνο που αντί για το τηλέφωνο του Αϊ Βασίλη, χτύπησε το κόκκινο τηλέφωνο της NORAD.

Ο αξιωματικός υπηρεσίας, σμήναρχος Χάρυ Σουπ, παραμονές των Χριστουγέννων, δεν περίμενε τέτοιο δώρο. Σήκωσε το τηλέφωνο και άκουσε ένα παιδί να του ζητεί να μιλήσει στον Άγιο Βασίλη. Το αρχικό σοκ διαδέχθηκε η ψυχραιμία και το χαμόγελο. Και τηλέφωνα χτυπούσαν ασταμάτητα.

Με φόντο το ψυχροπολεμικό κλίμα της δεκαετίας του 50', ο Βασίλης Παπαθεοδώρου μας μεταφέρει στην ιστορία του σμήναρχου Χάρυ Σουπ, του φίλου και προστατευόμενού του Πάτρικ, στις εναέριες και όχι μόνο κοκορομαχίες των μπλε και των κόκκινων της Αμερικής και της Ρωσίας και εκείνου του απίστευτου λάθους που οδήγησε σε μια υπέροχη παράδοση γιορτής.

Η Norad έκτοτε παρακολουθεί με τα ραντάρ της την πορεία του αγαπημένου άγιου των παιδιών δίνοντας πληροφορίες για την ακριβή του θέση, μέχρι και για τη μέγιστη ταχύτητα του ελκήθρου του.

Ο Άι Βασίλης και ο χοντρός Γιαννάκης

Και στις τέσσερις ιστορίες του βιβλίου, τα Χριστούγεννα και ο Αϊ Βασίλης μοιάζουν με πρόσχημα, με ένα χρονικό φόντο. Στην πρώτη ιστορία το επίκεντρο ήταν ο ψυχρός πόλεμος των δυνάμεων και οι σχέσεις των ανθρώπων όπως αυτές διαμορφώνονται σε πολύ δύσκολες συνθήκες. Στη δεύτερη ιστορία, ο Γιαννάκης, ένα παιδί που όλοι κοροϊδεύουν ως χοντρό και φίλους δεν έχει, γράφει στον Άγιο Βασίλη να τον βοηθήσει ώστε να πάψει να είναι το υποκείμενου του χλευασμού των άλλων και κυρίως του… κακού Νίκου. Ο Αϊ Βασίλης τον επισκέπτεται και με μια υπέροχη πτήση με το έλκηθρό του θα του αλλάξει τον τρόπο που βλέπει τα πράγματα, τους άλλους και κυρίως την αυτοπεποίθησή του.

"Χριστός γεννάται σήμερον"

Η μικρή, μοναχική Μαιρούλα ζει μακριά από τη χώρα της μαζί με τη μητέρας της. Η περιπλάνηση της στους δρόμους θα τη φέρει αντιμέτωπη με τη σκληρή πραγματικότητα της καθημερινής ζωής που δεν παύει να ζει και να αναπνέει ακόμα και ανήμερα των Χριστουγέννων. Η τρυφερότητα κι η παιδική της ματιά βλέπουν τα πράγματα διαφορετικά από τον ορθολογισμό των αστυνομικών ή των καταστηματαρχών που κυνηγούν όποιον μοιάζει με ζητιάνο. Μια από αυτές, η Μαρία, με το μωρό της αγκαλιά, θα ομορφύνει τα Χριστούγεννα της Μαιρούλας, όπως δε θα μπορούσε να το φανταστεί ποτέ. Γιατί η Μαιρούλα είναι ξένη, δεν είναι από δω και οι ανέσεις λείπουν. Η αγάπη όμως είναι παρούσα, όχι μόνο μέρα που 'ναι και γιατί Χριστός γεννάται σήμερον. Αλλά γιατί έτσι είναι κάποιοι άνθρωποι. Εξαιρετικά συγκινητική ιστορία όσο και η περιπλάνηση της Μαιρούλας στους δρόμους της πόλης που ζει τώρα…

Το τυχερό ελατάκι

Πόσο τυχερό μπορεί να είναι ένα μικρό έλατο που το χαράζουν, που του παίρνουν τους φίλους του, από τα έλατα ως τους χιονάνθρωπους, που το ξεριζώνουν και το πηγαίνουν σε μια γλάστρα σε κάποιο άγνωστό του σπίτι; Κι όμως… Παντού μπορεί να βρει κανείς λίγη τύχη. Έστω κι αν τα πράγματα δεν είναι όπως θα τα περίμενε κανείς. Η τελευταία ιστορία του βιβλίου έχει στο κέντρο του τη μοίρα των ελάτων κάθε Χριστούγεννα και την αντιμετώπιση των ανθρώπων προς κάθε τι έξω από αυτούς ως "υπηρεσία" του ανθρωπίνου είδους και πολιτισμού. Μέσα από τις δεκάδες σκέψεις και συναισθήματα του μικρού ελάτου ζούμε όλη αυτήν την εγωιστική νοοτροπία των ανθρώπων που κορυφώνεται τα Χριστούγεννα. Και δεν είναι μόνο τα έλατα που πονούν…

Τέσσερις θαυμάσιες ιστορίες με τα Χριστούγεννα στο παρασκήνιο και στο προσκήνιο τα συναισθήματα των πρωταγωνιστών τους. Ο ψυχρός πόλεμος, η δυσκολία σύναψης σχέσεων, ο ρατσισμός εναντίον μεταναστών και κάθε λογής διαφορετικών και η ωφελιμιστική χρησιμοποίηση όλων των όντων του περιβάλλοντος από τους ανθρώπους μπαίνουν στο μεγεθυντικό φακό που έχει στην άκρη της μύτης της η πένα του Βασίλη Παπαθεοδώρου και δημιουργούν ένα ευχάριστο ανάγνωσμα με πλήθος προβληματισμών, σκέψεων και απαρχή δράσης για τα παιδιά-αναγνώστες. Κι ένα καλό βιβλίο κάνει ακριβώς αυτό: την ώρα που σε ταξιδεύει, σε μαθαίνει να βλέπεις καλύτερα τον κόσμο κι όχι να γράφεις καλύτερες εκθέσεις όπως μας έλεγαν στο σχολείο παλιά.

Απόστολος Πάππος

Κριτική

Τέσσερις χριστουγεννιάτικες ιστοριούλες από την πένα του ιδιαίτερα αγαπητού Βασίλη Παπαθεοδώρου. Ενδιαφέρουσες, με μικρό μέγεθος (η πρώτη 38 σελίδες και οι υπόλοιπες 15-20) αλλά και ωφέλιμες, διαβάζονται όλες πολύ ευχάριστα. Εικονογράφηση δυστυχώς δεν υπάρχει. Προτείνονται περισσότερο στα παιδιά των μεγάλων τάξεων του Δημοτικού, που θα μπορέσουν να κατανοήσουν το πλαίσιο στο οποίο διαδραματίζονται τα γεγονότα, αλλά και τα μηνύματα που κρύβονται πίσω από τις επιλογές των πρωταγωνιστών.

Συν:

• Γλώσσα: απλή και κατανοητή
• Ωραία γραφή
• Ανθρωπιστικές αξίες στη βάση κάθε διηγήματος
• Πολύ χαριτωμένο εξώφυλλο

Πλην:

• Απουσία εικονογράφησης
• Στην τελευταία ιστορία υπάρχει κίνδυνος να μεταφερθεί στα παιδιά το μήνυμα πως ό,τι και να κάνουμε στα δέντρα, αυτά μπορούν να συνεχίσουν να ζουν ευτυχισμένα

Αξίες - Θέματα

Διαφορετικότητα, Ειρήνη, Παχυσαρκία, Περιβάλλον, Ανθρωπισμός, Αλτρουισμός, Χριστούγεννα

Σκηνές που ξεχωρίσαμε

Στην πρώτη ιστορία, ο γεράκος κεντρίζει το ενδιαφέρον του ακροατηρίου του που σιγά σιγά μαγνητίζεται από τη μαγεία της αφήγησης (σ.26)

Εικονογράφηση

Μόλις ένα σκίτσο κάτω από τον τίτλο κάθε ιστορίας

Σχόλιο

Το πρώτο διήγημα της συλλογής ξεκινάει βασισμένο σε ένα πραγματικό περιστατικό, γρήγορα όμως ξεφεύγει από τη σφαίρα του ρεαλισμού, και η αληθοφανής ιστορία μετασχηματίζεται σε χαριτωμένο χριστουγεννιάτικο παραμυθάκι. Ενδιαφέρον έχει το κλίμα ανησυχίας που εξαπλώνεται (σ.20-24) στην αεροπορική βάση, όταν το κόκκινο τηλέφωνο αρχίζει να χτυπάει. Όσο η αγωνία διαρκεί, ο συγγραφέας κάνει μια αναφορά στον διπλό φόβο των αξιωματικών: φόβο για τον εχθρό, αλλά ακόμα περισσότερο για τον αγριεμένο πτέραρχο! Η σκέψη μου ταξίδεψε στην κατάληξη που είχε η ανακωχή των Χριστουγέννων του 1914, όπου οι εχθροί μεταξύ τους τα είχαν βρει, οι ανώτεροι αξιωματικοί όμως φρόντισαν να επιβάλλουν και πάλι την "τάξη", ώστε ο πόλεμος να συνεχιστεί.

Δεν ξέρω επίσης πώς θα μπορούσε να σχολιαστεί το γεγονός, ότι ακόμα και ο Άγιος της Αγάπης, έχει συνδεθεί από τους Αμερικανούς με την πολεμική τους αεροπορία και (κατά τους ίδιους) χρειάζεται τη συνοδεία πανάκριβων φονικών μηχανών για να μοιράσει τα δώρα του. Η ιστοσελίδα της NORAD που ελέγχει την πορεία του Santa είναι πάντως είναι πολύ συμπαθητική, και μας δίνει την ευκαιρία να παίξουμε παιχνίδια, να δούμε βίντεο, να ακούσουμε χριστουγεννιάτικη μουσική (από την μπάντα της αεροπορίας) αλλά και να διαβάσουμε το manual για το μοντέλο του ιπτάμενου έλκηθρου.

Η δεύτερη ιστορία, αυτή του Χοντρού Γιαννάκη, είναι θεωρώ η καλύτερη της συλλογής. Γιατί μπορεί να μην περιλαμβάνει αερομαχίες, ούτε και να δίνει το όνομά της στο βιβλίο όπως η πρώτη, ξεχειλίζει όμως από ανθρωπισμό και χριστουγεννιάτικα μηνύματα. Η πλοκή δανείζεται στοιχεία από τη Χριστουγεννιάτικη Ιστορία του Ντίκενς, καθώς παρουσιάζει τον Άγιο Βασίλη να ξεναγεί τον ήρωα στο ίδιο του το μέλλον, όπως θα το ζήσει 30 χρόνια μετά. Πόσο διαφορετικές θα ήταν αλήθεια οι επιλογές όλων μας, αν είχαμε τη δυνατότητα / σοφία να δούμε τις μελλοντικές συνέπειες των πράξεών μας στον κόσμο; Μήπως όμως κάτι τέτοιο θα κατέστρεφε το παρόν μας όπως το ζούμε σήμερα;

Οι δύο τελευταίες ιστορίες είναι αρκετά λυπητερές. Στην πρώτη προβάλλεται το σκληρό πρόσωπο της ανισότητας όπως το αντικρίζει ένα φτωχό κοριτσάκι από ξένη χώρα. Κορυφαία στιγμή απανθρωπιάς, όταν ένας φούρναρης προτιμάει να πετάξει το μπαγιάτικο ψωμί του στα σκυλιά, από το να το δώσει σε μια πεινασμένη μητέρα με το μωρό της. Ευτυχώς που δεν πρόκειται για μια οποιαδήποτε μητέρα, κι έτσι τα πράγματα μπαίνουν με θείο τρόπο στη θέση τους.

Στο τελευταίο διήγημα, παρατηρούμε για πρώτη φορά μια "ελατοκεντρική" οπτική των Χριστουγέννων. Τα κακόμοιρα αυτά δέντρα τρέμουν τους ανθρώπους, ειδικά όταν πλησιάζουν οι γιορτές: όταν δεν τα καίνε για να ζεσταθούν, τα κόβουν για να τα μετατρέψουν σε έπιπλα, τα ξεριζώνουν για να τα μεταφυτέψουν στον κήπο ή το σαλόνι τους ή χαράζουν στον κορμό τους ονόματα και μηνύματα. Από το κείμενο τα παιδιά θα μάθουν ότι τα δέντρα έχουν κι αυτά οικογένεια, συναισθήματα, καρδιά και ψυχή και ίσως να προβληματιστούν αν λίγο μετά δουν στο σαλόνι τους στολισμένο ένα φυσικό δέντρο. Θεωρώ ωστόσο ότι το χαρούμενο τέλος της ιστορίας "απενοχοποιεί" κάπως τη συμπεριφορά των ανθρώπων προς τα δέντρα, αφού έστω και με άλλη μορφή (π.χ. ως σαλοτραπεζαρία) φαίνεται πως αυτά συνεχίζουν να ζουν.

Χρήση στην τάξη

Εκτός από το μάθημα της Γλώσσας, όπου τα παιδιά μπορούν να διαβάσουν, να αποδώσουν δραματοποιημένες κλπ (βλ. Δραστηριότητες) τις πολύ ωραίες ιστορίες, μπορούμε να τις αξιοποιήσουμε και ως αφορμή για συζήτηση γύρω από θέματα όπως

• η παιδική παχυσαρκία: το πρόβλημα του Γιαννάκη μοιράζονται σήμερα όλο και περισσότεροι μαθητές (διαβάστε σχετικές οδηγίες του υπουργείου), στη χώρα μας αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Σε συνάρτηση με τη μειωτική συμπεριφορά των συμμαθητών του, μπορούμε να κάνουμε αναφορά στην αξία του σεβασμού αλλά και να μιλήσουμε για τη σημασία της ανοχής προς τη διαφορετικότητα.
• η προστασία των δασών: με τη βοήθεια του τελευταίου κειμένου μπορούμε να αναφερθούμε σε μια σειρά από ενέργειες του ανθρώπου που διαταράσσουν τα δασικά οικοσυστήματα (λαθροθηρία, παράνομη βόσκηση, παράνομη υλοτομία, κ.ά.) αλλά και να συνδέσουμε το βιβλίο με το μάθημα της Γεωγραφίας ή της Φυσικής. Μέρες που είναι, μπορούμε επίσης να τραγουδήσουμε στην τάξη το έλατο ή να θυμηθούμε την αντίστοιχη ιστορία του Άντερσεν με το χριστουγεννιάτικο ελατάκι που πάντα έλπιζε για το μέλλον ή αναπολούσε το παρελθόν, ξεχνώντας να ζήσει το "τώρα".

Βαγγέλης Βαλασιάδης

Όταν παραμονή Χριστουγέννων του 1955, χτύπησε το απόρρητο στρατιωτικό τηλέφωνο έκτακτης ανάγκης στην στρατιωτική βάση του Κολοράντο των ΗΠΑ, όλοι πάγωσαν...

Κανείς δεν πίστευε ότι αυτό θα γίνει αφορμή να ξεκινήσει μια υπέροχη χριστουγεννιάτικη παράδοση στην περιοχή. Με αφορμή αυτό το πραγματικό περιστατικό, ο Βασίλης Παπαθεοδώρου, γράφει ένα καταπληκτικό διήγημα, με αρκετή δόση περιπέτειας, συγκίνησης και μαγείας. Μια ιστορία που αποδεικνύει ότι αυτό που ποτέ δεν αλλάζει στις γιορτές, όσα χρόνια κι αν περάσουν είναι η ανάγκη του ανθρώπου για αγάπη, μοίρασμα, και φυσικά τα εκστατικά μάτια των παιδιών όταν ακούν Χριστουγεννιάτικες ιστορίες!

Το βιβλίο περιλαμβάνει άλλες τρεις Χριστουγεννιάτικες ιστορίες, κάθε μια μοναδική, συγκινητική, γεμάτη από τη μαγεία που φέρνει μαζί του το πνεύμα των Χριστουγέννων. Ιστορίες που καταφέρνουν να αγγίξουν τις καρδιές μας και αποδεικνύουν ότι η ουσία των γιορτών βρίσκεται στην προσφορά. Σε αυτό το "δώσε" που βγαίνει βαθιά από την ψυχή και τα πιο αγνά μας αισθήματα.

Τέσσερα παιδικά, χριστουγεννιάτικα διηγήματα που μας δείχνουν την αξία των συναισθημάτων, του αλτρουισμού, της αγάπης, του άδηλου και αγνού ενδιαφέροντος για τον πλησίον. Μακριά από πολέμους, φτώχεια, δυστυχία, πείνα, τα Χριστούγεννα είναι η γιορτή των παιδιών. Καλογραμμένα κείμενα, απλά και συνοπτικά, κρύβουν πίσω τους έναν πλούτο συναισθημάτων και ιδεών. Κυριαρχεί η οικογένεια, η φιλία, η αγάπη. Ξεφυλλίζοντας τις σελίδες του βιβλίου είναι σαν ν' ακούς την Άγια Νύχτα ή έναν κοκκινοντυμένο ηλικιωμένο κύριο με άσπρη γενειάδα να σου εύχεται "καλά Χριστούγεννα" και να θλίβεσαι που δεν είσαι πια 8 χρονών να πιστεύεις ακόμη σε κάτι που κάθε χρόνο είναι όνειρο όλων των παιδιών μαζί αλλά και πραγματοποίηση των προσωπικών ονείρων κάθε παιδιού.

Πάνος Τουρλής

Τα μυστήρια του κόσμου μέσα από τα παραμύθια

Το 1955 σε μια αεροπορική βάση των ΗΠΑ, ο αξιωματικός βάρδιας σηκώνει το τηλέφωνο έκτακτης ανάγκης και στην άλλη άκρη της γραμμής είναι ένα μικρό αγόρι που ζητά να μιλήσει επειγόντως με τον Αϊ-Βασίλη. Απίστευτο και όμως αληθινό το γεγονός, πάνω στο οποίο βασίζεται το διήγημα του πετυχημένου συγγραφέα παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας Βασίλη Παπαθεοδώρου. Πλαισιωμένο και με άλλες τρεις χριστουγεννιάτικες ιστορίες, το βιβλίο διαθέτει σπάνιο χιουμοριστικό ύφος και μια κελαρυστή γραφή που σε κάνει να λες τα κάλαντα, έως ότου εκπληρωθούν οι επιθυμίες σου. Για την ιστορία αναφέρουμε πως έκτοτε και κάθε χρόνο οι αξιωματικοί της βάσης απαντούν σε κλήσεις παιδιών, δίνοντας πληροφορίες για τις... συντεταγμένες του αγαπημένου αγίου όλων.

Νίκος Κουρμούλης, Θάλεια Καραμολέγκου

Ο Άι Βασίλης στο ραντάρ

Πως ονειρεύεστε τα τέλεια Χριστούγεννα; Μικροί και μεγάλοι θα ξεκινούσαν λέγοντας: Χιονισμένα! Τα καιρικά φαινόμενα όμως δεν έρχονται κατά παραγγελία. Ή μήπως όχι; Στο Κολοράντο Σπρίνγκς, από το 1955, κάθε χρόνο, χιονίζει από τις 23 μέχρι και τις 25 Δεκεμβρίου! Εκεί βρίσκεται η αεροπορική βάση NORAD όπου αυτές τις Άγιες μέρες ανοίγουν οι πύλες της για να υποδεχτεί στον μαγικό κόσμο που στήνεται -ειδικά γι’ αυτή την περίσταση στο προαύλιό της αλλά και στο εσωτερικό της-, μικρούς και μεγάλους. Μα... σαν γρήγορα σας τα λέω ε; Για ελάτε να κρυφοκοιτάξουμε λίγο, να ρίξουμε μια ματιά, στο χιονισμένο αυτό χώρο.
...
Άι Βασίληδες με μπαλόνια και δώρα περιμένουν σε κάθε γωνιά τα παιδάκια για να φωτογραφηθούν μαζί τους, μια τεράστια φάτνη δεσπόζει μπροστά στο κτίριο της Διοίκησης και μικρά σπιτάκια, που στήθηκαν τις τελευταίες ώρες, περιμένουν τους επισκέπτες, να κάτσουν στους πάγκους και να γευτούν γιορτινά κέικ, μπισκότα, και άλλες λιχουδιές. Μυρωδιές και χρώματα παντού. Για δύο ημέρες το στρατόπεδο μεταμορφώνεται σε μια παραμυθένια πόλη για τα παιδιά.
...
Αλλά δεν είναι μόνο αυτά: Μέσα σε αυτήν, στο αμφιθέατρό της συγκεκριμένα, οι μικροί επισκέπτες παρακολουθούν την διαδρομή του Άι Βασίλη σε πόλεις, χωριά, ακόμη και στις πλέον απομακρυσμένες περιοχές της γης. Ενώ, ένας άλλος Άι Βασίλης, που βρίσκεται εκεί, γέρος και εξασθενημένος, λέει στο ακροατήριό του την πιο παράξενη, την πιο ξεχωριστή χριστουγεννιάτικη ιστορία. Τα όσα δηλαδή συνέβησαν στις 24 Δεκέμβρη του 1955 και έγιναν η αιτία να ξεκινήσει η χριστουγεννιάτικη αυτή παράδοση.

Είναι παραμονή Χριστουγέννων και στην αεροπορική βάση NORAD επικρατεί χριστουγεννιάτικη διάθεση, αναμνηστικές φωτογραφίες, μα πάνω απ’ όλα ανυπομονησία να τελειώσει η βάρδια και να βρεθούν όλοι στα σπίτια τους να γιορτάσουν με τις οικογένειές τους τα Χριστούγεννα. Και ξαφνικά παγώνουν όλα από τον ήχο ενός τηλεφώνου που χτυπά. Ενός κόκκινου τηλεφώνου που το χτύπημά του σημαίνει «πόλεμος»...
...
«Στα ραντάρ δεν βλέπω τίποτα», φώναξε ο Άνταμ, φοβίζοντας ακόμα περισσότερο τους υπόλοιπους. Μα που πήγε ο εχθρός; Πόσο αόρατοι μπορούσαν να γίνουν οι κόκκινοι; Ο Χάρυ πήρε επιτέλους την απόφαση και σήκωσε το ακουστικό με χέρια που έτρεμαν. Περίμενε να ακούσει κάποιον ανώτατο αξιωματικό να του λέει για πόλεμο.
«Ο...ορίστε;» είπε με φωνή που προσπαθούσε να την κρατήσει ήρεμη. Ο φόβος του όμως δεν τον άφηνε. Και τότε, από την άλλη άκρη της γραμμής, άκουσε...
...
Τι άκουσε; Δεν μπορώ να σας το πω, μπορώ όμως να σας βεβαιώσω πως αυτό που άκουσε τον άφησε με το στόμα ανοιχτό!

Ο Άι Βασίλης και ο χοντρός Γιαννάκης

Ο Γιαννάκης είναι στεναχωρημένος. Στο σχολείο ή στο σπίτι, τον ακολουθούν παντού τα άσχημα πειράγματα των συμμαθητών του που αφορούν τα παραπανίσια κιλά του. Τον κυνηγούν, τον απελπίζουν, τον κυριεύουν και τον απασχολούν διαρκώς, μην αφήνοντάς τον να διαβάσει τα μαθήματά του ή να παίξει έξω με τα γειτονόπουλα.
...
Αχ, γιατί να είναι χοντρός; Γιατί να μην μπορεί να έχει έναν έστω φίλο που να παίζει μαζί του; Γιατί να τον κοροϊδεύει ο Νίκος και τα άλλα παιδιά; Και γιατί ο δάσκαλος να του κάνει συνέχεια παρατηρήσεις; Αχ, πόσο ήθελε ν’ αλλάξει...
...
Αυτές τις σκέψεις κάνει ο Γιαννάκης κι αποφασίζει, μιας και η Πρωτοχρονιά πλησιάζει, να γράψει ένα γράμμα στον Άι Βασίλη. Και αφού από παιχνίδια, βιβλία και όλα αυτά που ζητούν συνήθως τα παιδάκια ήταν γεμάτος, αποφάσισε να γράψει αυτό που τον έκαιγε περισσότερο, κάτι που δεν θα μπορούσε να εξομολογηθεί εύκολα σε άλλον, και σίγουρα κάτι που δεν θα μπορούσε να του κάνει δώρο κάποιος άλλος. Τι λέτε; ο Άι Βασίλης θα βοηθήσει τον μικρό Γιαννάκη να βρει την δύναμη να αλλάξει την ζωή του, και να μοιράσει απλόχερα την καλοσύνη;

Χριστός γεννάται σήμερον

Γιορτινή ατμόσφαιρα, παραμονή Χριστουγέννων, φωτισμένα σπίτια, πολύχρωμα λαμπιόνια και καταστόλιστες βιτρίνες. Χριστουγεννιάτικες μυρωδιές και λιχουδιές, παιδιά, νέοι και γέροι στροβιλίζονται -σαν τις νιφάδες που πέφτουν από τον ουρανό- στην κεντρική πλατεία. Η μικροκαμωμένη Μαιρούλα κοιτάζει και δεν χορταίνει να χαίρεται με την χαρά των άλλων, να ξεχνά την φτώχεια της και να ονειρεύεται πως θα αγοράσει αυτό που ποθεί περισσότερο από όλα. Ένα μπαλόνι. Δεν χορταίνει να βλέπει αυτό που την γοητεύει, την γαληνεύει και την κάνει να χαίρεται. Την φάτνη...
...
Η Μαιρούλα καθόταν εκεί δίπλα της και ηρεμούσε βλέποντας τα προβατάκια, το γαϊδουράκι, τους μάγους και τους βοσκούς γύρω από την κούνια του μωρού. Της άρεσε πολύ αυτή η εικόνα, την είχε συνέχεια στο μυαλό της όταν τριγυρνούσε στην πλατεία, ή όταν επέστρεφε πάλι στο μέρος όπου έμενε. Μακάρι να ζούσε κι αυτή σε μια φάτνη! Ήταν όλα τόσο ζεστά εκεί!
...
Η Μαιρούλα βρίσκει πεσμένο στο δρόμο ένα νόμισμα που μπορεί να κάνει το όνειρό της για το μπαλόνι, πραγματικότητα. Προσέχει όμως και μια νεαρή φτωχικά ντυμένη κοπέλα που προσπαθεί να σκεπάσει όσο καλύτερα γίνεται το μωράκι που κρατά στην αγκαλιά της, ενώ όλοι τριγύρω την αποδιώχνουν. Φαίνεται να χρειάζεται περισσότερο εκείνη το νόμισμα αυτό! Θα απαρνηθεί η Μαιρούλα το όνειρο του μπαλονιού που πετά ψηλά στον ουρανό για να βοηθήσει την φτωχή μητέρα και το μωρό της;

Το τυχερό ελατάκι

Το μικρό ελατάκι χαίρεται το χιόνι που έχει σκεπάσει την πλάση γύρω του, τα γέλια, τις φωνές και τα πειράγματα των παιδιών που του μεταφέρει ο άνεμος από την γειτονική πολιτεία. Όμως νιώθει και μια ανησυχία γνωρίζοντας πως αυτές τις μέρες, άνθρωποι με τσεκούρια έρχονται στο δάσος του και κόβουν έλατα. Τους φοβάται τους ανθρώπους. Δεν είναι και λίγα τα κακά και τα άσχημα που είδε στην σύντομη ζωή του να κάνουν στο δάσος του αλλά και στο ίδιο...
...
Το ελατάκι θυμήθηκε τη μέρα εκείνη που είχαν έρθει κάποια αγόρια να παίξουν στο δάσος και είχαν χαράξει τον κορμό του με ένα μαχαίρι. Πόσο είχε πονέσει τότε! Είχε γυρίσει κι είχε κοιτάξει τον παππού του, που ήταν κι αυτός γεμάτος χαρακιές, ζητώντας βοήθεια.
«Μη φοβάσαι», του είχε πει εκείνος καθησυχαστικά, «θα το συνηθίσεις».
...
Ευτυχώς που υπάρχουν και τα μικρά φιλικά ζωάκια του δάσους, όπως ο λαγός και η χελώνα που συντροφεύουν το ελατάκι μας και του μεταφέρουν τα νέα του δάσους.
Μέχρι που μια μέρα, άνθρωποι το πλησιάζουν, και τα παιδιά φωνάζουν πως ναι, αυτό είναι το έλατο που πάντα ονειρευόντουσαν να στολίσουν για τα Χριστούγεννα! Όμως δεν το κόβουν, αλλά το φυτεύουν σε μια τεράστια γλάστρα Έτσι το ελατάκι μας θα δει κι άλλα πράγματα... και εκεί που νομίζει πως όλα τελείωσαν, ίσως όλα να αρχίζουν!
Το «Ο Άι Βασίλης στο ραντάρ» του Βασίλη Παπαθεοδώρου αποτελείται από τέσσερα διαλεχτά διηγήματα που βάζουν μικρούς και μεγάλους στο πνεύμα των Χριστουγέννων. Με ένα χιουμοριστικό εξώφυλλο εμπνευσμένο από το πρώτο διήγημα θα κεντρίσει την προσοχή σας και με το περιεχόμενό του θα σας μεταφέρει το μήνυμα της ελπίδας – το μήνυμα των Χριστουγέννων. Ξεκινώντας με ένα διήγημα εμπνευσμένο από πραγματικά γεγονότα με διαρκή αγωνία και απίστευτες ανατροπές και εκπλήξεις συνεχίζει με το δεύτερο όπου αποδεικνύει πως η λύση βρίσκεται στη δράση και όχι στη μοιρολατρία. Το τρίτο διήγημα είναι ένα χάδι στην ψυχή μας, ένα τρυφερό άγγιγμα που μας απογειώνει, για να τελειώσει με το τέταρτο γεμίζοντάς μας αισιοδοξία και χαρίζοντάς μας ένα ευτυχισμένο χαμόγελο.
Όποια και αν είναι η ηλικία σας το «Ο Άι Βασίλης στο ραντάρ» του Βασίλη Παπαθεοδώρου έχει πολλά να σας πει με αφορμή τις Άγιες ημέρες των Χριστουγέννων. Ζητήστε το σε όλα τα βιβλιοπωλεία -από τις εκδόσεις Καστανιώτη κυκλοφορεί- και κάντε το δώρο στα παιδιά σας. Όμως μην αμελήσετε να το απολαύσετε κι εσείς... άλλωστε αυτές τις μέρες, σε όλους μας εμφανίζεται δειλά δειλά το μικρό παιδάκι που κρύβεται μέσα μας! Καλή ανάγνωση και καλές γιορτές!

Ολυμπία Κατσένη

Αλήθειες και ψέματα για μάγους και Αϊ-Βασίληδες

Το πρώτο από τα τέσσερα διηγήματα της συλλογής, το οποίο και χαρίζει τον τίτλο του στο βιβλίο, είναι ασφαλώς το ωραιότερο. Και το αρτιότερο. Μάλιστα είναι εμπνευσμένο από μια, πέρα για πέρα, αληθινή ιστορία.

Συνέβη στις ΗΠΑ. Στα 1955. Κατά την εποχή του Ψυχρού Πολέμου -Cold War- σε μέρες μεγάλης έντασης ανάμεσα σε ΗΠΑ και ΕΣΣΔ και των συμμάχων τους. Στο χιονισμένο Κολοράντο Σπρινγκς, στην αεροπορική βάση NORAD, όπου παραμονή Χριστουγέννων ακούστηκε να χτυπά το «κόκκινο» τηλέφωνο, απόρρητο και έκτακτης ανάγκης• στο στρατόπεδο ποτέ άλλοτε δεν είχε χτυπήσει. Τη βραδινή εκείνη ώρα το προσωπικό τελείωνε τη βάρδια του ήσυχα και καλά κι ετοιμάζονταν να πάνε να γιορτάσουν στα σπίτια τους. Ο σμήναρχος Χάρυ Σουπ άφησε για λίγο την οθόνη τού ραντάρ και αγκάλιασε από τους ώμους τον αξιωματικό Πάτρικ. «Γιατί δεν έρχεσαι να γιορτάσουμε μαζί;» τον ρώτησε, γνωρίζοντας ότι ο θεωρούμενος δύσκολος και καβγατζής Χάρυ ήταν ολομόναχος και είχε ζήσει δύσκολα χρόνια. Μα ο Χάρυ αρνήθηκε, ενώ ο Τζο, ο άλλος αξιωματικός, «Εγώ λέω να ετοιμαζόμαστε σιγά σιγά» πρότεινε. Μα εκείνη τη στιγμή χτύπησε το κόκκινο τηλέφωνο και όλοι πάγωσαν. Τρόμαξαν.

«Το... το... κκκ... όκκινο τηλέφωνο...» τραύλισε ο τρίτος της βάρδιας, ο Ανταμ και ο σμήναρχος Χάρυ «Στις θέσεις αμέσως!» βρυχήθηκε, ο Πάτρικ άρχισε να φορά την πολεμική στολή, ο Τζο έτρεχε στις άλλες αίθουσες κραυγάζοντας «Συναγερμός! Το κόκκινο τηλέφωνο!» και γενικώς δημιουργήθηκε πανικός παρ' ότι στο ραντάρ δεν φαινόταν τίποτα. Μες στη γενική σύγχυση το κόκκινο τηλέφωνο χτυπούσε ασταμάτητα και εφιαλτικά, ώσπου ο σμήναρχος το σήκωσε με χέρια τρεμάμενα και φωνή ασταθή, κι ως τα κατάβαθά του φοβισμένος, περιμένοντας ν' ακούσει την κήρυξη του πολέμου με τους «Κόκκινους», «Ο... ορίστε» έκανε. Και από την άλλη άκρη της γραμμής μια δροσερή παιδική φωνούλα ρώτησε: «Θέλω πολύ να μιλήσω με τον Αϊ-Βασίλη. Μήπως ξέρετε πού θα τον βρω;»

Τρόμος και παγωνιά, χριστουγεννιάτικα, μια ωραία συνάντηση στους αιθέρες και ένα αγοράκι που είχε διαβάσει τη διαφήμιση των πολυκαταστημάτων Sears, η οποία προέτρεπε τα παιδιά να συναντηθούν με τον Άγιο Βασίλη, δίνοντας το τηλέφωνό του για συνεννόηση, στον αριθμό του οποίου ο... δαίμων του τυπογραφείου είχε εισδύσει (και όχι οι «Κόκκινοι») κι έτσι τυπώθηκε ο αριθμός του απορρήτου τηλεφώνου της Βάσης...

Τα άλλα διηγήματα είναι Ο Αϊ-Βασίλης και ο Χοντρός Γιαννάκης, Χριστός γεννάται σήμερον, συγκινητικό, και το Τυχερό ελατάκι. Όλα βέβαια στο πνεύμα των Χριστουγέννων.

Για τα παιδιά των τελευταίων τάξεων του Δημοτικού.

Ελένη Σαραντίτη

Οι πιο όμορφες, οι πιο χαρούμενες γιορτές, για παιδιά ιδιαίτερα, είναι αυτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Ίσως, ίσως, συχνά και οι πιο μελαγχολικές, οι πιο λυπητερές, καθώς έρχονται στο μυαλό μας τα δεκάδες παιδιά που λιμοκτονούν γύρω μας, μα και στον κόσμο ολόκληρο. Η φτώχεια, όσο πάει απλώνει σαν επιδημία επικίνδυνη. Δεν ξέρεις πότε θα κτυπήσει και τη δική σου πόρτα!

Κι έρχονται οι συγγραφείς, οι δημιουργοί, σαν αχτίδες χαράς, να μας γεμίσουν αισιοδοξία πως όλα θα πάνε καλύτερα. Τέτοιες μέρες δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους για τα παιδιά και τους νέους που διψούν για διάβασμα. Με τα έργα τους δίνουν δύναμη στους μικρούς αναγνώστες ν’ αντέχουν, μεγαλώνοντας, τα δύσκολα.

Ο Βασίλης Παπαθεοδώρου, ένας νέος συγγραφέας, προικισμένος με γνήσιο ταλέντο, μας δίνει κάθε φορά βιβλία που μας ξαφνιάζουν χαρούμενα, με την ποιότητά τους, με την ενδιαφέρουσα θεματολογία και πλοκή τους... Με το δεδομένο σεβασμό του προς το παιδί και τις πνευματικές του ανάγκες. Θα θυμάστε όλοι, κι ίσως να το έχετε κιόλας βρει και διαβάσει «Το μεγάλο ταξίδι της Κινέζικης πάπιας», που είχαμε προτείνει πριν αρκετό καιρό. Μια συναρπαστική ιστορία με απρόβλεπτα κι ανατροπές, ικανή να σε καθηλώσει ίσαμε το τέλος.

Έτσι όμορφο κι ενδιαφέρον είναι και το σημερινό βιβλίο που μπαίνει, με γιορτινή χαρά, απ’ τα Μικρά και Μεγάλα Παράθυρά μας, και μας χαιρετά. Μας χαιρετά με τέσσερις ολόκληρες ιστορίες του, διαφορετικές, μα που τις συνδέει το μαγικό χρώμα των γιορτών.

«Ο Άι-Βασίλης στο ραντάρ», που έχει χαρίσει και τον τίτλο του στο βιβλίο, «Ο Άι-Βασίλης κι ο χοντρός Γιαννάκης», «Χριστός γεννάται σήμερον» και «Το τυχερό ελατάκι».

Τι άραγε θέλουν να μας πουν οι τέσσερις όμορφες αυτές ιστορίες; Σίγουρα πως «τα Χριστούγεννα είναι πραγματικά η γιορτή του ονείρου και της μαγείας, μια γιορτή όπου όλα μπορεί να συμβούν...»

Θα μιλήσω λίγο για το πρώτο, κι απ’ αυτό και από τα υπόλοιπα θα δώσουμε αποσπάσματα, γεύσεις γιορτινές. Τις χρειαζόμαστε άλλωστε, τόσο πολύ.

«Όταν στις 24 Δεκεμβίου 1955, στην αεροπορική βάση NORAD των Ηνωμένων Πολιτειών, ο σμήναρχος Χάρυ Σουπ σήκωνε το απόρρητο στρατιωτικό τηλέφωνο έκτακτης ανάγκης, δεν μπορούσε να φανταστεί ότι στην άλλη άκρη της γραμμής θα ήταν ένα μικρό αγόρι που θα ζητούσε να μιλήσει με τον Αϊ-Βασίλη. Ούτε πίστευε ότι θα ήταν ποτέ δυνατόν από ένα τυπογραφικό λάθος να ξεκινήσει το πιο παράξενο έθιμο: από τότε, κάθε χρόνο την ίδια μέρα, στην πόλη του Κολοράντο Σπρινγκς οι αξιωματικοί της βάσης απαντούν σε κλήσεις μικρών παιδιών, δίνοντας πληροφορίες για το ταξίδι του αγαπημένου τους άγιου, ενώ μέσω Ίντερνετ (www.noradsanta.org) μπορεί κανείς να παρακολουθήσει την πορεία του Αϊ-Βασίλη σε όλο τον κόσμο.» Το διήγημα Ο Αϊ-Βασίλης στο ραντάρ είναι εμπνευσμένο από αυτό το πραγματικό γεγονός.

Σχεδόν όλες οι ιστορίες του νέου αυτού συγγραφέα είναι εμπνευσμένες από πραγματικά γεγονότα, τα οποία μεταπλάθει κι εμπλουτίζει με τη γόνιμη φαντασία του, τη συναρπαστική και τη σωστή παιδαγωγική προσέγγιση.

Ακολουθούν αποσπάσματα από τις τέσσερις ιστορίες

Μαρία Πυλιώτου

Ο συγγραφέας ανήκει στη νέα γενιά λογοτεχνών για εφήβους και παιδιά. Είναι πολυβραβευμένος από διάφορους φορείς και από την πρώτη του εμφάνιση στο χώρο δημιούργησε αίσθηση με τα νέα δεδομένα στον τρόπο γραφής και το προσωπικό του ύφος. Δεν σκύβει και αφουγκράζεται απλά τους έφηβους, αλλά τους ψυχογραφεί με ευστοχία, απόλυτη σαφήνεια και ακρίβεια, γι' αυτό και κέρδισε την εμπιστοσύνη των έφηβων αναγνωστών. Τα θέματά του βαθιά κοινωνικά και ερμηνευμένα με τα μάτια του έφηβου. Η φαντασία και η ευρηματικότητα ανάπτυξης του θέματος, καθώς και η γλώσσα γραφής του υπόσχεται πολλά.

Με το παρόν βιβλίο του ο Παπαθεοδώρου, αποφασίζει να διευρύνει προς τα κάτω τον κύκλο των αναγνωστών τους ηλικιακά, αφού όπως δηλώνεται στο εξώφυλλο το βιβλίο απευθύνεται σε ηλικίες 8+. Από τις πρώτες σελίδες ο ενήλικας αναγνώστης διαπιστώνει αυτό το οποίο δηλώνεται συχνά αλλά δεν πείθει ουσιαστικά. Ότι το παιδικό βιβλίο ΔΕΝ είναι μόνο για παιδιά και ό,τι ένα καλό λογοτεχνικό κείμενο το απολαμβάνει κάθε ηλικία. Όντας επιφυλακτική ως αναγνώστρια απέναντι στον τίτλο, καθώς ο Aϊ-Βασίλης έχει μπει ακόμη και στη φυλακή από τους συγγραφείς προκειμένου να πρωτοτυπήσουν στο θέμα, παρασύρθηκα από τον τρόπο γραφής και την ρεαλιστική πειθώ του αφηγητή από τις πρώτες σελίδες. Εγκλωβισμένη στη συναρπαστική μυθοπλασία έχασα την ηλικία μου και έμεινα απλά αναγνώστρια, ενός βιβλίου που ο συγγραφέας έστησε με μεγάλη μαεστρία.

Το βιβλίο περιέχει τέσσερα αφηγήματα. Η πρώτη ομότιτλη με το βιβλίο ιστορία στηρίζεται σε ένα πραγματικό γεγονός όπως αυτό καταγράφτηκε παραμονές Χριστουγέννων του 1955 στην αεροπορική βάση NORAD των Ηνωμένων Πολιτειών. Η θεματική του αναδεικνύει την απειλή του πολέμου και την αξία της ειρήνης. Η δεύτερη ιστορία έχει τον τίτλο «Ο Αϊ-Βασίλης και ο χοντρός Γιαννάκης», και προβάλλει τον ψυχισμού ενός παχύσαρκου παιδιού και τον κοινωνικό αποκλεισμό που δέχεται λόγω της παχυσαρκίας του. Η βοήθεια και η αλληλεγγύη είναι το θέμα που διαπραγματεύεται εδώ ο συγγραφέας, μακριά από διδακτισμό και παιδαγωγική νουθεσία. Η τρίτη ιστορία «Χριστός γεννάται σήμερον», αναφέρεται στα συναισθήματα της αλλοδαπής μικρής Μαιρούλας που ονειρεύεται να αποκτήσει ένα μπαλόνι. Η ιστορία παραπέμπει με το ύφος της στο κοριτσάκι με τα σπίρτα, μόνο που εδώ έχουμε ένα ευτυχισμένο τέλος και ένα θαύμα. «Το τυχερό ελατάκι» η τελευταία ιστορία, προσεγγίζει το ζήτημα του περιβάλλοντος μέσα από την πορεία και την τύχη ενός έλατου. Κι εδώ το τέλος αισιόδοξο μέσα στην απαισιοδοξία που συνήθως χαρακτηρίζει κείμενα που διαπραγματεύονται το κόψιμο του έλατου. Μια πρωτότυπη και ευρηματική εξέλιξη που απέχει από δεδομένες πορείες ομόθεμων ιστοριών.

Τέσσερα κείμενα στα οποία ο ρεαλισμός και η φαντασία πατινάρουν εύστοχα και ισορροπούν στην πίστα της μυθοπλασίας προσφέροντας ένα ευχάριστο χριστουγεννιάτικο ανάγνωσμα στους αναγνώστες κάθε ηλικίας.

Τασούλα Τσιλιμένη
Επίκουρη Καθ. Παν. Θεσσαλίας

Ντoκου Μαργαριτα, 14/7/20

Ένα απίστευτο παιδικό βιβλίο με τον ειδικό Βασίλη Παπαθεοδώρου, όπου μιλάει για μια πραγματική ιστορία την περίοδο των Χριστουγέννων του 1955, καθώς πάντα μπορούν να συμβούν θαύματα...