Ένα οικοκεντρικό μυθιστόρημα

Η διαχείριση των περιβαλλοντικών προβλημάτων στη λογοτεχνία για παιδιά απασχόλησε από νωρίς τον Γιάννη Σ. Παπαδάτο, Επίκουρο Καθηγητή στο Παν/μιο Αιγαίου και κριτικό λογοτεχνίας για παιδιά. Γράφει για την «οικοκεντρική αντίληψη» στο μυθιστόρημα Η λευκή απεργία των ροζ φλαμίνγκο του Βασ. Παπαθεοδώρου.

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 και ως σήμερα, πολλά παιδικά και λιγότερα εφηβικά βιβλία όλων των ειδών έχουν εκδοθεί με θέμα τα διάφορα οικολογικά προβλήματα. Η λογική της διατήρησης της φύσης και της φυσιολατρίας σε συνθήκες διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος, η λογική των φίλτρων στα εργοστάσια, αντιλήψεις οι οποίες προβάλλονται σε πολλά βιβλία, η επιφανειακή αλλαγή του περιβάλλοντος δίχως την αναγκαία προϋπόθεση της αλλαγής των σχέσεων ανθρώπου-φύσης, η μη ουσιαστική σύνδεση του οικολογικού με το κοινωνικό πρόβλημα, ουσιαστικές θέσεις οι οποίες απουσιάζουν από πολλά βιβλία, αποτελούν τα κύρια ιδεολογικά σημαινόμενα τα οποία «εντάσσουν» το σύνολο της συγκεκριμένης θεματικής μάλλον στον τεχνοκεντρικό τύπο της τρέχουσας Ανάπτυξης. Υπάρχουν, βέβαια και ορισμένα βιβλία, στοιχεία των οποίων εντάσσονται σε ένα πλαίσιο οικοκεντρικής αντίληψης για τη φύση, σύμφωνα με την οποία ο άνθρωπος πρέπει να συνεργάζεται μαζί της και συνάμα να τη σέβεται και όχι να την κυριαρχήσει, στην ουσία, καταστρέφοντάς την. Οι φαντασιακές προεκτάσεις της λειτουργικής συνεργασίας ανθρώπων και ζώων για την ανάπλαση του φυσικού περιβάλλοντος, η συνεργασία των ομάδων που συμμετέχουν, τα αίτια των οικολογικών προβλημάτων, η σύνδεσή τους με το κοινωνικό πρόβλημα αλλά και οι ουτοπικές οικολογικές πολιτείες, έχουν στοιχεία μιας τέτοιας συλλογιστικής και αποτυπώνονται παραστατικά σε μια σύνδεση της λογοτεχνικότητας με την ιδεολογία σε αυτά τα βιβλία, κυρίως μυθιστορήματα.

Ένα αληθινό γεγονός και η δυστοπική του προέκταση

Η αμέσως παραπάνω συλλογιστική αποτυπώνεται στο μυθιστόρημα του Βασίλη Παπαθεοδώρου, Η Λευκή Απεργία των Ροζ Φλαμίνγκο (εκδ. Καστανιώτη, 2014), το οποίο στηρίζεται μεν σε ένα πραγματικό γεγονός, που συνέβη στη Γαλλία, το 2007, αλλά στο επίπεδο της μυθοπλασίας περιγράφονται φαντασιακές προεκτάσεις μιας δυστοπικής πραγματικότητας.

Σε μια πόλη της Γαλλίας, λοιπόν, την Καμάργκ, νέμονται τον πλούτο της δυο οικογένειες. Η μία, με το συμβολικό όνομα Σαλτ, κατέχει τις αλυκές και η άλλη, με το επίσης συμβολικό Ρισέ, τους ορυζώνες. Οι δύο οικογένειες απασχολούν εργάτες από την περιοχή τους και, βέβαια, μεταξύ τους είναι εχθροί, όχι όμως και τα παιδιά τους. Κι όπως αυτό είναι κοινός τόπος σε παρόμοιες περιπτώσεις, στο πλαίσιο της εκμετάλλευσης της περιοχής και της αναδιανομής του πλούτου της, οι ρόλοι αλλάζουν. Η μία οικογένεια παραχωρεί τα κτήματα που είναι οι αλυκές στην άλλη και δραστηριοποιείται στον τουρισμό και η άλλη, κρατάει τους ορυζώνες και προωθεί την πρώτη, συνάμα, να αναλάβει τη δημαρχία της περιοχής. Η εξαφάνιση των αλυκών και η μετατροπή τους σε έναν απέραντο ορυζώνα, έχει συνέπειες στο φυσικό αλλά και στο ανθρωπογενές περιβάλλον. Η διασάλευση των οικοσυστημάτων αρχίζει να συντελείται και ολοένα αναδεικνύονται προβλήματα τα οποία επηρεάζουν τη ζωή των κατοίκων, τις μεταξύ τους σχέσεις και η πόλη μεταλλάσσεται σε μια περιοχή δυστοπίας, όπου η ζωή των κατοίκων βρίσκεται σε πλήρη δυσαρμονία με το περιβάλλον. Έτσι, ο υγροβιότοπος των φλαμίνγκο απορρυθμίζεται, όταν αυτά μεταναστεύουν και εφεξής, το ένα πρόβλημα φέρνει το άλλο με αλυσιδωτό τρόπο. Παρατηρείται ευτροφισμός, νέοι πληθυσμοί ζώων παρουσιάζονται, η τροφική αλυσίδα δεν λειτουργεί, με αποτέλεσμα οι κάτοικοι της άλλοτε όμορφης πόλης να υποφέρουν από αρρώστιες και γενικά πρωτόγνωρες και ανυπέρβλητες καταστάσεις. Είναι ανάγλυφες εκείνες οι εικόνες που συμβαίνουν στα εγκαίνια του ξενοδοχείου της μιας οικογένειας, αλλά και γενικότερα στην πόλη, που θυμίζουν περιγραφές των περίφημων πληγών του Φαραώ ή ανάλογες σκηνές από κινηματογραφικές ταινίες θρίλερ. Στο σημείο αυτό, ο Β.Π. καταφέρνει να αποτυπώσει σε αυτές τις εικόνες απέχθειας και φρίκης, χιούμορ, που αναδεικνύεται από τις κινήσεις των ανθρώπων οι οποίοι στην προσπάθειά τους να αντιμετωπίσουν τα αλλεπάλληλα παρουσιαζόμενα απρόοπτα, όντας ανίσχυροι, δρουν σπασμωδικά.

Το περιβαλλοντικό πρόβλημα, οι κοινωνικές επιπτώσεις και η κραυγή της φύσης που βάλλεται

Στο επίπεδο του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος το κλείσιμο των αλυκών επιφέρει ανεργία, οι εργάτες ξεσηκώνονται διεκδικώντας το δικαίωμά τους για δουλειά. Από την άλλη πλευρά, οι δύο ηγεμονικές οικογένειες προσπαθούν με διάφορους τρόπους να καθησυχάσουν τη δημιουργούμενη κατάσταση. Στο τέλος επεμβαίνει η κρατική εξουσία, για να εξισορροπήσει την κατάσταση, αλλά τα πράγματα χειροτερεύουν, μέχρι τελικά να επέλθει ηρεμία, με την απαίτηση των κατοίκων και τη συμβολή δυο επιστημόνων οικολόγων οι οποίοι ερευνούσαν τα εκεί περιβαλλοντικά προβλήματα. Έτσι, οι αλυκές άρχισαν να επαναλειτουργούν, τα φλαμίνγκο ξαναγύρισαν και ο τόπος επανήλθε στην αρχική του κατάσταση. Ο συγγραφέας παρουσιάζει τους δυο ιδιοκτήτες σε μια συνέλευση κατοίκων να χειροδικούν μεταξύ τους, υποδηλώνοντας την κάθε φορά σύγκρουση των συμφερόντων που δεν έχει καμία σχέση με θετικές ανθρώπινες αξίες. Η σύνδεση του οικολογικού αδιεξόδου με το κοινωνικό πρόβλημα είναι εμφανής στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα. Τονίζεται ανάγλυφα αφενός ο φαύλος κύκλος που επιφέρει η οικολογική απορρύθμιση των οικοσυστημάτων, και ταυτόχρονα υπαινίσσονται έμμεσα τα τεράστια ζητήματα που έχουν να αντιμετωπίσουν μελλοντικά οι κοινωνίες.

Επιπλέον, τα ρεαλιστικά δρώμενα διαπερνά η παράξενη δράση μιας γυναίκας που όλοι την αποκαλούν μάγισσα και μάλιστα δεν αργούν να τη θεωρήσουν υπεύθυνη για την κατάσταση. Παρόλο που τη νόμιζαν γριά, κανείς δεν την έχει δει από κοντά εκτός από τα παιδιά των δύο οικογενειών. Η ίδια προειδοποιεί συνεχώς για την επερχόμενη κατάσταση. Είναι προφανής ο συμβολισμός και η ταύτιση της συγκεκριμένης γυναίκας με τη φύση (ο λόγος της και η σωματική της υγεία «ακολουθούν» την πορεία του φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντος της περιοχής). Η ίδια, αποκαλύπτεται στο τέλος, αλλά μόνο στα παιδιά «ως κοπέλα που έλαμπε ολόκληρη από νιάτα και ομορφιά», υποδηλώνοντας την νέα αρχή που σε κάθε περίπτωση απαιτεί την αλλαγή των σχέσεων του ανθρώπου με τη φύση. Τα συγκεκριμένα στιγμιότυπα, με τη συμβολοποιημένη φύση που παρουσιάζεται, στην ουσία, ως ένα τραγικό όν, εισέρχονται εμβόλιμα στη διαδικασία της πλοκής προσδίδοντας ένταση και ταυτόχρονα ενεργοποιώντας τη φαντασία του αναγνώστη/της αναγνώστριας.

Παρ' όλες τις εύλογες ενστάσεις που μπορεί κάποιος να έχει στο επίπεδο της πλοκής, όσον αφορά στην επαναφορά των κτημάτων στους ίδιους ιδιοκτήτες και στην μη, αναμενόμενη, τιμωρία τους, τούτο, ενδεχομένως να έχει σχέση με την πραγματικότητα, αφού, όπως προείπαμε, η υπόθεση στηρίζεται σε πραγματικό γεγονός. Όμως το σημαίνον στο μυθιστόρημα είναι αφενός η σύνδεση του κοινωνικού με το οικολογικό πρόβλημα και η ανάγκη για αλλαγή των σχέσεων ανθρώπου-φύσης, στοιχεία που αναδεικνύονται και με λογοτεχνικό τρόπο έξοχα και δεν τα συναντά κανείς εύκολα σε βιβλία για νέους και αφετέρου η υπόκρουση του κινδύνου, της πολύ πιθανής δυστοπικής εικόνας του μέλλοντος αν τελικά συνεχιστεί ο υπάρχων και ήδη εξελισσόμενος τύπος Ανάπτυξης, ο «διαπνεόμενος» από το καρτεσιανό «δόγμα» περί κυριαρχίας του ανθρώπου επί της φύσης, δόγμα στο οποίο εν πολλοίς στηρίχτηκε η αστικοβιομηχανική επανάσταση.

Τέλος, ένα στοιχείο που δεν μένει απαρατήρητο είναι η ασπρόμαυρη εικονογράφηση του Πέτρου Μπουλούμπαση, η οποία, με αφαιρετικό και συνάμα υπερρεαλιστικά συμβολικό ύφος, υπογραμμίζει τα εμβληματικά σημεία της ακολουθίας των γεγονότων.

Αν, δε, δεχτούμε ότι η λογοτεχνία αφυπνίζει συνειδήσεις και δρα έμμεσα στη συνειδητοποίηση των αναγνωστών, θα έλεγα πως το συγκεκριμένο μυθιστόρημα προβάλλεται ιδεολογικά στο πλαίσιο της «οικολογικοποίησης της σκέψης», μιας βαθιάς διαδικασίας την οποία σύμφωνα με τον Εdgar Morin έχει ανάγκη ο σύγχρονος κόσμος. Ο Morin αναφέρει ότι η πολυπλοκότητα στη φύση ενέχει την «έσχατη ηθική» που είναι «η ανάδυση της ανθρωπότητας», με την έννοια της «αφύπνισης μέσα μας αυτής της ίδιας της ανθρωπότητας». Μέσω δηλαδή διαδικασιών εσωτερικής αλλαγής και κριτικής στάσης. Κι είναι βέβαιο, ότι η το συγκεκριμένο μυθιστόρημα με στοιχεία σαν τα προαναφερόμενα, μπορεί, παράλληλα με την απόλαυση της ανάγνωσης, να συνεισφέρει προς αυτήν την κατεύθυνση.

Γιάννης Παπαδάτος

Για μικρούς και μεγάλους αναγνώστες

Από το ολισθηρό έδαφος της λογοτεχνίας με οικολογικό περιεχόμενο βγαίνει αλώβητη «Η λευκή απεργία των ροζ φλαμίνγκο» του Βασίλη Παπαθεοδώρου (εκδ. Καστανιώτης). Άνθρωπος και φύση σε μια δυναμική σχέση, χωρίς υπεραπλουστεύσεις και ψευδοδιλλήματα. Διαδραματίζεται σε έναν υγρότοπο ιδιαίτερης σημασίας, στο Καμάργκ, όπου η ισορροπία του οικοσυστήματος αλλά και των ανθρώπων διαταράσσεται από το επικείμενο κλείσιμο των αλυκών.

Ελένη Σβορώνου

Στη νότια Γαλλία, στη βόρεια αναπνοή της Μεσογείου και την αγκαλιά του Ροδανού ποταμού, μια γη ευλογημένη από τη φύση. Καμάργκ το όνομα, διάσημη για τα άλογα της ως σήμερα.

Δέλτα ποταμού, λιμνοθάλασσες, εκθαμβωτικές μορφές ζωής και πάνω απ’ όλα μεγάλος τόπος των φλαμίνγκο. Εκεί διάλεξε η τύχη, η μοίρα και ο συγγραφέας Βασίλης Παπαθεοδώρου να ξεδιπλώσουν το κουβάρι της ανθρώπινης απληστίας φανερώνοντας τα θλιβερά αποτελέσματά της.

Βασισμένο σε αληθινή ιστορία. Ο Πωλ και η Λίντσεϋ, (οι ερευνητές που γνωρίσαμε στο Μεγάλο ταξίδι της Κινέζικης Πάπιας) επισκέπτονται την Καμάργκ όπου οι πληροφορίες κάνουν λόγο για περίεργα περιβαλλοντικά φαινόμενα. Από τις πρώτες κιόλας στιγμές της παρουσίας τους στην Καμάργκ, ζουν από πρώτο χέρι μια αλυσίδα ασυνάρτητων γεγονότων που διαταράσσει την μέχρι τότε γνώση και συνήθειες της περιοχής.

Δυο κυρίαρχες οικογένειες που επί χρόνια ανταγωνίζονταν επιχειρηματικά η μία την άλλη στην περιοχή, αποφασίζουν να συμπλεύσουν για να εδραιώσουν ολοκληρωτικά τη θέση τους στην Καμάργκ. Οι Σαλτ που ασχολούνται με τις τεράστιες αλυκές (αλάτι) και οι Ρισέ με τους φημισμένους ορυζώνες της περιοχής (ρύζι). Οι μέχρι πρότινος εχθροί, συμφώνησαν να δώσουν οι Σαλτ τις αλυκές στους Ρισέ κι αυτοί με τη σειρά τους να βοηθήσουν τους Σαλτ να πάρουν τη δημαρχία της πόλης αλλά και να χτίσουν το υπέροχο ξενοδοχείο, «Το καμάρι της Καμάργκ» προσελκύοντας τουρίστες.

Το αλάτι και το ρύζι. Η δουλειά κι η ανεργία. Οι εργάτες στις αλυκές απολύθηκαν, διαδηλώσεις και αναταραχές αναστάτωσαν την πόλη. Μα αυτά, τα αμιγώς ανθρώπινα, ήταν πραγματικά τα πιο ήπια γεγονότα στην καταιγίδα που ακολούθησε. Τα φλαμίνγκο άρχισαν να εγκαταλείπουν τις αλυκές του κυρίου Σαλτ. Τα κουνούπια και οι βάτραχοι πύκνωσαν τους πληθυσμούς τους κατακλύζοντας όλη την περιοχή, εξόχως ενοχλητικά πια. Τα εγκαίνια του νέου ξενοδοχείου σκιάζονται από γεγονότα, τόσο φυσιολογικά στη φύση, τόσο παράξενα για τους ανθρώπους που την υποτιμούν. Η συγκεκριμένη σκηνή είναι και κεντρική στην ιστορία και με αριστοτεχνική κορύφωση.

Οι επιχειρηματίες εκτελούν το συμφωνημένο σχέδιό τους μέχρι κεραίας. Κανείς δε δείχνει ικανός να τους σταματήσει. Ο ηλικιωμένος δήμαρχος που πονάει τον τόπο του βρίσκεται ένοχος, στο περιθώριο, για την αφόρητη κατάσταση που έχει δημιουργηθεί. Μία αμφιλεγόμενη οικολογική οργάνωση στην περιοχή παίζει το δικό της «ανθρωπιστικό» ρόλο. Οι ντόπιοι κάτοικοι διχάζονται μεταξύ τους, διχάζονται με τον εαυτό τους τον ίδιο. Τα φλαμίνγκο απεργούν. Απεργούν για το ένα αβγό που δε μπορούν να γεννήσουν. Ναι! Αυτό καθορίζει τα περισσότερα ζώα. Αυτό το… απλό!

Ο Πωλ και η Λίντσεϋ γεμίζουν κομμάτι κομμάτι το αδειανό παζλ της αλήθειας. Και μέσα σ’ όλα αυτά, το εξαγριωμένο πλήθος ψάχνει τον ένοχο στο αφανέρωτο, διφορούμενο πρόσωπο μιας μάγισσας του δάσους που στοχοποιείται ως η υπεύθυνη για το κακό που τους βρήκε. Μια μάγισσα που ανοίγει και κλείνει το βιβλίο του συγγραφέα σα μούσα, έμβλημα και πρόσωπο της ίδιας της φύσης.

Η εξέλιξη της ιστορίας από το συγγραφέα μοιάζει σαν υδράργυρος που ανεβαίνει συνεχώς μέσα στο γυάλινο θερμόμετρο της Καμάργκ. Χωρίς χρονοτριβές και κειμενικές ολιγωρίες μετάθεσης της εξέλιξης, με κινηματογραφική ταχύτητα και συνοχή και κείμενο που τρέχει και δεν καμαρώνει στο λόφο για τα ηθικοπλαστικά αποφθέγματά του, το δράμα της Καμάργκ ζωντανεύει ακέριο. Το δράμα της Καμάργκ, το δράμα όλων των πόλεων της γης.

Αν η οικολογική καταστροφή και η τροφική αλυσίδα έχουν διαβαστεί εκατοντάδες φορές από όλους μας σε άρθρα και εγκυκλοπαίδειες και η ζωή μας έχει εξοικειωθεί μαζί τους από το πλήθος των φορών που τις ακούσαμε και τις είδαμε τηλεοπτικά, στις σελίδες του βιβλίου, δίχως καμία επιστημονική ορολογία να σε πολιορκεί, χωρίς καμιά διάθεση να σε μάθει, θα βιώσεις μέχρι τέλους και τι ακριβώς σημαίνουν για τη ζωή μας, πώς δημιουργούνται και τι αποτελέσματα, ολέθρια τουλάχιστον, έχουν για τους ανθρώπους, αφού τα ζώα τα θεωρούμε ούτως ή άλλως, ως κυρίαρχος πολιτισμός, δευτερεύουσες μορφές ζωής. Κι όλα αυτά, όχι γιατί κάποιο πετρελαιοφόρο έχασε 5 τόνους πετρελαίου στα ανοιχτά του Ειρηνικού, αλλά γιατί απλά, σε μια μικρή πόλη, το μεγαλύτερο καταφύγιο των Φλαμίνγκο στην Ευρώπη, απλώς έκλεισαν οι αλυκές και το αλάτι σώθηκε για να ανοίξει ένα εκτυφλωτικό new wave ξενοδοχείο. Τόσο απλά διαταράσσεται η ισορροπία μιας περιοχής. Και τόσο απλά κάτι μοιάζει τόσο επίκαιρο (βλέπε Ελλάδα).

«Σβήστε τα φώτα, θα ξυπνήσουν τα φλαμίνγκο», φώναζε στα εγκαίνια του ξενοδοχείου η επικεφαλής της οικολογικής οργάνωσης που είχε σπεύσει στην περιοχή. «Και λοιπόν; Θα ξανακοιμηθούν, κυρία Βέμπερ», της είπε ο επιχειρηματίας κύριος Σαλτ. «Δε θα πάθουν τίποτα αν χάσουν για λίγο τον ύπνο τους». Η αλαζονεία, η αγνόηση των πάγιων νόμων της φύσης από τον άνθρωπο, θα του χαρίσουν τα δώρα που αξίζει.

Στο βιβλίο είναι παρόντες όλοι σχεδόν οι τύποι ανθρώπων που αναδύονται σε κάθε κρίσιμη στροφή της τοπικής ή ευρύτερης ιστορίας. Οι επιχειρηματίες με τις λυκοφιλίες τους και τη δική τους λογική για τους συμπολίτες τους. Ο όχλος του λαού που κοπαδίστικα στις περισσότερες περιπτώσεις αποδοκιμάζει και σε λίγα λεπτά αγκαλιάζει ό,τι αποδοκίμαζε, που ψάχνει εύκολες λύσεις, που κοιτάζει πάντα κοντά. Οι ασυμβίβαστοι άνθρωποι. Ο φιλόδοξος, εγκλωβισμένος στο όνειρο και την επιβίωση, νέος. Ο τοπικός άρχοντας που στέκεται στο ύψος του παλεύοντας για τα αυτονόητα κι όχι για το θώκο. Οι επιστήμονες που χάνονται στα συμφέροντα καθώς αυτά χορεύουν, αφανώς συνήθως, δίπλα τους. Τα παιδιά που, με την αθωότητα και την άγνοια κινδύνου πυροδοτούν άλλες εξελίξεις, στρέφουν τη ζωή στον πραγματικό κόσμο τους, μακριά από εκείνο των ενήλικων αναγκών. Κι ασφαλώς η μάγισσα, η παρεξηγημένη και κακή, το εύκολο θύμα κι η ευθύνη για όλα τα δεινά, αφού ο νους μας μέχρι εκεί μπορεί να πάει αλλά ποτέ στην ουσία της απεργίας των φλαμίνγκο. Η μάγισσα που συμβαδίζει με τη φύση, τα δεινά και την αναγέννησή της. Που παίρνει το πρόσωπό της, τα χαμόγελα και τις κατήφειες της.

Σε αποχρώσεις του μαύρου και του γκρι η εικονογράφηση του Πέτρου Μπουλούμπαση, με αφαιρετικές μορφές και γεωμετρίες αλλά και τη συνήθεια του εικονογράφου να στέκονται οι δημιουργίες του σαν αυτοτελείς οντότητες πλάι στο κείμενο που συνοδεύουν.

Το οικολογικό-κοινωνικό θρίλερ που αναφέρεται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου ισχύει στο ακέραιο. Με όλα τα στοιχεία της αγωνίας, της κορύφωσης και της εύθραυστης διαμόρφωσης των συσχετισμών παρόντα, η λογική του thriller-book (αδόκιμος όρος, το ξέρω) για νέους -επιτρέψτε μου, όχι μόνο για νέους- είναι κι αυτή ξεκάθαρη.

Προτείνεται ανεπιφύλακτα ως ένα από τα φετινά «πρέπει να διαβάσεις» (must read που λένε κι οι φίλοι βιβλιόφιλοι μετά τα σύνορα). Από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Απόστολος Πάππος

Τα ροζ φλαμίνγκο του Βασίλη…

Η ιδέα πάνω στην οποία πλέκει τον ιστό της ιστορίας ο Παπαθεοδώρου, προέρχεται από ένα πραγματικό γεγονός που συνέβη στη Γαλλία το 2007. Η μυθοπλαστική αυτή τακτική φαίνεται ότι είναι ιδιαίτερα προσφιλής στο συγγραφέα, αφού δεν είναι το πρώτο του βιβλίο στο οποίο την εφαρμόζει. Το μεγάλο ταξίδι της κινέζικης πάπιας, και το πρόσφατο Ναι Βιρτζίνια υπάρχει Άγιος Βασίλης, είναι άλλα δυο μυθιστορήματά του για παιδιά, των οποίων η αρχική ιδέα βασίζεται σε αληθινά γεγονότα που προβλήθηκαν στον τύπο και που ο συγγραφέας με ευρηματικό τρόπο αξιοποιεί λογοτεχνικά. Το ίδιο το γεγονός και η προβολή του στο εξώφυλλο του βιβλίου, αποτελεί μια πρόκληση για το αναγνωστικό κοινό, αφού συχνά η αληθοφάνεια καταφέρνει να λειτουργήσει ενισχυτικά ακόμη και για τους πιο «δύσκολους» αναγνώστες.

Το βιβλίο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί θρίλερ, αφού τα γεγονότα με την ταχύτητα που εξελίσσονται καταδεικνύουν την άρρηκτη αλυσίδα της φύσης, της οποίας όταν ένας κρίκος της «σπάσει», προκύπτει μια χιονοστιβάδα απρόβλεπτων γεγονότων και συνεπειών. Τα γεγονότα εξελίσσονται στην πόλη Καμάργκ, η οποία είναι ξακουστή όχι μόνο για τα όμορφα άλογα, όχι μόνο για τις πάπιες και τα πρόβατα αλλά κυρίως για τα ροζ φλαμίνγκο τα οποία έχουν επιλέξει τον τόπο αυτό για να αναπαράγονται λόγω των αλυκών που διαθέτει η περιοχή. Όμως αυτός ο γήινος παράδεισος θα μετατραπεί σε κόλαση όταν στο όνομα του εκσυγχρονισμού εγκαταλείπονται οι αλυκές και το ενδιαφέρον των οικονομικά εύρωστων οικογενειών της πόλης αποφασίζει να επενδύσει σε νέες καλλιέργειες ρυζιού. Η απόφαση αυτή θα έχει ως αποτέλεσμα όχι μόνο την μετανάστευση των φλαμίνγκο, η οποία θα επιφέρει μια καταστροφική αλλαγή στο περιβάλλον, αλλά και μια κοινωνική συμφορά, αφού θα κλείσουν εργοστάσια και θα βρεθούν στο δρόμο σχεδόν όλοι οι εργαζόμενοι στις αλυκές.

Η περιβαλλοντική και οικονομική κρίση είναι το βασικό θέμα στο οποίο εστιάζει ο συγγραφέας για να αναδειχθεί ουσιαστικά η κρίση αξιών. Στο πρόσωπο των χαρακτήρων, ο αναγνώστης μπορεί να αναγνωρίσει σύγχρονα πρόσωπα της εποχής του, καθώς ο συγγραφέας σκιαγραφεί τη σύγχρονη κοινωνία. Δήμαρχοι και υποψήφιοι δήμαρχοι, άλλοι με ηθική και όραμα, οι προσπάθειες των οποίων υπονομεύονται από μειοψηφίες που όμως είναι οι οικονομικά ισχυροί, άλλοι αδίστακτοι υπηρέτες του χρήματος μόνο, ανυπάκουοι έφηβοι(ευτυχώς), απληστία, παιχνίδια σε βάρος του απλού πολίτη ο οποίος είναι ευκολόπιστος χωρίς κρίση και σύνεση, απεργίες, διαμαρτυρίες, διαδηλώσεις, καταστροφή του οικοσυστήματος, απάτες που κρύβονται πίσω από σοβαρά επιστημονικά και περιβαλλοντικά σωματεία, είναι κάποια από τα θέματα που αναδεικνύει το βιβλίο. Ο Παπαθεοδώρου με γοργό ρυθμό εξιστόρησης, καταφέρνει, κάνοντας χρήση του χιούμορ, να δείχνει και τις δυο όψεις του νομίσματος, ώστε ο αναγνώστης να στέκεται κριτικά ο ίδιος απέναντι στα γεγονότα και τις εξελίξεις, χωρίς να οδηγείται σε έναν μονόδρομο ιδεολογικό και μονοδιάστατης ερμηνείας. Ζωηροί διάλογοι, περιγραφές κωμικοτραγικών καταστάσεων και εικόνες φιλμογραφίας με τεράστιους αρουραίους που καταδιώκουν τους κατοίκους της πόλης, σμήνη από κουνούπια που τους επιτίθενται και είναι φορείς του επικίνδυνου ιού της ελονοσίας, βατράχια που έχουν κατακλείσει όλους τους δρόμους και τις αυλές, φίδια που κατοικοεδρεύουν στις μπανιέρες, αρπακτικά πουλιά, είναι μερικά από όλα όσα συμβαίνουν στη Καμάργκ και που καταγράφουν δαιμόνιοι ρεπόρτερ που κυνηγούν επιφανειακά την πληροφορία αλλά και συνειδητοποιημένοι επιστήμονες που καταγράφουν τις εξελίξεις και προσπαθούν να κατανοήσουν τις αιτίες και να τις προβάλλουν σωστά. Καταδεικνύεται ότι σε περιπτώσεις όπου το οικονομικό συμφέρον μπαίνει πάνω από κάθε αξία, αυτό έχει ολέθριο αποτέλεσμα για τη φύση και την κοινωνία. Ο πανικός που δημιουργείται στους κατοίκους καταλύει κάθε λογική σε σημείο όπου να κατηγορούνται οι αθώοι και να κατασκευάζονται φταίχτες. Ο Παπαθεοδώρου κατασκευάζει ένα μυθιστόρημα στο οποίο δείχνει την αντίθεση μεταξύ καλού και κακού με την επιλογή ενός είδους πουλιών για τα οποία μόνο «ροζ» συναισθήματα μπορεί κανείς να έχει και μόνο στη σκέψη τους. Κι απέναντί τους αντιπαραθέτει βατράχια, ερπετά, ερήμωση, αρπακτικά κυριολεκτικά και μεταφορικά.

«Τέλος καλό όλα καλά», θα μπορούσε να πει κανείς, καθώς στην Καμάργκ τελικά θα επικρατήσει η λογική και όλα θα βρουν το δρόμο τους. Ο συγγραφέας με την λύση της ιστορίας(οι αλυκές επαναλειτουργούν, οι άνεργοι επαναπροσλαμβάνονται, τα φλαμίνγκο επιστρέφουν, το κακό ξορκίζεται χωρίς ουσιαστικές απώλειες) υιοθετεί την τακτική των παραμυθιών με το happy end, κάτι που φέρνει το μυθιστόρημα με τον ευρηματικό τίτλο, σε αντίθεση με τα τόσα σοβαρά, σύγχρονα και ρεαλιστικά θέματα που προβάλλει. Τόσο κακό και όλα αλώβητα; Είναι ίσως η ηλικία των αναγνωστών στους οποίους απευθύνεται ο Παπαθεοδώρου, (10+) που απαιτεί ρεαλισμό αλλά χωρίς… «αίματα».

Τασούλα Τσιλιμένη

Η λευκή απεργία των ροζ Φλαμίνγκο

Ο Βασίλης Παπαθεοδώρου, γράφει “ένα οικολογικό-κοινωνικό θρίλερ βασισμένο σε πραγματικό γεγονός που συνέβη το 2007 στη Γαλλία. Μια ιστορία που καταδεικνύει τη σχέση αλληλεξάρτησης ανάμεσα στον άνθρωπο και στη φύση και στις ολέθριες συνέπειες που μπορεί να επιφέρει σε ένα τόπο η διατάραξη της φυσικής ισορροπίας”.

Στο βιβλίο πρωταγωνιστούν δυο πρόσωπα, γνωστά μας από το βιβλίο “Το μεγάλο ταξίδι της Κινέζικης πάπιας”, οι ερευνητές Πωλ και Λίντσεϋ.
Οι δυο επιστήμονες καλούνται να ερευνήσουν αυτή τη φορά, το φαινόμενο της μαζικής αποχώρησης των Φλαμίνγκο από ένα μοναδικού κάλλους υδροβιότοπο, τη Καμάργκ, όπου τα Φλαμίνγκο ζούσαν και αναπαράγονταν για πολλούς αιώνες.
Το φαινόμενο αυτό θα φέρει αλυσιδωτές συνέπειες στη χλωρίδα και πανίδα της περιοχής και το οικοσύστημα θα διαταραχθεί σε επικίνδυνο βαθμό, καθιστώντας τον τόπο πραγματικό κολαστήριο για τους κατοίκους του. Και μπορεί να μην βρείτε τη Καμάργκ σε κανένα συμβατικό χάρτη, τα όσα όμως διαδραματίζονται εκεί συμβαίνουν δυστυχώς σε πολλά σημεία του πλανήτη μας.
Οικολογικές οργανώσεις, πολιτικά & οικονομικά συμφέροντα, επιστημονικές αντιπαραθέσεις, αγανακτισμένοι πολίτες, πεινασμένα για θέαμα ΜΜΕ, μια “μάγισσα”, προδότες και προδομένοι, μπλέκονται σε μια συναρπαστική ιστορία μυστηρίου γεμάτη ανατροπές. Μια ιστορία που πολύ γλαφυρά καταδεικνύει πόσο η απληστία και η αλαζονεία του ανθρώπου μπορεί να απειλήσει όχι μόνο τη φύση, αλλά και την ίδια του την ύπαρξη.
Και μπορεί η φύση να αδυνατεί να αμυνθεί στην αλαζονεία του ανθρώπου, μπορεί όμως να την εκδικηθεί, απλά... απεργώντας.

Ένα ακόμα λοιπόν σύγχρονο, με δυνατή πλοκή βιβλίο από τον Βασίλη Παπαθεοδώρου, που τιμήθηκε με το “Βραβείο του Κυπριακού συνδέσμου παιδικού και νεανικού βιβλίου”, που θα απολαύσουν οι νεαροί και όχι μόνο αναγνώστες.

Αγγελική Ευσταθίου

…Όταν τα ροζ φλαμίνγκο απεργούν!

Ο Βασίλης Παπαθεοδώρου έχει το μοναδικό ταλέντο να καταπιάνεται με τα μεγάλο θέματα της εποχής και να τα παρουσιάζει με συναρπαστικό τρόπο. Αυτό συμβαίνει και στο καινούργιο μυθιστόρημα τους για νέους. «Η λευκή απεργία των ροζ φλαμίνγκο» (εκδόσεις Καστανιώτη) μας μεταφέρει στην πόλη Καμάργκ της Γαλλίας, γνωστή στους περισσότερους για τα περίφημα άγρια άλογα της… Εκεί ζουν δυο μεγάλες οικογένειες που είναι σε συνεχή διαμάχη. Οι Σαλτ και οι Ρισέ. Όπως μαρτυρούν και τα επίθετά τους οι πρώτοι έχουν ατέλειωτες εκτάσεις με αλυκές και οι δεύτεροι ορυζώνες. Κάποια στιγμή και με τη βοήθεια μια Οικολογικής Οργάνωσης έρχονται σε συμβιβασμό. Ο Σαλτ θα δώσει τις αλυκές για να γίνουν ορυζώνες και ο Ρισέ θα τον στηρίξει για να γίνει δήμαρχος. Στην περιοχή το μεγάλο αξιοθέατο είναι τα ροζ φλαμίνγκο που κατοικούν κατά χιλιάδες και γεννούν εκεί τα αυγά τους. Η αλλαγή στη χρήση της γης θα φέρει απίστευτες αλυσιδωτές αντιδράσεις καθώς η οικολογική ισορροπία καταστρέφεται. Αυτό που θα γίνει θυμίζει τις «εφτά πληγές του φαραώ»: Τα φλαμίνγκο εγκαταλείπουν τη Καμάργκ και εμφανίζονται σμήνη από κουνούπια, βατράχια, αρουραίους και φίδια που κατακλύζουν την πόλη… Δυο επιστήμονες του Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου θα αναζητήσουν απαντήσεις και λύσεις. Το βιβλίο αυτό που διάβασα κυριολεκτικά απνευστί, πέρα από το θέμα του σεβασμού της φύσης, θίγει και μια σειρά από άλλα ζητήματα. Μια από τις κεντρικές ηρωίδες είναι μια μυστηριώδης γυναίκα που ζει κάπου ανάμεσα στους ορυζώνες και στις αλυκές και φροντίζει τα φλαμίνγκο, έχοντας μάλιστα ξεχωρίσει ένα από αυτά που το ταΐζει με φρέσκες γαριδούλες που μαζεύει από τις αλυκές. Την θεωρούν «μάγισσα». Κι όσο τα πράγματα είναι ομαλά, αυτό δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Όταν όμως η πόλη ζει την καταστροφή της, οι πραγματικοί υπαίτιοι στρέφουν τους κατοίκους εναντίον της. Οι δεισιδαιμονία κυριαρχεί: Η μάγισσα φταίει για όλα. Και ζούμε σκηνές μεσαίωνα. Το βιβλίο μιλάει και για την αξιοπρέπεια. Των ανθρώπων που απολύονται και αγωνίζονται. Των ανθρώπων που αρνούνται να πουληθούν για μια «θέση εργασίας». Κι από την άλλη είναι όσοι υποκύπτουν, οι ίντριγκες των ανθρώπων που θέλουν να κατακτήσουν την εξουσία πάση θυσία και τέλος οι ψευδώνυμες «οικολογικές» οργανώσεις που χρηματοδοτούνται από διάφορες επιχειρήσεις για τους δικούς τους σκοπούς και διάφοροι αξιοσέβαστοι επιστήμονες υπηρετούν –άθελά τους- αυτό που υποτίθεται ότι πολεμούν. Μέσα στην ιστορία είναι και τρία παιδιά των οικογενειών Σαλτ και Ρισέ που διαφοροποιούνται από τα πατρικά σχέδια και μας δίνουν ελπίδα για το μέλλον. Είναι ένα μυθιστόρημα που πιστεύω πως πρέπει ξαναδιαβαστεί απ’ όλα τα παιδιά (από δέκα ετών) και να συζητηθεί στις σχολικές τάξεις…

Κώστας Στοφόρος

Ο συγγραφέας μας ξαφνιάζει ευχάριστα για άλλη μια φορά. Όπως και προηγούμενα βιβλία του, έτσι και αυτό το οικολογικό-κοινωνικό θρίλερ βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα, στη Γαλλία αυτή τη φορά, σε μιαν όμορφη περιοχή στο Δέλτα του Ροδανού, όπου ζουν τα πουλιά φλαμίνγκο. Στον τόπο αυτό οι άνθρωποι ζούσαν εδώ και αιώνες αρμονικά με τη φύση. Ως τη στιγμή που τα τοπικά συμφέροντα θα αποφασίσουν να κλείσουν τις αλυκές όπου αναπαράγονταν τα πουλιά. Αποτέλεσμα; Τα φλαμίνγκο αναγκάζονται να μεταναστεύσουν και έτσι πυροδοτείται μια τρομερή ανατροπή στην τροφική αλυσίδα του υδροβιότοπου. Δυο επιστήμονες, η Λίντσεϋ και ο Πωλ, συνεργάτες-ερευνητές που τους γνωρίσαμε σε προηγούμενο βιβλίο του συγγραφέα, θα αναλάβουν αυτή τη νέα αποστολή, να ερευνήσουν τα αίτια της καταστροφής. Θα παλέψουν με αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα, με την απληστία και την εχθρότητα των κατοίκων, αλλά θα καταφέρουν, έπειτα από αγωνίες και περιπέτειες, να προστατέψουν την ισορροπία του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής. Γραμμένο με τη γνωστή μαστοριά του συγγραφέα, το βιβλίο θα συναρπάσει όχι μόνο τους νεαρούς αναγνώστες, αλλά και όσους νοιάζονται για τη διάσωση της φύσης.

Λίτσα Ψαραύτη

Γιατί απεργούν τα φλαμίνγκο

Αυτή την εβδομάδα το μυθιστόρημα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης του Βασίλη Παπαθεοδώρου Η λευκή απεργία των ροζ φλαμίνγκο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Λίγα λόγια για το βιβλίο

Με αφορμή ένα πραγματικό γεγονός (την απότομη διατάραξη του περιβάλλοντος έπειτα από ανθρώπινη δραστηριότητα σε μια προστατευόμενη περιοχή της Νότιας Γαλλίας) ο Βασίλης Παπαθεοδώρου έγραψε ένα βιβλίο με οικολογικό μήνυμα για μεγάλα παιδιά που κερδίζει το στοίχημά του από το πρώτο βήμα, δηλαδή από τον εμπνευσμένο τίτλο του.

Τα υπέροχα πτηνά με το ιδιαίτερο χρώμα αντιδρούν άμεσα όταν το φυσικό περιβάλλον τους διαταράσσεται. Η ιστορία εκτυλίσσεται σε μια εξαιρετικού φυσικού κάλλους περιοχή της Γαλλίας, την Καμάργκ. Στο δέλτα του ποταμού Ροδανού κυριαρχούν οι εικόνες των ορυζώνων και των αλυκών. Τα άσπρα άλογα της Καμάργκ, τα φλαμίνγκο, οι ερωδιοί και τα δεκάδες άλλα είδη πτηνών συνθέτουν την πανίδα των υδροβιότοπων του Εθνικού Πάρκου, μια αραιοκατοικημένη περιοχή 100.000 εκταρίων. Οι ισχυροί της πόλης με σκοπό το κέρδος, και με την υποστήριξη μια περιβαλλοντικής οργάνωσης, θα προχωρήσουν σε τουριστική ανάπτυξη της περιοχής με πρώτα θύματα τα φλαμίνγκο και στη συνέχεια όλη την ισορροπία της πόλης, σε κοινωνικό και περιβαλλοντικό επίπεδο. Μαζί με το περιβάλλον όμως διαταράσσονται αλλά και επαναπροσδιορίζονται οι σχέσεις των ανθρώπων.

Δύο έμπειροι επιστήμονες από το Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο επισκέπτονται την Καμάργκ για να καταγράψουν τι δεν πάει καλά και τα φλαμίνγκο την εγκαταλείπουν. Ο 18χρονος Πιέρ θα γίνει ο οδηγός τους. Τα παιδιά των δυο ισχυρών οικογενειών της πόλης θα παίξουν τον δικό τους κρίσιμο ρόλο με καταλυτική συμβολή στην εξέλιξη της ιστορίας ενώ η ύπαρξη μιας απροσδιόριστης γυναικείας φιγούρας που προειδοποιεί για τα επερχόμενα δεινά θα λειτουργήσει και ως σύνδεσμος με τον μαγικό κόσμο των παραμυθιών και των θρύλων.

Σε ποιες ηλικίες απευθύνεται

Στους μαθητές των τελευταίων τάξεων του δημοτικού, ίσως και της Δ' τάξης, εφόσον πρόκειται για παιδιά καλά εξοικειωμένα με την ανάγνωση.

Ποιος είναι ο συγγραφέας

Ο Βασίλης Παπαθεοδώρου γεννήθηκε το 1967, τελείωσε τη Γερμανική Σχολή Αθηνών, σπούδασε μεταλλουργός και χημικός μηχανικός στο ΕΜΠ. Γράφει βιβλία για παιδιά, εφήβους και νέους. Έχει βραβευτεί δύο φορές με το Κρατικό Βραβείο Παιδικής Λογοτεχνίας.

Ποιος είναι ο εικονογράφος

Ο Πέτρος Μπουλούμπασης σπούδασε Γραφιστική στο ΤΕΙ Αθήνας. Παρακολούθησε από μικρή ηλικία μαθήματα ζωγραφικής, με δάσκαλο το ζωγράφο Γιάννη Αδαμάκη. Έχει τιμηθεί με έπαινο εικονογράφησης στα ΕΒΓΕ 2007, καθώς και με το Κρατικό Βραβείο Εικονογράφησης 2007. Διδάσκει γραφιστική σε ιδιωτικά ΙΕΚ. Για το βιβλίο του Β. Παπαθεοδώρου ζωγράφισε ένα πανέμορφο και ελαφρώς μελαγχολικό φλαμίνγκο για το εξώφυλλο ενώ στις εσωτερικές σελίδες δίνει ανάσες στην αφήγηση με την ασπρόμαυρη εικονογράφηση που παρεμβάλλεται για να υπογραμμίσει αλλά και να αποφορτίσει δίνοντας συγκεκριμένη μορφή σε δυνατές περιγραφές.

Για ποιο λόγο θα το αγαπήσουν τα παιδιά

Υπάρχουν διαφορετικοί λόγοι για τους οποίους τα παιδιά θα αγαπήσουν το βιβλίο. Ο βασικότερος είναι πως με γλώσσα βατή και καλοσχεδιασμένες κλιμακώσεις αφηγείται μια ιστορία για το προσφιλές θέμα της προστασίας του περιβάλλοντος τοποθετημένο σε ένα ιδιαίτερο πλαίσιο.

Για ποιο λόγο να το προτιμήσουν οι γονείς

Η προσέγγιση του θέματος (κατακλυσμιαίες αλυσιδωτές επιπτώσεις στο περιβάλλον εξαιτίας αλόγιστης ανθρώπινης παρέμβασης) γίνεται χωρίς εξάρσεις, χωρίς πολεμική και κυρίως αφήνοντας το περιθώριο στο παιδί-αναγνώστη να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα. Να το προτιμήσουν για την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση με ευρωπαϊκή διάσταση, την ήπια κριτική στους επιστήμονες, την επαρκή ανάπτυξη των χαρακτήρων αλλά και επειδή πρόκειται για βιβλίο που διευκολύνει τη μετάβαση από την ανάγνωση εικονογραφημένων βιβλίων σε πιο αναπτυγμένες αφηγήσεις.

Ίσως όμως ο βασικότερος λόγος για να επιλεγεί το βιβλίο να είναι επειδή υπενθυμίζει χαμηλόφωνα πως και η πιο μικρή πράξη πρέπει να ζυγίζεται με προσοχή καθώς μπορεί να έχει τεράστιες επιπτώσεις.

Ελένη Κορόβηλα

ΔΙΑΒΑΣΜΑΤΑ - Κάθε φορά που διαταράσσεται η αλυσίδα της ζωής

Το 2007 στη Γαλλία συνέβη ένα γεγονός οικολογικής καταστροφής, το 2014 ο πολυβραβευμένος συγγραφέας Βασίλης Παπαθεοδώρου επηρεασμένος, όπως αναφέρεται στο οπισθόφυλλο, από το γεγονός γράφει τη «Λευκή απεργία των ροζ φλαμίνγκο» βάζοντας δυο ερευνητές την Λίντσεϋ και τον Πωλ, δυο ήρωες που τους δανείζεται από το βιβλίο του «Στο μεγάλο ταξίδι της κινέζικής πάπιας» να ανακαλύψουν τα αίτια της ακραίας καταστροφής της πόλης Καμάργκ, μιας πόλης επινόησης του συγγραφέα.

Ο συγγραφέας αβίαστα, με σκοτεινές, δύσκολες σκηνές, όπως σίγουρα συμβαίνει και στην πραγματικότητα όταν διαταράσσεται η αλυσίδα της ζωής, παρουσιάζει την άλλοτε όμορφη πόλη με τις αλυκές και τα φλαμίνγκο της να φτάνει στο οριστικό σβήσιμο από το χάρτη. Αιτία οι φιλοδοξίες δυο πλούσιων οικογενειών που έχουν ως αποτέλεσμα με την οικονομική δύναμη που διαθέτουν να δημιουργούν ένα δίκτυο με παράνομες και επικίνδυνες οικολογικές παρεμβάσεις.

Ο συγγραφέας καταφέρνει με την άψογη πλοκή και τον γρήγορο ευφάνταστο λόγο του να στήσει ένα αληθινό, πικρό στόρι με τους διαπλεκόμενους, τους αφελείς, αλλά και εκείνους που η ανεργία τους τυφλώνει και δεν μπορούν να δουν την αλήθεια. Ευτυχώς όμως, όπως και στη ζωή, υπάρχουν λίγοι απλοί πολίτες αλλά και επιστήμονες που τίποτε δεν τους αποθαρρύνει, τίποτε δεν τους εξαγοράζει, ακόμη και ο φόβος που μπορεί να υπάρχει τιθασεύεται για το γενικό καλό.

Οι ήρωες του Παπαθεοδώρου, από τον πρώτο μέχρι και τον τελευταίο με τις πράξεις και το λόγο τους αποκτούν δύναμη και κινούνται μπροστά και δίπλα στον αναγνώστη σε κάθε στιγμή της ιστορίας προκαλώντας άλλοτε θλίψη, αγανάκτηση, φόβο, κραυγή και γεννώντας του την ανάγκη να ταυτιστεί με όλους εκείνους τους ανθρώπους που προσπαθούν να επαναφέρουν τον χαμένο κρίκο. Και έτσι μόνο όταν τα φλαμίνγκο επιστρέψουν τότε μόνο έρχεται η ανακούφιση στον αναγνώστη.

Μια δύσκολη, αλλά με όλες τις παραμέτρους ιστορία, καταφέρνει ο συγγραφέας να στήσει με απόλυτη επιτυχία γραφής, μυθοπλασίας και άψογης χρήση της γλώσσας βάζοντας στο κέντρο ένα γεγονός οικολογικού παραλογισμού, ενώ θίγει δίχως να απαλύνει τα όποια συμφέροντα μπορεί να βρίσκονται πίσω από την επικείμενη ολοκληρωτική, οικολογική καταστροφή, όπως και στην αληθινή ζωή. Αλήθειες που πονούν. Αλήθειες που κάποιοι δεν τις γνωρίζουν ή δε θέλουν να τις δουν. Αλήθειες όλες από την πένα του Βασίλη Παπαθεοδώρου, που μπαίνουν στο κέντρο και αναζητούν από τους αναγνώστες να πάρουν θέση και να επαγρυπνούν.

Το βιβλίο πρέπει να προταθεί στα σχολεία για να προκαλέσει τη σκέψη και να γίνει η αφορμή σε παιδιά-μαθητές να αναλογιστούν τα όσα συμβαίνουν ή μπορεί να συμβούν όταν κάποια συμφέροντα παρεμβαίνουν στη φύση με σκοπό τον πλούτο αδιαφορώντας για την διατάραξη της ζωής όλων μας.

Η ασπρόμαυρη εικόνα του Πέτρου Μπουλούμπαση, συνοδεύει με επιτυχία το κείμενο και στιγμές καλεί τον αναγνώστη να πάρει μια ανάσα για να καταφέρει να περάσει μέσα από το τραγικό γεγονός και να φτάσει στην αναμενόμενη ή προσδοκώμενη από τους αναγνώστες ίαση.

Έλενα Αρτζανίδου

Με αφορμή ένα πραγματικό γεγονός που συνέβη το 2007 στη Γαλλία, ο Βασίλης Παπαθεοδώρου έγραψε ένα καταπληκτικό βιβλίο με περιβαλλοντικό και οικολογικό ενδιαφέρον.

Τα οικονομικά συμφέροντα κάποιων ανθρώπων τους οδηγούν να κλείσουν τις αλυκές ενός υγροβιότοπου ώστε να εκμεταλλευτούν τις εκτάσεις με άλλον πιο συμφέροντα τρόπο. Έτσι τα φλαμίνγκο που για αιώνες ζούσαν και αναπαράγονταν στην περιοχή αναγκάζονται να μεταναστεύσουν και με τον τρόπο αυτό σπάει η τροφική αλυσίδα, απειλείται η ισορροπία του φυσικού περιβάλλοντος με την εξάπλωση κουνουπιών, βατράχων ακόμα και ποντικών ενώ οι κάτοικοι έχουν να αντιμετωπίσουν εκτός από τα θέματα ανεργίας που προέκυψαν και τη μάχη με τη φύση.

Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί δυο ήρωες που έχουμε ξανασυναντήσει σε ένα άλλο υπέροχο βιβλίο του με σχετικό θέμα, στο «Μεγάλο ταξίδι της κινέζικης πάπιας», δίνοντας έτσι μια συνέχεια στο έργο του. Η Λίντσεϋ και ο Πωλ αυτή τη φορά καλούνται να λύσουν το πρόβλημα που δημιουργείται στο δέλτα του Ροδανού ποταμού. Εκεί θα συναντήσουν το νεαρό Πιερ του οποίου ο νεανικός ενθουσιασμός, η ευκολοπιστία, η άγνοια και η φιλοδοξία τον κάνουν αρχικά συμμέτοχο στην περιβαλλοντική καταστροφή που επέρχεται.

Μια γυναίκα που αλλάζει πρόσωπο και δένει τα γεγονότα θα μπορούσε να είναι η ίδια η φύση, ή η περιοχή στην οποία παρεμβαίνουν οι άνθρωποι. Τα παιδιά μπορούν να την αναγνωρίσουν, όχι όμως και οι μεγάλοι οι οποίοι πνιγμένοι στα προβλήματα προσπαθούν να την πολεμήσουν και να της φορτώσουν ευθύνες.

Οργανώσεις που φέρουν άδικα τον τίτλο «οικολογικές» αλλά στην ουσία εξυπηρετούν ιδιωτικά συμφέροντα, η δίψα για εξουσία και η απληστία για οικονομικό κέρδος σε βάρος άλλων, η δύναμη που έχει ο λαός όταν είναι ενωμένος, η αστοχία των κινήσεων όσων έχουν τη δύναμη, περνούν μέσα στις σελίδες αυτού του εξαιρετικού βιβλίου που είναι γραμμένο με ανάλαφρο ύφος, αρκετό χιούμορ και χωρίς καθόλου διδακτισμό παρά το γεγονός ότι περνάει πάρα πολλά μηνύματα στους νεαρούς αναγνώστες που θα το διαβάζουν απνευστί.

Ένα απολαυστικό κείμενο όπως εξάλλου τα περισσότερα από όσα έχει γράψει ο Βασίλης Παπαθεοδώρου.

Γιώτα Φώτου

Ο Πουτ και χιλιάδες άλλα φλαμίνγκο ζουν στον υγροβιότοπο ανάμεσα στους ορυζώνες και τις αλυκές της Καμάργκ, μιας μικρής πόλης που βρίσκεται στο Δέλτα του Ροδανού στην Γαλλία. Είναι ένα ευλογημένο μέρος με τις κατάλληλες συνθήκες για να γεννούν κάθε χρόνο το ένα και μοναδικό τους αυγό τα φλαμίνγκο και να συμβιώνουν αρμονικά με πολλά άλλα σπάνια ζώα, που έχουν επιλέξει τον εύφορο αυτό τόπο για κατοικία τους.

Ξαφνικά όμως αυτή η ηρεμία διαταράσσεται όταν οι δύο ισχυρές οικογένειες της πόλης, οι «κεφαλές» των οικογενειών αυτών για την ακρίβεια, αποφασίζουν μετά από χρόνια μίσους και έχθρας μεταξύ τους, να συνεργαστούν για το κοινό ΤΟΥΣ καλό. Έτσι λοιπόν ο κύριος Σαλτ πουλάει στον κύριο Ρισέ το μεγαλύτερο μέρος των αλυκών του για να επεκτείνει τους ορυζώνες του. Με τι αντάλλαγμα; την βοήθεια του Ρισέ προκειμένου να εκλεγεί ως δήμαρχος της Καμάργκ ο Σαλτ.

Ο μεγαλύτερος αριθμός των εργατών των αλυκών απολύεται ξαφνικά, και το ίδιο ξαφνικά τα πανέμορφα φλαμίνγκος αρχίζουν μαζικά να εγκαταλείπουν τον υγροβιότοπο του Καμάργκ. Δύο επιστήμονες καταφθάνουν στην περιοχή. Ο Πωλ και η Λίντσεϋ, γνωστοί μας ήδη από το «Το μεγάλο ταξίδι της κινέζικης πάπιας». Καταφθάνουν για να μελετήσουν το φαινόμενο της φυγής των φλαμίνγκο και να ετοιμάσουν μια αναφορά για το ωκεανογραφικό ινστιτούτο για το οποίο εργάζονται. Όταν τους ανατέθηκε αυτή η αποστολή θεώρησαν ότι θα κάνουν διακοπές σε έναν όμορφο τόπο. Όμως όταν πάτησαν το πόδι τους στο Καμάργκ αντιλήφθηκαν ότι κάτι πολύ σοβαρό συμβαίνει στην οικολογική ισορροπία της περιοχής…

…

Και τότε, σιγανό στην αρχή, ακούστηκε ένα βουητό που άρχισε να δυναμώνει καθώς ένα τεράστιο σύννεφο από κουνούπια σηκώθηκε μέσα από τις καλαμιές, σε όλη την έκταση των νέων ορυζώνων. Ένα σύννεφο που προς στιγμήν έκρυψε για λίγο τις αχτίδες του ήλιου και, δημιουργώντας μια τεράστια σκιά πάνω από τα κεφάλια των αντιμαχομένων, άρχισε να κατεβαίνει επικίνδυνα προς αυτούς.

…

Και τα κουνούπια ήταν μόνο η αρχή…

Ο Πωλ και η Λίντσεϋ επισκέπτονται τον -επί πολλά έτη- δήμαρχο του Καμάργκ αλλά και φίλο του διευθυντή τους, προκειμένου να αντλήσουν περισσότερα στοιχεία για την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί στην πόλη του. Ο κύριος Μωρίς τους ενημερώνει σφαιρικά για τις αλλαγές που έγιναν στον τόπο του, τα πως και τα γιατί τους.

Μα… τι έγινε; σα να μην έχει τόσο πολλά κουνούπια σήμερα στην πόλη του Καμάργκ… Παράξενο και ευχάριστο θα μου πείτε… Χμ.. ναι, έτσι θα ήταν εάν δεν είχαν γεμίσει οι δρόμοι, οι πλατείες, τα πάρκα και τα σπίτια με βατράχια! Τι να κάνουν κι αυτά τα καημένα; Είδαν τόσο φαγητό μαζεμένο στην πόλη και ήρθαν κι αυτά να πάρουν μέρος στο τσιμπούσι. Για την ακρίβεια, ήρθαν πολλά, πάρα πολλά, πάρα μα πάρα πολλά. Γέμισε ο τόπος! Και ίσως θα ήταν μετά βίας ανεκτή αυτή η κατάσταση εάν σταματούσε εκεί…

Ποιος αλήθεια είναι ο ρόλος που παίζει η -οικολογική; ανθρωπιστική; Κανείς δεν ξέρει τι ακριβώς είναι- οργάνωση ο «Κόκκος»; Παράξενο, αλλά από τη στιγμή που εμφανίστηκε ξεκίνησαν σχεδόν όλα! Και αυτή, η μυστηριώδης γυναίκα που ζει ανάμεσα στους ορυζώνες και στις αλυκές, η μάγισσα όπως την ονομάζουν οι κάτοικοι της πόλης, έχει κάποιον ουσιαστικό ρόλο στην ιστορία μας; Το Καμάργκ θα καταφέρει ποτέ να ξαναγίνει αυτό που ήταν; Και τα φλαμίνγκος θα λήξουν την λευκή απεργία τους ώστε να ξαναγυρίσουν στα εδάφη τους; Αυτά και άλλα πολλά θα μάθετε όταν διαβάσετε το βιβλίο «Η λευκή απεργία των ροζ φλαμίνγκο» του Βασίλη Παπαθεοδώρου που εκδόθηκε το 2014 από τις εκδόσεις Καστανιώτη και έχει λάβει το Βραβείο Κυπριακού Συνδέσμου Παιδικού και Νεανικού Βιβλίου.

Το «Η λευκή απεργία των ροζ φλαμίνγκο» είναι ένα εξαιρετικό βιβλίο γεμάτο με οικολογικά μηνύματα και μαθήματα, ανθρώπινα λάθη και πάθη, και εξηγεί με τον καλύτερο τρόπο στα παιδιά, το πως μπορεί οι αλλαγές προς το νέο να γίνονται προς το χειρότερο εάν δεν υπάρξει σεβασμός για το παλιό. Με την γνωστή και αγαπημένη γραφή του, την σπινταριστή πλοκή του, την ουσιαστική γλώσσα του και τα συνταρακτικά καίρια νοήματά του, ο Βασίλης Παπαθεοδώρου στο νέο του βιβλίο δίνει ένα -ξεχωριστό και διαφορετικό από τα συνηθισμένα- μάθημα οικολογίας αλλά και ψυχογραφίας διαφορετικών ανθρώπινων χαρακτήρων. Η εικονογράφηση του Πέτρου Μπουλούμπαση που συνοδεύει αυτό το μοναδικό βιβλίο είναι άξια συγχαρητηρίων (αλλά και βραβείων) και σίγουρα θα την αναγνωρίσετε ξεκινώντας από το εξαιρετικό εξώφυλλο του βιβλίου.

Το εξώφυλλο μοναδικό, το βιβλίο υπέροχο και ήδη βραβευμένο, ο συγγραφέας φαινόμενο και τα νοήματα απαραίτητα για μικρούς και μεγάλους. Αγοράστε το, διαβάστε το, και κάντε το δώρο σε όλα τα παιδιά που αγαπάτε!

Ολυμπία Κατσένη

Ένα τρυφερό βιβλίο με οικολογικά μηνύματα και τους αγαπημένους μας Λίντσεϋ και Πωλ, χαρακτήρες που γνωρίσαμε στο βιβλίο «Το μεγάλο ταξίδι της κινέζικης πάπιας», δυο ερευνητές που προασπίζονται το καλό του πλανήτη και προστατεύουν τη Γη από σημαντικές οικολογικές καταστροφές.

Αυτήν τη φορά τα πράγματα είναι δύσκολα. Στην Καμάργκ, προσωπικά συμφέροντα και μεγάλες ποσότητες χρημάτων οδήγησαν τις αλυκές της περιοχής στον μαρασμό και την εγκατάλειψη, κάτι που έδιωξε τα υπέροχα ροζ φλαμίνγκο από τη γη που τα φιλοξενούσε για χρόνια. Οι αλυκές αντικαταστάθηκαν από βαλτώδεις εκτάσεις με ορυζώνες κι αυτό υπήρξε η αιτία για μια διαδοχική οικολογική καταστροφή: τα βαλτόνερα έφεραν τα κουνούπια, τα κουνούπια τα κυνηγάνε βατράχια, τα βατράχια τα τρώνε νυχτερίδες κλπ. Κάθε κρίκος της αλυσίδας που σπάει προκαλεί ανεπανόρθωτες ζημιές στον σημαντικό αυτόν βιότοπο της περιοχής. Ο Πωλ και η Λίντσεϋ σπεύδουν στην πόλη να ανακαλύψουν τι συμβαίνει, να ξεσκεπάσουν τη διαπλοκή πίσω από την εγκατάσταση των ορυζώνων και να επαναφέρουν την τάξη. Ο χρόνος όμως τους πιέζει, γιατί τα ζώα και τα έντομα είναι πλέον ανεξέλεγκτα και την κατάσταση την αναλαμβάνει ο στρατός!

Βασισμένο σε αληθινή ιστορία, το βιβλίο αυτό δείχνει με τον πιο ρεαλιστικό τρόπο πού μπορεί να οδηγηθεί μια περιοχή από την απερισκεψία, την απληστία και την υποταγή στα οικονομικά συμφέροντα, χωρίς να ληφθεί υπόψιν η τροφική αλυσίδα και οι συνέπειες από τη διασάλευση της ομαλότητας στον οικότοπο και το οικοσύστημα. Ο συγγραφέας, με την υπέροχη γραφή του, πλάθει χαρακτήρες που θα αγαπήσουν αμέσως τα παιδιά (το πρωταγωνιστικό δίδυμο, τα τρία μικρά παιδιά που είναι γόνοι των δύο αντίπαλων μεγαλοπαραγόντων της πόλης κι όμως τους αγνοούν, εμμένοντας στη φιλία τους, η μυστηριώδης μάγισσα που μένει στην άκρη της πόλης και φωνάζει από καιρό ότι θα τους βρουν συμφορές με τις αλλαγές που κάνουν στο περιβάλλον κ. ά.), συγκινεί, διασκεδάζει, νουθετεί χωρίς να υπαγορεύει και δείχνει ωμά τις πραγματικές διαστάσεις της αλόγιστης παρέμβασης του ανθρώπου στη φύση. Για παιδιά από 10 ετών και πάνω.

Πάνος Τουρλής

Όταν τα μεγάλα γεγονότα γίνονται βιβλίο, οι συνειδήσεις μας αφυπνίζονται περισσότερο. Περιβάλλον, φύση, καταστροφές, διατάραξη της ζωικής αλυσίδας. Πλεκτάνες, κέρδος , δόξα και χρήμα. Καταστάσεις και λέξεις που ακούμε, δυστυχώς, συχνά στις μέρες μας. Αλλά και επιμονή, πείσμα και έντονες φιλίες. Φιλίες που κανείς δεν μπορεί να σταματήσει ή να σβήσει γιατί τα παιδιά σκέφτονται τον κόσμο μας διαφορετικά. Δυο πολύ δυνατά βιβλία για παιδιά και νέους αλλά και για όσους συνεχίζουν να σκέφτονται σαν έφηβοι…

Μια γυναίκα, μια παράξενη μορφή, μια γριά μάγισσα ή μήπως μια νεαρή κοπέλα με κατάξανθα μαλλιά. Μήπως η Φύση η ίδια που λυπάται, υποφέρει ή χαίρεται από τις πράξεις των ανθρώπων. Ένα ολόκληρο οικοσύστημα που βυθίζεται, καταστρέφεται και διαταράσσεται στην όμορφη πόλη - υγροβιότοπο Καμάργκ. Κι όλα αυτά προς χάριν του χρήματος και της δόξας, της εξουσίας και της απληστίας. Όμως η φύση πάντα ακολουθεί τους δικούς της νόμους, έχει τη δική της φωνή κι είναι αυτή που εκδικείται ή προειδοποιεί όταν οι άνθρωποι υπερβαίνουν τον εαυτό τους. Οι ήρωες της ιστορίας γνωστοί από το μεγάλο ταξίδι της κινέζικης πάπιας. Είναι η Λίντσεϋ και ο Πωλ αλλά και τρία παιδιά που οι οικογένειές τους μισιούνται μόνο που εκείνα δεν γνωρίζουν αυτήν την λέξη και κάνουν παρέα κρυφά. Είναι και η απέραντη οικογένεια των χιλιάδες φλαμίνγκο που ζουν κοντά στις αλυκές της πόλης που τρέφονται με γαρίδες και εκεί ανάμεσα στα «βουνά» από αλάτι, γεννούν το ένα και μοναδικό αυγό τους. Κι όταν οι αλυκές θα πάψουν να υπάρχουν γιατί έτσι αποφάσισαν οι άνθρωποι του κέρδους και φτιάχνουν ένα ξενοδοχείο το «Καμάρι της Καμάργκ» ολόκληρο το οικοσύστημα θα καταστραφεί. Οι απλοί πολίτες θα χάσουν τις δουλείες τους και θα γεμίσουν με υποσχέσεις και ψεύτικα λόγια. Μέσα σε λίγες μόνο μέρες τα φλαμίνγκο θα μετοικήσουν και η πανέμορφη μικρή πόλη θα γεμίσει νυχτερίδες, κουνούπια, ποντίκια, φίδια και …στρατιώτες με όπλα. Όλα θα ερημώσουν, φόβος και πανικός παντού. Και φυσικά οι αρρώστιες θα κάνουν την εμφάνισή τους. Η «παράξενη » γυναίκα που θα φορτωθεί όλα τα «κρίματα» των ανθρώπων και θα κινδυνέψει να αφανιστεί, θα δώσει τη δική της ερμηνεία και συμβουλή για τη λύση του τεράστιου προβλήματος που ξεπήδησε στην πάλαι ποτέ ειρηνική και όμορφη μικρή πόλη. Μια φράση που θα ακούσουν μόνο τα παιδιά…

Αγωνία στο έπακρο, πλεκτάνες, μυστήριο και δυνατές σχέσεις, σχέσεις φιλίας και συνεργασίας σε ένα πολύ δυνατό βιβλίο για παιδιά και μεγάλους. Μια αφήγηση μοναδική και μια ιστορία όπως όλες του Βασίλη Παπαθεοδώρου που συγκινεί, δίνει τροφή για σκέψη και προβληματισμό αλλά και τέρπει την ψυχή σαν αφήνεις τον εαυτό σου στην απόλαυση της ανάγνωσης.
«Πουτ Πουτ Πουτ» …τρεις λέξεις, ένα ροζ φλαμίνγκο, μια οικοϊστορία σαν σενάριο μιας ταινίας που θα μπορούσε να είναι ένα από τα πιο δυνατά θρίλερ… Συγκλονιστικό!

Γιάννης Παπαδάτος