Γελώντας δυνατά (με τα χάλια μας)

Όταν θα διαβάζετε το graphic novel του Βασίλη Παπαθεοδώρου «Μα γιατί μού φταίνε όλα;! (Το βιβλίο της γκρίνιας)» θα λέτε συχνά από μέσα σας πως πρόκειται για ό,τι πιο αστείο έπεσε στα χέρια σας από την εποχή, ίσως, του «Τρεις σε μια βάρκα (Χωρίς να υπολογίσουμε τον σκύλο)». Συμπτωματικά, και τα δύο έχουν και υπότιτλο σε παρένθεση.

Ο συγγραφέας του είναι πολύ γνωστός από την πολύχρονη ενασχόλησή του με την παιδική λογοτεχνία: πολύπειρος στο είδος και με πολλές διακρίσεις. Αυτό εδώ όμως είναι κάτι άλλο, μία νέα πρόκληση για τη συγγραφική του καριέρα ―όπως λέει και ο ίδιος―, και, κατά τη γνώμη μας, πέρα για πέρα επιτυχημένη. Τα μικρά, στακάτα και ατακαδόρικα κείμενα, γραμμένα με ενάργεια, ολοκληρωμένη άποψη, πίκρα, βεβαιότητα, κυνισμό, απορία, σηκωμένα χέρια και, βέβαια, με (γουντιαλενικό, αλλά στον κύβο) χιούμορ (και με ειρωνεία ― πολλή ειρωνεία), που συνοδεύονται από τα λεπτοδουλεμένα σκίτσα του εξαιρετικού κομίστα Tasmar (κατά κόσμον Τάσος Μαραγκός), συγκροτούν πράγματι ένα graphic novel, καθώς παρακολουθούν την αποσπασματική ζωή του ήρωα σε όλες της τις φάσεις: δεν υπάρχει κάποια ιστορία εδώ ― υπάρχει όμως αφήγηση (η αφήγηση της ζωής μας, της καθημερινότητάς μας), που σπάει σε πολλά μικρά, δισέλιδα ή τρισέλιδα, κεφάλαια: «Ελληνικό φρόνημα», «Τι είναι ο άνθρωπος χωρίς FB; Ένα τίποτα», «Μανία με το fitness», «Ελληνικό καλοκαίρι φορέβα», «Τελικά μεγαλώνεις όταν…» κλπ. κλπ.

Συνιστάται για ανάγνωση όλες τις ώρες ― αλλά θα φανεί πολύ αποτελεσματικό αν το έχει κανείς μαζί του σε ουρές, περιμένοντας το μετρό, μπροστά από ένα γκισέ κλπ.: είναι παυσίλυπο.

Πολύ όμορφα φτιαγμένη η έκδοση, με έξυπνη και λειτουργική διχρωμία. Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Καστανιώτη.

Κυριάκος Αθανασιάδης

Ο Βασίλης Παπαθεοδώρου γκρινιάζει για τα πάντα: πολιτική, κοινωνία, ανθρώπινες σχέσεις, εθισμός στο Facebook, ζωή στην πόλη και ζωή στο χωριό, κακές συνήθειες, έθιμα. Γράφει: «Εχω πάει για καφέ με άτομα που έλεγαν “πρέπει επιτέλους να αποφασίσουμε τι κοινωνία θέλουμε” και όταν ερχόταν ο σερβιτόρος έκαναν κάνα πεντάλεπτο ν’ αποφασίσουν μεταξύ φραπέ και φρέντο» ή «Είναι σίγουρο ότι τελικά η Ελλάδα θα αναγεννηθεί από τις στάχτες της, αρκεί βέβαια αυτές να μην έχουν σκορπίσει στο ενδιάμεσο». Ατάκες αφοριστικές, αυτοσαρκαστικές, αποδομητικές. Αλλες παρατίθενται αυτούσιες, οι περισσότερες ξεδιπλώνονται σε στριπ.

Σπύρος Γιαννακόπουλος

Σου φταίνε κι εσένα όλα; Ο Βασίλης Παπαθεοδώρου κάνει την γκρίνια να μοιάζει ξεκαρδιστική

Ο συγγραφέας μιλάει στο LIFO.gr με αφορμή το νέο γελοιογραφικό άλμπουμ του (με σκίτσα του Tasmar) και δίνει ιδέες για να αντέξουμε την παράλογη καθημερινότητα

Αν τα παιδιά έχουν "Το Ημερολόγιο ενός Σπασίκλα" για να ταυτιστούν, τώρα εμείς οι μεγάλοι έχουμε το ημερολόγιο ενός κατά συρροή γκρινιάρη. Το αποτέλεσμα της συνεργασίας του Βασίλη Παπαθεοδώρου και του Tasmar μόλις κυκλοφόρησε -το διάβασα σ' ένα απόγευμα- και είναι γεμάτο με όλες τις καθημερινές στιγμές που μπορούν να μας κάνουν έξαλλους.

Η διεισδυτική, καυστική και απόλυτα κυνική ματιά του Παπαθεοδώρου είναι εμφανής και στο facebook του, όμως εδώ όλα δένουν αριστοτεχνικά και ο αυτοσαρκασμός του χτυπάει κόκκινο. Του μίλησα ελπίζοντας πως θα είχε όλη την καλή διάθεση να βρει κάτι στραβό στα πάντα.

— Θέλω να ξεκινήσουμε με γκρίνια! Τι σε εκνευρίζει πιο πολύ στα social media;

Το ότι κανείς δεν προσπαθεί πραγματικά να καταλάβει το νόημα αυτών που γράφει κάποιος. Το ότι θα πεταχτεί να πει κάτι αποπροσανατολίζοντας τα πάντα. Το ότι δεν διαβάζουν πολλοί μέχρι τέλους κάτι. Η οργή και η αγένεια. Η συναλλαγή των likes. Το γεγονός ότι βλέπω κάποια άτομα να κάνουν τις τέλεια αντιρατσιστικές αναρτήσεις και έχοντάς τα γνωρίσει από κοντά, ξέρω τι πραγματικά πιστεύουν. Δεν είναι και λίγα αυτά που με εκνευρίζουν. Α, ναι, ας προσθέσω και τα συνεχόμενα μηνύματα στο ίνμποξ που συνοδεύονται από ένα κατεβατό stickers και emoticons. Πάντως είναι πολλά και αυτά που μου αρέσουν, κυρίως ο χαβαλές και το ότι γνώρισα κάποια λίγα άτομα από κοντά και έχουμε καλές φιλικές σχέσεις.

— Πώς σου ήρθε η ιδέα για το βιβλίο;

Δεν μπορώ να πω ακριβώς. Ίσως να έπαιξαν ρόλο κάποιοι γνωστοί και φίλοι που μου έλεγαν επί χρόνια «γράψε κάτι χιουμοριστικό» ή «θα σου πήγαινε να γράψεις κάτι αστείο». Όταν το πρότεινα στον Καστανιώτη η αντίδραση ήταν, όπως πάντα, πολύ υποστηρικτική κι ενθαρρυντική. Η αλήθεια είναι πως μετά από 20 χρόνια στην παιδική/νεανική λογοτεχνία ήθελα να κάνω και κάτι άλλο, να μηδενίσω κάποιο αόρατο κοντέρ, να πάρω τα πράγματα πάλι από την αρχή. Δηλαδή να νιώσω «αρχάριος» δουλεύοντας πάνω σε κάτι καινούριο. Το είδα κάπως ως πρόκληση, μια δοκιμασία κατά κάποιον τρόπο. Βέβαια ποτέ δεν θα έκανα κάτι που δεν θα με ευχαριστούσε ή δε θα με εξέφραζε.

— Πόσο απ' τον εαυτό σου έχεις βάλει σ' αυτό;

Υπερβολικά μεγάλη ποσότητα θα έλεγα. Βέβαια μου προξένησε εντύπωση που ο κυνισμός και ο σαρκασμός του ήρωα, έχει ανταπόκριση σε διάφορες ηλικίες, σε όλους σχεδόν. Βλέπω σχόλια στο Facebook, του στυλ «α, αυτό είναι για μένα». Ευτυχώς κατά κάποιον τρόπο απενοχοποιήθηκε η χρόνια γκρίνια μου, την οποία φυσικά και δεν παραδεχόμουν.

— Είναι η γκρίνια ένας εναλλακτικός τρόπος για να αντέξουμε την παράλογη καθημερινότητα;

Και ναι και όχι. Σίγουρα έχει βρει πρόσφορο έδαφος αυτά τα χρόνια, με όλους αυτούς τους παραλογισμούς, σίγουρα μερικές φορές έχει λυτρωτικό χαρακτήρα, αν μπορώ να το πω έτσι, αλλά κατά τη γνώμη μου πρέπει κάπως να συνοδεύεται κι από μια πιο δημιουργική θεώρηση των πραγμάτων. Αλλιώς καταντά απλή παραξενιά.

— Πιστεύεις ότι οι γκρινιάρηδες κατά βάθος το 'φχαριστιούνται να γκρινιάζουν;

Χμ, μάλλον, ίσως, δεν ξέρω. Δεν πιστεύω ότι είναι αυτοσκοπός η γκρίνια, τις περισσότερες φορές είναι απλά αντίδραση, κάτι σαν αμυντικός μηχανισμός. Κατά βάθος ευχαριστιούνται το γεγονός ότι κάπου έχουν δίκιο ή το γνωστό «μπορεί να είσαι γκρινιάρης, αλλά γκρινιάζεις χαριτωμένα». Προφανώς και υπάρχουν και παθολογικές σχεδόν περιπτώσεις, αρκετά συχνά μάλιστα, που θα θέλουν να γίνει το δικό τους, όπως το επιθυμούν αυτοί, αλλά το βιβλίο μιλά κυρίως για τους χαριτωμένους γκρινιάρηδες γύρω μας, που καυτηριάζουν, ειρωνεύονται και σαρκάζουν σχεδόν τα πάντα. Και πάνω απ’όλα τον εαυτό τους. Και ειδικά αυτό το τελευταίο, ο αυτοσαρκασμός δηλαδή, είναι ο υγιής παράγοντας στην γκρίνια.

— Πώς συνεργαστήκατε με τον Tasmar που έκανε την εικονογράφηση;

Τον Tasmar τον γνώρισα στο περσινό Comicdom Con Athens σε προσωπικό επίπεδο. Ήξερα τη δουλειά του, μου άρεσε, έψαχνα άτομο να συνεργαστώ και το Comicdom είναι ο κατάλληλος χώρος για να δεις και να συγκρίνεις τις δουλειές των καλλιτεχνών. Ο Tasmar, πέρα από εξαιρετικός κομίστας είναι κι εξαιρετικός συνεργάτης κι αυτό είναι ένα πράγμα που έμαθα από την όλη διαδικασία του στησίματος ενός τέτοιου βιβλίου, τη συνεργασία. Το να γράφει κανείς βιβλία είναι μια μοναχική δραστηριότητα, το να συνεργάζεται γράφοντας κείμενα για μπαλονάκια και συζητώντας για τα καρέ και τα στριπάκια, είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Έμαθα κι εγώ πολλά από τον Tasmar.

— Βίωσες διαφορετικά τη συγγραφή αυτού του βιβλίου απ' τα υπόλοιπα που έχεις γράψει;

Εντελώς. Το μυαλό και η σκέψη μπήκε σε μια διαφορετική διαδικασία, να στήσεις ιστορίες, να τις χωρίσεις σε στριπάκια κι αυτά σε καρέ, να κόβεις λέξεις για να είναι πιο καλές οι ατάκες και να μη μακρηγορείς. Αναμφίβολα ήταν το πιο κοπιαστικό για μένα γραπτό μου. Όμως το ευχαριστήθηκα πάρα πολύ, έμαθα πολλά, το διασκέδαζα όταν το έγραφα.

— Πώς αποφάσισες το βιβλίο να έχει χρονολογική σειρά;

Θεωρώ πως είναι πιο λειτουργικό να διαβάζει κάποιος σε σειρά για αποκριάτικες γκρίνιες και μετά για πασχαλινές, καλοκαιρινές, χριστουγεννιάτικες, κλπ, με εμβόλιμες γκρίνιες γύρω από την πολιτική, την οικονομία, τα social media. Με διευκόλυνε στο να πάρω με μια σειρά τη ζωή αυτού του ήρωα.

— Πιστεύεις ότι οι γκρινιάρηδες είναι παρεξηγημένοι;

Αν μιλάμε για άλλα άτομα, ναι, τα παρεξηγούμε. Είναι ανυπόφορα. Αν μιλάμε για τον εαυτό μας έχουμε δίκιο και είμαστε αξιαγάπητοι, έτσι δεν είναι; Εξαρτάται από το είδος και την έκταση της γκρίνιας και γενικά αν είναι δυσλειτουργική για τον παραλήπτη αυτής. Άλλο είναι η γκρίνια να εμπεριέχει χιούμορ κι άλλο να περιλαμβάνει κακία και μοχθηρία.

— Σου γκρίνιαξε κανένας γκρινιάρης αφότου διάβασε το βιβλίο;

Όχι ακόμα, είμαι περίεργος να δω τι θα γίνει στη συνέχεια. Αλλά για να’μαι ειλικρινής, όταν είδα το βιβλίο έτοιμο, ούτε καν εγώ γκρίνιαξα.

Άρης Δημοκίδης